Giêng rơi trên đoá xoan mềm

Một ngõ vắng quanh co trầm thấp. Dải rêu xanh mọc dọc ngang hai bên bờ tường bằng gạch mun đã cũ. Tôi bước thật nhẹ trên con đường rơi đầy hoa xoan tím. Chùm hoa nhỏ, cánh li ti, mỏng manh nghiêng phai giữa lối. Một làn gió qua, muôn cánh hoa bay, rơi rơi giữa không trung một khoảng trời mơ tím. Chợt thấy lòng mềm đi, bình yên như cây cỏ.

Cây xoan còn có tên là sầu đông, ở quê tôi thì gọi là thầu đâu. Mỗi độ quá Giêng, trời mưa phùn rét ngọt, sắc tím hé mắt nhỏ trên muôn chùm cây lá xanh tươi, mỗi đợt gió qua lại rụng tràn khoảnh đất nhỏ quanh gốc cây. Tuổi thơ của tôi là câu chuyện của những quả thầu đâu xanh tròn bé nhỏ, nó sẽ là đạn nhỏ trên đầu ná tre, bắn những chiếc lá vàng xa xa hoặc những con chim mà tụi con trai nhìn thấy từ trên bầu trời cao vút.

Quả thầu đâu không ăn được nhưng lại là món đồ hàng ưa thích trong giỏ hàng đi chợ của phe con gái, đôi khi lại trở thành những hòn bi xinh xinh của bọn con trai. Chúng tôi lí lắc nói cười bên gốc cây thầu đâu già, hái những chùm hoa kết thành vòng đội lên đầu chơi trò cô dâu chú rể. Thầu đâu rung rinh cành lá, như cụ già trìu mến ôm lấy chúng tôi từ trên cao, hoa rơi trên tóc, lá rơi trên vai, âu yếm, dịu dàng.

Hoa xoan có 5 cánh nhỏ phớt tím, giữa là chùm nhị màu tím ngát, thường bung toả mùi thơm dịu nhẹ. Nếu một lần ngủ quên dưới gốc cây hay lạc bước giữa vườn xoan đang độ ra hoa thì sẽ cảm nhận một mùi hương hăng nồng rất riêng biệt. Hoa xoan nhỏ lắm, nhưng khi kết chúng lại bên nhau lại trở thành một chùm sắc tím kiêu sa, đỏng đảnh như chút duyên ngầm của người con gái mới bắt đầu yêu. Sắc xoan miên man có hương thơm vấn vít lại khiến người ta có cảm giác bồi hồi cảm thương khó tả.

Thuở bé, mỗi lần thấy hoa xoan lấm tấm rụng trên mặt đất, dệt thành một tấm thảm tím, tôi thường không nỡ bước qua, chỉ sợ gót chân mình sẽ làm nát những cánh hoa kiêu sa ấy, dù rụng rơi trong cái rét nàng Bân, vẫn thêu lên những chấm phá, điểm xuyết trên đất như một tấm khăn tay ngày xưa trao nguyền cùng bước chân người đã chọn lựa ra đi. Để khi nghe âm thanh của tiếng chổi tre xào xạc gom những mảnh hoa vỡ ấy, bàn tay trở nên nhẹ nhàng chỉ sợ làm đau những cánh hoa dẫu cho nó không còn trên cành nữa.

Chuyện kể rằng sầu đông là hiện thân của một cô gái đợi chờ người yêu, nhưng người ấy đi mãi không về. Tình yêu của cô đã hóa thành những chùm quả chi chít, được đơm thành từ những giọt nước mắt đau khổ và chờ đợi, nên quả độc và không ăn được. Tình thâm của cô gái phảng phất trong những chùm hoa tím, màu của sự thủy chung. Tình yêu dang dở muôn năm tuổi có phải đã hóa thành những giọt lệ tím của một người đợi mãi một người không về, dẫu cho đường xa vạn dặm mỏi gối chồn chân. Rằng có bao giờ chàng yêu nàng hay không, hay suốt một kiếp tự nàng ảo mộng.

Vậy là vào mỗi độ đông tàn giêng phai, sầu đông lại rụng lá rơi hoa, trơ ra những cành cây khẳng khiu, gầy guộc. Trong tiết trời mưa phùn gió bấc, thân sầu đứng trơ trọi tạc vào nền trời xám bạc, gợi ra những khoảng khắc cô liêu run rẩy giữa mùa gió buốt. Mong chờ cánh én chao về, hi vọng chàng trai vì nàng mà đến, muôn cánh hoa sẽ bung nở vào tháng Giêng. Mãi đến tận tháng Ba rét nàng Bân, nỗi nhớ nhung lê thê ấy chỉ còn là hoài vọng mong manh, những cánh hoa tím phai rơi lả tả, sắc tím li ti phơn phớt, thoảng mùi hương hăng hắc, hồn yêu neo đậu nơi bến neo ký ức nào đó cứ thế: chầm chậm tàn phai.

Thật muốn về lại đứng dưới gốc xoan tháng ba, để mặc xoan rơi trên vai áo, trên tóc, cố hít hà cơn gió cuối xuân đầu hạ, để thấy cuộc đời còn bao vẻ đẹp trên đời, để thấy những tri giao trên đời là có thật, để lại bé nhỏ như tuổi thơ, hái những chùm xoan trái chơi trò đồ hàng. Khoảnh khắc thần tiên nhất đến tự nhiên nhất, đi tự nhiên nhất, mà mãi tận những năm tháng bị buộc phải trưởng thành sau này đều không thể tìm về.

Thật muốn về lại đứng dưới gốc xoan tháng ba, tự tay tết một bó hoa xoan tím ngát, đưa lên mũi hít hà và lưu lại khoảnh khắc thanh xuân ấy. Để một lần về lại năm mười bảy tuổi, dũng cảm nhìn về phía người không né tránh, không nói dối, không bước chân đi dẫu biết sau lưng mình có một ánh nhìn sâu lắng. Xoan tháng ba có rơi nữa không, cho ta về tìm lại bó xoan mềm để quên bên lối gạch cũ có hàng dương xỉ mọc cùng đám rêu phong.

Ta thương nhất mùa xoan nở rộ. Sắc tím li ti khắp lá cành nhuộm tím sắc trời ngõ nhỏ, mòn mỏi neo đậu trong con tim những mối tình dang dở bỏ lỡ một đời không thành. Ta biết, giữa nhân thế rộng lớn, ta sẽ vì người mà trân trọng, người sẽ vì ta mà an yên.

Nếu có lần chân lỡ về chốn cũ, hãy đến bên gốc xoan xưa. Nhặt giùm ta chiếc vòng đội đầu vừa tết, để yêu đoá xoan mềm: tím mỗi độ giêng phai!

Trần Hiền