Nội dung cần có trong phân tích?

Để phân tích bài thơ "Mạn thuật 13" của Nguyễn Trãi, chúng ta cần xem xét các yếu tố sau:

• Hoàn cảnh sáng tác và bối cảnh lịch sử
  • Hoàn cảnh sáng tác: Bài thơ được sáng tác khi ông đã về ẩn cư tại Côn Sơn sau khi bị triều đình nghi kỵ, xa lánh. Đây là thời kỳ ông sống ẩn dật, xa lánh cuộc sống quan trường.
  • Bối cảnh lịch sử: Nguyễn Trãi là một danh nhân văn hóa, nhà chính trị, và nhà thơ lớn của dân tộc. Tuy nhiên, ông phải chịu nhiều oan khuất và bất hạnh trong cuộc đời, đặc biệt là sau vụ án Lệ Chi Viên.
• Phân tích nội dung và ý nghĩa từng câu thơ
  • Câu 1 và 2: "Quê cũ nhà ta thiếu của nào, Rau trong nội, cá trong ao."
    • Phân tích: Nguyễn Trãi mô tả cuộc sống bình dị, tự cung tự cấp ở quê nhà. Ông không cần những thứ xa hoa, vật chất; chỉ cần rau trong vườn, cá trong ao là đủ để sống yên bình. Đây cũng thể hiện sự thỏa mãn với cuộc sống đơn giản, gần gũi với thiên nhiên.
  • Câu 3 và 4: "Cách song, mai tỉnh hồn Cô Dịch, Kề nước, cầm đưa tiếng Cửu Cao."
    • Phân tích: Hình ảnh trong hai câu thơ này gợi lên khung cảnh thanh tịnh, yên bình. "Cô Dịch" và "Cửu Cao" là những địa danh nổi tiếng trong văn học cổ điển Trung Hoa, tượng trưng cho cảnh sắc đẹp đẽ, yên tĩnh. Nguyễn Trãi so sánh sự tỉnh thức của mình với cảnh sắc ấy, thể hiện tâm trạng hoài niệm về quá khứ, đồng thời cũng bộc lộ tâm trạng tĩnh lặng, an nhiên trong cảnh ẩn cư.
  • Câu 5 và 6: "Khách đến vườn còn hoa lạc/ Thơ nên cửa thấy nguyệt vào."
    • Phân tích: Hai câu thơ gợi lên hình ảnh thiên nhiên thanh bình, hoa lá trong vườn vẫn nở rộ, trăng sáng vẫn soi vào nhà. Điều này cho thấy dù thời gian trôi qua, thiên nhiên vẫn đẹp đẽ và tràn đầy sức sống. Nguyễn Trãi cảm nhận được sự hòa hợp giữa con người và thiên nhiên trong cuộc sống ẩn dật.
  • Câu 7 và 8: "Cảnh thanh dường ấy chăng về nghỉ, Lẩn thẩn làm chi áng mận đào."
    • Phân tích: Câu thơ cuối thể hiện rõ sự lựa chọn của Nguyễn Trãi: sống giữa cảnh thanh bình, yên tĩnh mà không cần bận tâm đến những phù phiếm, danh lợi của cuộc sống quan trường. Ông tự hỏi tại sao lại phải lẩn thẩn theo đuổi những điều viển vông, xa hoa (ám chỉ áng "mận đào", tượng trưng cho sắc đẹp và sự phù phiếm).
• Giá trị nghệ thuật
  • Ngôn từ giản dị, giàu hình ảnh: Bài thơ sử dụng ngôn ngữ giản dị, gần gũi nhưng giàu hình ảnh, tạo nên một không gian thanh tịnh, yên bình.
  • Tâm trạng bình an: Qua các hình ảnh thiên nhiên và sinh hoạt hàng ngày, Nguyễn Trãi thể hiện tâm trạng an nhiên, hài lòng với cuộc sống hiện tại, dù đã rời xa quan trường.
• Tư tưởng triết lý: Bài thơ thể hiện tư tưởng sống ẩn dật, tìm về với thiên nhiên và sự bình yên trong tâm hồn. Đây cũng là một trong những tư tưởng chủ đạo của Nguyễn Trãi trong giai đoạn cuối đời. Ông tìm thấy niềm vui trong cuộc sống giản dị, xa rời những tranh đấu, thị phi của thế gian.
• Kết luận: "Mạn thuật 13" không chỉ là một bài thơ tự thuật về cuộc sống ẩn dật của Nguyễn Trãi mà còn là một tác phẩm phản ánh triết lý sống của ông. Qua bài thơ, ta thấy rõ tâm hồn thanh cao, trí tuệ và nhân cách lớn của một trong những nhà thơ, nhà chính trị vĩ đại nhất trong lịch sử Việt Nam.