Đấu tranh cho một thế giới hòa bình - Bài soạn 4
Tóm tắt:
Bài viết Đấu tranh cho một thế giới hòa bình của Mác-két đề cập đến vấn đề mang tính thời sự của toàn nhân loại: nguy cơ chiến tranh hạt nhân đang đe dọa toàn thể loài người và sự sống trên trái đất, cuộc chạy đua vũ trang vô cùng tốn kém đã cướp đi của thế giới nhiều điều kiện để phát triển. Từ đó tác giả đặt ra vấn đề: nhân loại cần phải đấu tranh cho một thế giới hòa bình, ngăn chặn và xóa bỏ nguy cơ chiến tranh hạt nhân.
Bố cục:
- Phần 1 (từ đầu đến "mất đi khả năng sống tốt đẹp hơn"): Chiến tranh hạt nhân đang có nguy cơ đe dọa ghê gớm đến cuộc sống, sinh mạng của toàn nhân loại.
- Phần 2 (tiếp theo đến "trở lại điểm xuất phát của nó"): Chạy đua vũ trang là vô cùng tốn kém, đi ngược lại lí trí, tước đoạt của thế giới nhiều điều kiện để phát triển.
- Phần 3 (đoạn còn lại): Chống chiến tranh hạt nhân, bảo vệ cuộc sống hòa bình là nhiệm vụ cấp thiết của toàn nhân loại.
I. Đọc - hiểu văn bản:
Câu 1 trang 20 SGK Ngữ văn 9 tập 1: Hãy nêu hệ thống luận điểm và luận cứ của văn bản.
Trả lời:
- Luận điểm: Nguy cơ chiến tranh hạt nhân đang đe doạ toàn thể loài người và sự sống trên trái đất, vì vậy đấu tranh cho hoà bình, ngăn chặn và xoá bỏ nguy cơ chiến tranh hạt nhân là nhiệm vụ thiết thân và cấp bách của mỗi người, toàn thể loài người.
- Luận cứ:
+ Cuộc chạy đua vũ khí hạt nhân làm mất đi khả năng sống tốt đẹp hơn của toàn thế giới. Dẫn chứng: so sánh giữa chi phí cho các lĩnh vực xã hội, cứu trợ y tế, hỗ trợ phát triển sản xuất lương thực, thực phẩm, giáo dục… với chi phí khổng lồ cho việc chạy đua vũ trang, vũ khí hạt nhân từ đó chứng tỏ tính chất điên cuồng, phi lí của các hoạt động này;
+ Chạy đua vũ trang không những là đi ngược lại lí trí của loài người mà còn đi ngược với quy luật tiến hoá của tự nhiên, phi văn minh, phản lại sự tiến bộ của xã hội loài người;
+ Vì vậy phải chống lại chạy đua vũ trang, đấu tranh vì một thế giới không có vũ khí và một cuộc sống hoà bình, công bằng.
Câu 2 trang 20 SGK Ngữ văn 9 tập 1: Trong phần đầu văn bản, nguy cơ chiến tranh hạt nhân đe doạ loài người và toàn bộ sự sống trên trái đất đã được tác giả chỉ ra rất cụ thể bằng cách lập luận như thế nào?
Trả lời:
Trong đoạn đầu bài văn, nguy cơ chiến tranh hạt nhân đe dọa loài người và sự sống trên trái Đất đã được tác giả chỉ ra rất cụ thể bằng cách lập luận chứng minh. Tác giả mở đầu bài viết bằng việc xác định một mốc thời gian cụ thể và đưa ra số liệu cụ thể đầu đạn hạt nhân với những phép tính đơn giản và rõ ràng. Cách nêu vấn đề trực tiếp và đưa những chứng cứ rất rõ ràng, mạnh mẽ của tác giả đã thu hút người đọc, gây ấn tượng về tính chất hệ trọng của vấn đề đang được nói tới.
Câu 3 trang 20 SGK Ngữ văn 9 tập 1: Sự tốn kém và tính chất vô lí của cuộc chạy đua vũ trang hạt nhân đã được tác giả chỉ ra bằng những chứng cứ nào?
Trả lời:
Sự tốn kém và tính chất vô lí của cuộc chạy đua vũ trang hạt nhân đã được tác giả chỉ ra bằng các chứng cứ sau:
- Cứu trợ 500 triệu trẻ em nghèo khổ chỉ tốn 100 tỉ đô la. Đó là một khoản tiền không thể có được. Nhưng nó cũng chỉ bằng chi phí cho 100 máy bay B.1B của Mĩ và cho dưới 7000 tên lửa vượt đại châu.
- Bảo vệ cho hơn 1 tỉ người khỏi bệnh sốt rét và cứu hơn 14 triệu trẻ em châu Phi cũng chỉ cần số tiền bằng 10 chiếc tàu sân bay mang vũ khí hạt nhân của Mĩ.
- Giải quyết vấn đề thiếu dinh dưỡng cho 575 triệu người chỉ cần số tiền chi cho 149 tên lửa MX là đủ; chỉ cần 27 tên lửa MX là đủ trả tiền nông cụ cần thiết cho các nước nghèo để họ có được thực phẩm trong 4 năm tới.
- Chỉ hai chiếc tàu ngầm mang vũ khí hạt nhân là đủ tiền xóa nạn mù chữ cho toàn thế giới.
Câu 4 trang 20 SGK Ngữ văn 9 tập 1: Vì sao có thể nói: Chiến tranh hạt nhân "không những đi ngược lại lí trí con người mà còn đi ngược lại cả lí trí tự nhiên nữa"? Em có suy nghĩ gì trước lời cảnh báo của nhà văn Mác-két về nguy cơ huỷ diệt sự sống và nền văn minh trên trái đất một khi chiến tranh hạt nhân nổ ra?
Trả lời:
Chiến tranh hạt nhân đi ngược lại lí trí của con người bởi vì con người thông minh đã làm cho cuộc sống ngày càng tốt đẹp, hạnh phúc. Con người đã làm nên cuộc sống tốt đẹp trên hành tinh. Nếu chiến tranh hạt nhân xảy ra, nó sẽ tiêu hủy toàn bộ thành quả mà loài người dày công lao động, sáng tạo mới có được. Nó cũng đi ngược lại lí trí của tự nhiên, bởi vì nó hủy diệt tự nhiên, đưa quá trình tiến hóa của tự nhiên trở lại điểm xuất phát.
Câu 5 trang 20 SGK Ngữ văn 9 tập 1: Theo em, vì sao văn bản này lại được đặt tên là: " Đấu tranh cho một thế giới hoà bình" ?
Trả lời:
Văn bản được đặt tên là “Đấu tranh cho một thế giới hòa bình” vì đây là văn bản phản đối cuộc chạy đua vũ trang hạt nhân. Tác giả đã nêu rõ nguy cơ của cuộc chiến tranh hạt nhân, nêu ra những tốn kém ghê gớm và vô ích, cản trở những công việc thiết thực cải thiện đời sống của những con người nghèo khổ trên trái đất. Lập trường của tác giả rất rõ ràng: lên án chạy đua vũ trang hạt nhân.
II. Luyện tập: Phát biểu cảm nghĩ của em sau khi đọc văn bản trên:
“Đấu tranh cho một thế giới hòa bình” của nhà văn G.G. Mác-két giúp chúng ta hiểu rằng chiến tranh hạt nhân đi ngược lại lí trí của con người bởi vì con người thông minh đã làm cho cuộc sống ngày càng tốt đẹp, hạnh phúc. Con người đã làm nên cuộc sống tốt đẹp trên hành tinh. Nếu chiến tranh hạt nhân xảy ra, nó sẽ tiêu hủy toàn bộ thành quả mà loài người dày công lao động, sáng tạo mới có được. Có thể nói, văn bản đã thể hiện những suy nghĩ nghiêm túc và có trách nhiệm của G.G. Mác-két đối với hòa bình nhân loại. Nguy cơ chiến tranh hạt nhân vẫn chưa phải đã bị đẩy lùi và loài người vẫn cần phải ý thức sâu sắc về hiểm họa đó để kiên trì đấu tranh đi đến loại trừ vũ khí hạt nhân. Bài tham luận của Mác-két được viết cách đây hơn 20 năm nhưng vẫn giữ nguyên giá trị cập nhật của nó. Văn bản “Đấu tranh cho một thế giới hòa bình” có ý nghĩa thức tỉnh con người phải biết hành động để bảo vệ hòa bình, bảo vệ cuộc sống của chúng ta trên hành tinh này.
Sau khi học, học sinh nhận thức được vấn đề thời sự cấp bách của con người, của nhân loại và của chính mỗi cá nhân, từ đó các em biết yêu quý và trân trọng cuộc sống các em đang có. Bài học còn hình thành và nuôi dưỡng trong các em tinh thần yêu chuộng hòa bình, một phẩm chất cần có của con người thời đại hôm nay.
