Cyprian của Carthage
Cyprian của Carthage, hay còn được gọi là Caecilius Cyprianus, được sinh ra trong một gia đình La Mã giàu có vào khoảng năm 210 sau công nguyên, có lẽ tại Carthage - nơi ông nhận được một nền giáo dục cổ điển. Cyprian là một tu sĩ và là nhà văn Cơ Đốc giáo đầu tiên gốc Berber (người bản địa Bắc Phi sống ở phía tây thung lũng sông Nile), nhiều tác phẩm tiếng Latinh của ông vẫn còn tồn tại đến ngày nay.
Trước khi chuyển sang Cơ Đốc giáo, Cyprian hành nghề luật sư ở Carthage. Trong vòng hai năm, ông được bầu làm giám mục, trở thành nhân vật gây tranh cãi bởi kỹ năng mục vụ mạnh mẽ của mình, hành vi kiên quyết trong thời kỳ dị giáo Novatianist, sự bùng phát của bệnh dịch hạch Cyprian (được đặt theo tên ông do mô tả của ông về nó), và cuộc tử đạo cuối cùng tại Carthage đã tạo dựng được danh tiếng cũng như chứng tỏ sự thánh thiện của ông trong mắt giáo hội. Bên cạnh đó, tài hùng biện tiếng Latinh khéo léo đã khiến Cyprian được xem là nhà văn nổi tiếng của Cơ Đốc giáo phương Tây.
Đầu năm 250, ông đương đầu với cuộc đàn áp Decian và buộc phải bỏ trốn. Mất đi sự lãnh đạo của vị giám mục tài giỏi này, hàng nghìn Cơ Đốc nhân cũng bỏ đạo, từ chối đức tin của mình, đồng thời tuyên bố rằng họ đã hiến tế cho các vị thần ngoại giáo.
Cyprian quay trở lại Carthage năm 251. Tại một hội đồng giám mục vào tháng 5 năm, ông đã có thể lấy lại quyền lực của mình. Tuy nhiên, không lâu sau đó, vào mùa hè năm 254, địa vị của Cyprian lại bị thử thách do một cuộc tranh chấp với Stephen - giám mục Rome và là vị giáo hoàng thứ 23 của giáo hội. Dù trước lúc đó, mối quan hệ giữa các nhà thờ ở Carthage và Rome vẫn rất thân tình. Trong vòng vài tháng, tranh chấp thậm chí còn nghiêm trọng hơn. Những người ủng hộ dị giáo Novatian đã hoạt động tích cực ở Châu Phi, khẳng định chống lại Cyprian. Tuy nhiên, với sự phục hồi uy tín của ông, mối đe dọa bắt đầu giảm dần.
Sự tranh chấp giữa La Mã và Carthage đã được ngăn chặn nhờ cái sự qua đời của giáo hoàng Stephen vào ngày 2 tháng 8 năm 257. Người kế vị ông ta - Sixtus II thì tỏ ra hòa giải hơn. Tuy nhiên, trong khi đó, một cuộc đàn áp khác lại được hoàng đế Valerian tiếp tục đối với những người theo đạo Cơ Đốc, khiến giáo hoàng Sixtus II vừa lên thay đã bị hành quyết ở Rome.
Tại Châu Phi, Cyprian đã chuẩn bị cho người dân của mình trước sắc lệnh bách hại và làm gương khi ông bị đưa ra trước thống đốc La Mã Aspasius Paternus vào 30 tháng 8 năm 257. Ông từ chối hiến tế cho các vị thần ngoại giáo, kiên quyết tuyên xưng đức tin Kito. Vì vậy, thống đốc đã trục xuất Cyprian đến Curubis (ngày nay là Korba). Một năm sau đó, ông bị triệu tập và bị giam giữ trong chính nơi ở của mình để chờ đợi những biện pháp nghiêm khắc sau khi một sắc lệnh mới, nghiêm ngặt hơn của hoàng đế được ban hành.
Ngày 13 tháng 9 năm 258, giám mục Cyprian của Carthage bị bắt giam theo lệnh của quan trấn thủ mới, Galerius Maximus. Vụ hành quyết được thực hiện ngay lập tức tại một địa điểm trống trải gần thành phố. Đám đông khổng lồ đã đi theo Cyprian trong cuộc hành trình cuối cùng của ông. Tiếp theo cuộc tử đạo của vị giám mục này là cuộc tử đạo của 8 môn đệ ông tại Carthage.
Các nhà thờ được dựng lên phía trên lăng mộ nơi ông qua đời. Tuy nhiên, trong những thế kỷ sau, chúng đã bị phá hủy bởi những kẻ phá hoại. Giáo hội Công giáo kỷ niệm ngày lễ của Cyprian cùng với ngày lễ của người bạn tốt của ông là giáo hoàng Cornelius vào ngày 16 tháng 9. Chính Thống giáo Đông Phương tưởng nhớ Cyprian vào ngày 31 tháng 8, và Anh giáo thường kỷ niệm vào ngày 13 tháng 9.
