Hệ thần kinh thực vật là gì?
Hệ thống thần kinh thực vật (autonomic nervous system – ANS), hay còn gọi là hệ thống thần kinh tự chủ, có nhiệm vụ kiểm soát một số chức năng cơ bản bao gồm:
- Tiêu hóa
- Cảm giác
- Nhịp tim
- Nhịp thở
- Thân nhiệt
Lý do hệ thống này được gọi là hệ thống thần kinh tự chủ vì bạn không cần phải suy nghĩ và điều khiển các hoạt động của hệ hống này. Ví dụ như tạo nhịp tim, tiết nước bọt, tiêu hoá thức ăn… ANS cung cấp sự kết nối giữa não và các bộ phận cơ thể nhất định, bao gồm cả các cơ quan nội tạng, ví dụ những kết nối với tim, gan, tuyến mồ hôi, da và thậm chí các cơ bên trong mắt.
Hệ thống thần kinh thực vật bao gồm:
- Hệ thống thần kinh giao cảm (sympathetic autonomic nervous system – SANS): có nhiệm vụ kích hoạt các phản ứng khẩn cấp khi cần thiết, phản ứng chiến đấu-hay-bỏ chạy (fight-or-flight reaction) giúp bạn sẵn sàng ứng phó với các tình huống căng thẳng.
- Hệ thống thần kinh phó giao cảm (parasympathetic autonomic nervous system – PANS): có nhiệm vụ giúp bảo tồn năng lượng và phục hồi các mô để duy trì các chức năng thông thường.
Hệ thống thần kinh giao cảm đóng vai trò kích thích các cơ quan, ví dụ như làm tăng nhịp tim và huyết áp khi cần thiết. Trong khi đó, hệ thần kinh phó giao cảm thường điều hòa và làm chậm các quá trình trong cơ thể, làm giảm nhịp tim và huyết áp. Tuy nhiên, đối với hệ tiêu hóa và hệ tiết niệu, hệ phó giao cảm lại có nhiệm vụ kích thích và hệ giao cảm làm chậm những yếu tố này lại. Hầu hết các cơ quan đều có dây thần kinh đến từ cả hệ thần kinh giao cảm và phó giao cảm.
