Hoa gạo hồn quê
Dù không hẹn, nhưng mỗi năm tôi vẫn muốn mình được trở về quê hương, muốn được vịn vào rêu phong cổ kính của làng, nơi bóng thời gian sẫm màu in lên đấy. Muốn được nghe hồn mình mênh mang cùng hồn quê êm dịu, muốn được ngắm nhìn sắc đỏ như mặt trời trong chiếc mũ của thời gian đang trùm lên cây gạo tháng ba nơi triền đê khi chiều về.
Tôi nghĩ, bất cứ ai đi xa, hay phải xa quê cũng rất nhớ, rất yêu quê hương, yêu như chính cuộc đời của mình vậy. Tôi thích đi dọc sông Hồng thăm các ngôi làng cổ ven sông, đặc biệt tháng ba, tôi rất thích nhìn hoa gạo nở. Cứ mỗi năm đến tháng này, thì tôi cứ nhớ màu ấy, sắc ấy một nét rất đặc biệt ở miền Bắc mà đi đâu cũng thấy. Hoa gạo, một loài hoa còn có tên thật mĩ miều, đó là hoa pơ lang, hay còn gọi là hoa mộc miên.
Ngày nhỏ, khi nghe người ta nhắc đến hoa gạo, tôi không biết đó là hoa gì, trong lòng thầm nghĩ, chắc có lẽ là một loài cây cho ra những hạt gạo mà bà nội thường nấu cơm mỗi ngày cho mình ăn chăng? Tôi đã đem lòng thắc mắc cây gạo cho ra những hạt gạo về nói với bà. Bà bỏm bẻm vừa nhai trầu vừa nói. Cha bố con, cây hoa gạo làm sao mà cho ra gạo được hả con, là cây gạo thôi con. Nhưng cây gạo, cây đa là cây để giữ làng, là cây cho ta bóng mát, là cây để người trong làng có đi đâu xa, cây sẽ nhắc nhớ cho ta trở về với làng xóm con à! Chưa chịu dừng lại ở đó, tôi vẫn tiếp tục ngây ngô hỏi. Sao người ta lại đặt tên là cây gạo hả bà, cho dù không cho ra những hạt gạo? Rồi bà lại nói. Đó là một truyền thuyết của đôi trai gái về tình yêu thuỷ chung của họ. Màu đỏ rực của hoa gạo chính là từ cô gái hoá thân mà thành. Để mỗi khi nhìn ngắm chàng trai luôn thấy người yêu mình đẹp trong rực rỡ, trong yêu thương…
Nhớ lần tôi cùng bà đi qua sân đình nhìn những bông hoa gạo xoay tròn trong không gian rồi rơi xuống, tôi thích thú reo lên khi hứng được vào lòng bàn tay của mình một bông. Nhìn bông hoa đỏ rực năm cánh đầy kiêu hãnh tôi tự hỏi, phải chăng hoa thật trân quý nhiều nên mới được người đời đặt tên là hoa gạo.
Hoa gạo tuy không mềm mại như hoa sưa, thơm ngát như hoa bưởi, nhẹ nhàng thanh thoát như hoa sen, nhưng lại rất đỗi gần gũi và là biểu tượng cho làng quê đất Việt. Cây gạo còn được ví như người nông dân hiền lành, chất phác, rắn rỏi, kiên cường chịu thương chịu khó.
“Tháng Ba hoa gạo gọi hè
Lập loè lửa đỏ đường quê đầu làng
Xa lâu gặp lại ngỡ ngàng
Ai mang lửa đỏ vãi ngang lưng trời...”
Khi mùa hoa gạo nở khoác lên trên mình màu đỏ rực mà người ta vẫn thường ví von như những hòn than, ngọn lửa từ trên trời rơi xuống nhân gian. Dẫu mang trong mình một câu nói cửa miệng của người đời. “Thần cây đa ma cây gạo.” Nhưng bất kỳ ai có dịp chìm đắm trong khung cảnh màu hoa gạo đỏ rực cả một góc trời, thì câu nói ấy cũng theo gió thoảng mây bay. Cứ mỗi lần tôi trở về quê hương vào đúng tháng này, tôi lại đi khắp nơi tìm tới khắp chỗ ngắm loài hoa ấy thật lâu. Tôi ngẩn người bởi cái rễ ăn sâu vào lòng đất, cái thân thẳng băng đầy gai nhọn như một vũ khí lợi hại của mình thách thức trước phong ba bão táp hay sự khắc nghiệt của thiên nhiên. Trên cành chi chít từng chùm hoa đỏ, mỗi khi có một cơn gió thoảng qua, đặc biệt là cơn gió mạnh ùa tới, hoa gạo lìa cành xoay tròn như chong chóng trong không gian rồi mới rơi xuống đất. Cảm xúc lúc này không reo oà như tuổi thơ khi tôi bắt gặp hoa gạo rụng nữa, có chút gì đó tiếc nuối, xen lẫn bâng khuâng, trong mơ hồ…Bởi, bông hoa gạo rực rỡ năm cánh nhỏ ấy lặng lẽ rơi trên thảm cỏ, nhưng biết giấu cả niềm đau vào cánh đỏ đầy yêu thương của mình…
Ta bỗng gặp chiều nay hoa gạo nở
Thắm đỏ một mầu như trái tim ta
Nhớ Hà Nội ngày đó lúc chia xa...
Cánh hoa ấy chợt bừng lên khi nở
Đỏ niềm tin như hy vọng tình ta
Hoa gạo ơi em chẳng chút kiêu sa
Nhưng sưởi ấm lòng người trong lạnh giá
Cùng với sưa , hoa bưởi của tháng ba
Em thổi hồn vào đất trời dìu dịu...
Để lòng ta say đắm tháng ba yêu
(HÀ NỘI MÙA HOA GẠO của Lê Minh)
Có những lúc mệt mỏi, hay buồn phiền là lúc thấy lòng rất muốn được trở về với con đê yên bình, với thảm cỏ xanh, với những sợi nắng trong veo cùng hoa gạo rạo rực thắp lên nỗi khát khao cháy bỏng. Để được dang rộng cánh tay, bay cao lên trong khát vọng của yên bình, của yêu thương...
Con người ta mỗi khi nhớ quê hương, nhớ làng, có lẽ chính sắc đỏ của hoa gạo đã là một phần trong cuộc sống để ta gom hoài niệm, ký ức tuổi thơ đẹp đẽ cho riêng mình. Dẫu biết hoa gạo nở rồi lại rụng theo quy luật muôn đời, nhưng vẫn thấy nhói lòng, muốn được nhìn thấy hoa gạo nở mỗi năm để như được nhìn thấy yêu thương ở lại. Những lúc như thế tôi lại muốn mình thầm gọi, bà ơi..!
Không biết cây gạo có còn kịp nở hoa cùng với sự thay đổi của làng quê không? Bây giờ, giờ này miền Bắc hoa gạo đang chuẩn bị nở rồi, nhớ sao! Muốn được trở về mà lại chưa thể. Vậy là lỡ một mùa hoa gạo nữa trong tôi.
Dù không hẹn, nhưng mỗi năm tôi vẫn muốn mình được trở về quê hương, muốn được vịn vào rêu phong cổ kính của làng, nơi bóng thời gian sẫm màu in lên đấy. Muốn được nghe hồn mình mênh mang cùng hồn quê êm dịu, muốn được ngắm nhìn sắc đỏ như mặt trời trong chiếc mũ của thời gian đang trùm lên cây gạo tháng Ba nơi triền đê khi chiều về.
Ta ngả đầu vào tháng ba vời vợi...Ngồi tựa lưng vào chiều nhìn ngắm những mùa xuân đi...
Lê Minh
