Câu 2

Câu hỏi: Hãy phân tích định nghĩa vật chất của Lê-nin và rút ra ý nghĩa khoa học của định nghĩa?

Gợi ý trả lời:

Quan niệm của CNDV trước Mác về vật chất:

• Thời kỳ cổ đại: đây là khoa học kỹ thuật chưa phát triển, nhận thức con người còn hạn chế, cho nên các nhà triết học nhận thức về thế giới một cách trực quan cảm tính. Họ đồng nhất vật chất với nước, lửa, không khí, “nguyên tử”
• Vào thế kỳ 17, 18 là thời kì cơ học cổ điển của Newton thịnh hành và phát triển, các nhà triết học đề cao vai trò của khối lượng, nên họ đồng nhất vật chất với khối lượng.

Hoàn cảnh ra đời ra đời định nghĩa vật chất của Lê-nin:

• Cuối thế kỉ 19, các nhà vật lí đã tìm ra được cấu tạo của nguyên tử gồm hạt nhân và các lớp electron, do đó quan niệm về nguyên tử là hạt vật chất bé nhất không còn đúng nữa. Từ đó dẫn đến khủng hoảng về thế giới quan của các nhà vật lí, cũng như các nhà triết học. Chủ nghĩa duy tâm đã lợi dụng cơ hội này để chống lại chủ nghĩa duy vật. Do đó các nhà triết học duy vật cần phải có một định nghĩa mới về vật chất.

Định nghĩa vật chất của Lê-nin:

• Vật chất là một phạm trù triết học để chỉ thực tại khách quan, được đem lại cho con người trong cảm giác, được cảm giác của chúng ta chép lại, chụp lại, phản ánh và tồn tại không phụ thuộc vào cảm giác.

Định nghĩa vật chất của Lê-nin bao gồm những nội dung cơ bản sau:

• Thứ nhất, vật chất là một phạm trù triết học: là vật chất được nhận thứ dưới góc độ triết học chứ không phải của các khoa học cụ thể. Hơn nữa đây là nhận thức dưới hình thức phạm trù, nghĩa là chỉ ra các đặc trưng, những đặc tính căn bản phổ biến của vật chất.
• Thứ hai, vật chất chỉ thực tại khách quan, là tất cả những gì tồn tại bên ngoài, độc lập ý thức con người, dù con người đã nhận thức được hay chưa nhận thức được.
• Thứ ba, là cái gây nên cảm giác cho con người khi gián tiếp hoặc trực tiếp tác động đến các giác quan của con người. Ý thức của con người là sự phản ánh đối với vật chất và vật chất là cái được ý thức phản ánh.

Ý nghĩa phương pháp luận:

• Giải quyết được triệt để hai mặt trong vấn đề cơ bản của triết học trên lập trường duy vật biện chứng.
• Khắc phục được hạn chế trong quan niệm về vật chất của chủ nghĩa duy vật siêu hình.
• Cung cấp căn cứ nhận thức khoa học để xác định những gì thuộc về vật chất và những gì không là vật chất, tạo lập cơ sở lý luận cho việc xây dựng quan điểm duy vật về lịch sử, khắc phục được những hạn chế duy tâm trong quan niệm về xã hội.