Tục bắt vợ của người Mông
Ở miền Tây Nghệ An, tục bắt vợ vẫn được đồng bào ở đây lưu giữ như một nét văn hóa độc đáo của dân tộc mình. Đối với người Mông xứ Nghệ, bắt vợ là nâng cao giá trị của người phụ nữ.
Tục bắt vợ của người Mông có tự bao giờ, chẳng ai còn nhớ nữa. Chỉ biết rằng, đến tuổi cập kê, trai gái hò hẹn trên nương, trên những sườn núi 4 mùa bung nở đủ các loại hoa rừng. Mùa xuân là mùa hò hẹn, khi tình yêu đủ chín, người Mông sẽ làm lễ cưới. Nhưng trước khi lễ cưới chính thức diễn ra, các cặp đôi người Mông sẽ phải trải qua một “nghi lễ” hết sức đặc biệt: các chàng trai sẽ tìm cách bắt và đưa cô gái mình thương về nhà.
Đối với người Mông, tục bắt vợ còn là cách để các chàng trai thể hiện bản lĩnh và trí tuệ của mình. Khi chàng trai yêu cô gái và được cô gái đáp lại tình cảm, việc tiến tới hôn nhân là chuyện được cả hai bàn tới. Tuy nhiên, việc “bắt vợ” sẽ được chàng trai giấu kín, âm thầm lên kế hoạch thực hiện cùng với sự hỗ trợ của các bạn mình.
Việc kéo vợ về cũng phải rất khéo léo để chân cô gái không chạm đất, không có lực giằng co, không đánh trả được, miệng không cắn lại được mà không gây thương tích cho cô gái. Chàng trai sau khi bắt vợ về sẽ giữ vợ trong nhà ba ngày rồi mới đến thông báo chính thức cho nhà gái rằng con gái họ đã là vợ chàng trai. Theo quan niệm, đám bắt nào càng nhiều bạn bè tham gia giúp, kéo càng quyết liệt, thì đôi vợ chồng đó càng hạnh phúc và sống lâu, càng đông con, nhiều của...
Nhưng từ lâu, tục lệ này đã bị biến tướng thành hủ tục. Ban đầu, bản chất của tục lệ là dành cho những đôi nam nữ yêu nhau mà trong đó, người con trai tha thiết yêu thương và muốn cưới người con gái về làm vợ mình. Và trong quá trình "bắt vợ" cũng không được dùng vũ lực hay áp bức cô gái. Tuy nhiên, cho đến hiện nay, tục bắt vợ không còn được thực hiện dựa trên bản chất đó nữa. Nó đã trở thành hủ tục cũng bởi vì chịu sự ảnh hưởng từ tục làm nương - nguời phụ nữ sau khi được cưới về nhà chồng thì thường trở thành lao động chính. Vì muốn con mình có thêm kẻ hầu người hạ, muốn con mình ngơi tay, không phải làm việc mà nhiều bậc cha mẹ trong các gia đình dân tộc Mông bất chấp con mình chưa đủ tuổi trưởng thành đã vội vàng đi "bắt vợ" giúp con, mà lại là bằng cách sử dụng vũ lực, ép buộc. Dù cho cô gái có không cam tâm đến thế nào thì cũng không thể quay trở về nhà được nữa bởi người Mông đã có một tục lệ rằng con gái mà đã ở lại trong nhà con trai một đêm rồi thì vĩnh viễn không được quay trở về nhà cha mẹ đẻ. Nếu dựa theo pháp luật hiện nay để định nghĩa thì tục bắt vợ chính là hành vi cưỡng ép kết hôn và bắt giữ người trái pháp luật. Hiển nhiên, việc này cần được xử lí theo quy định của pháp luật.
