Canh cua đồng
Canh cua đồng là món ăn của nhiều miền quê nông thôn. Mỗi nơi có một cách chế biến riêng không nơi nào giống với nơi nào. Nơi thì nấu với rau này, rau kia thì hợp khẩu vị. Dù là rau gì đi chăng nữa nhưng khi thưởng thức ngon miệng là tuyệt cú mèo. Bụng đang đói mà thưởng thức bát canh cua thì còn gì bằng. Canh cua nấu với rau đay vừa mang đậm hương vị vùng miền, vừa mang nét dân dã, mộc mạc, giản dị. Ai đã từng sống ở làng quê thì canh cua đồng là món ăn thường gặp trong mỗi bữa cơm đơn giản chứa vị quê hương một cách đặc biệt. Mùi thơm của nồi canh cua bay tỏa hương thơm lẫn trong góc bếp mẹ nấu sao chứa đựng vị ngon làm say lòng chúng tôi.
Còn cách rất xa nơi góc bếp tranh mà chúng tôi cảm thấy như chiều nay, bữa cơm sẽ ngon hơn, đậm đà hơn vì có bát canh của “hương đồng quê” mẹ nấu. Nồi canh bốc nghi ngút mùi thơm thoảng vào lòng những ai xa quê xao xuyến đến khó quên. Hương vị làng quê chứa đựng nỗi vất vả của bà, của mẹ đến nao nao khi ngửi thấy mùi thơm ấy nơi quán ăn đâu đó ở phố thị sầm uất có dịp ngang qua.
Thuở còn ấu thơ, mẹ thường nấu canh cua đồng cho chúng tôi ăn với đủ thứ loại rau mà mẹ trồng ở mảnh vườn con con như: rau đay tím, rau ngót, rau mồng tơi, rau dền…Nay, mẹ đã về với đất. Mỗi khi tận hưởng món “đặc sản” ấy, tôi cảm thấy ảnh hình mẹ ùa về trong miền kí ức.
Chúng tôi đi bắt cua đồng ở những cánh đồng sâu và xa nhất, nơi ấy có những bờ mương, bờ ruộng to. Khoảng tháng sáu ở các cánh đồng, người dân quê tôi dọn sạch rạ dưới ruộng trải lên bờ để chuẩn bị cho vụ cấy lúa mùa. Đồng sâu, nước nóng, cua bò lên trốn nóng trong rạ ở bờ ruộng nhiều vô kể. Chúng tôi tha hồ bắt về để cho mẹ chế biến, nào là cua rang nước mắm, cua làm muối ăn cơm, cua giã nhuyễn lọc lấy nước cốt nấu canh.
Món canh cua nấu với nhiều loại rau vừa ngon vừa bổ dưỡng nhưng làm và chế biến công phu một chút. Cua bắt về, mẹ bỏ ra rổ lấy chiếc đũa cả đảo qua đảo lại trong nước cho sạch bùn đất ruộng. Mẹ bắt những con còn sống đang lao xao, lao xao, tách mu lấy thân cua cỡ một bát ô tô. Những con còn lại khỏe mạnh để dành ngày mai thì thả chúng vào cái xô sắt đậy lại kẻo nó rủ nhau đi hết. Mẹ nhẹ nhàng đổ tô cua đã tách vào cái cối đá, dùng cái chày gỗ đâm đều tay cho nhuyễn. Múc nước đổ vào cối vừa tầm bát tô thường, lấy vải màn lọc nước cốt. Bát nước cốt nước vàng sẫm ngon nhất. Mẹ giã lần sau rồi đổ nước lọc lần hai vừa đủ cả nhà ăn. Cách chế biến nồi canh cua để ý mẹ làm mới ngon và đậm đà. Nếu chểnh mảng không quan sát kĩ thì nồi canh mất đi vị thơm, ngon. Canh cua thoảng mùi thơm từ thịt cua lan tỏa, hoà với vị mặn của muối biển, vị thơm của nước mắm cá cơm. Ngọt cái ngọt tự nhiên từ mình cua giã nhuyễn hoà tan với gạch cua khêu ra vàng ươm như kén tằm. Đậm vị, đậm hương rau đay, rau ngót, rau dền. Nồng nàn bay nghi ngút khắp bếp của hành trắng phi vàng với tóp mỡ.
Trong phút chốc, nồi canh cua thơm xông vào cánh mũi, phảng phất hương thơm, vị ngọt làm chúng tôi phấn chấn hẳn lên. Rau đay tím mà nấu với cua thì ngon hơn những loại rau khác. Thịt cua trong nồi canh nổi lên từng tảng vàng thơm lẫn với gạch cua khêu ra từ vỏ cua sao ngon thế. Ăn vào cảm thấy ngon đến kì lạ, chứa đủ vị bổ dưỡng tinh tuý của hương quê thấm vào da, vào thịt. Thưởng thức bát canh cua cùng với cà pháo muối xổi giòn giòn, cảm thấy như vị ngon của hai món này rất là hợp khẩu vị. Nhai quả cà pháo cùng húp một thìa canh cua mới thấy bữa cơm đầm ấm đến dâng trào làm sao.
Rau mẹ hái phần ngọn, non từ mảnh vườn nhỏ mẹ trồng. Rau được rửa sạch đến ba lần. Mẹ làm rất chi là nhẹ tay để cho rau đừng giập nát, rau đay rất dễ nát khi chúng ta làm không khéo nhưng với mẹ thì rau chuẩn bị cẩn thận lắm. Nhìn rổ rau mẹ làm thì ai cũng tấm tắc khen sự chỉn chu đạt đến mức cao nhất. Đâu vào đấy là sang phần thái rau. Con dao thái phải sắc thì rau mới ngon, rổ rau tươi đến nỗi hương quê thấm đượm tình mẹ trong đó. Nồi canh cua nghi ngút khói bốc lên dậy mùi thơm.
Cứ thế, thời gian trôi mau. Chúng tôi lớn lên với bữa cơm canh đạm bạc mang đậm hương vị của miền quê nghèo mà ấm cúng. Những nồi canh cua mẹ nấu là mẹ đã gửi gắm những gì mà người chắt lọc ngon nhất vào đó, cho chúng tôi mang theo suốt cuộc đời với món rau chẳng mất đồng xu nào cả. Hương quê hương gói vào mảnh vườn nhỏ thoảng mùi thơm của lá mồng tơi, ngọn rau đay nồng nàn tươi xanh. Là ngọn rau ngót, rau dền được nấu với cua đồng thật đậm vị của nhà quê.
Cuộc sống cứ thế mà trôi, thời gian thì không bao giờ quay trở lại. Những món ăn ngon, hương vị ngày xưa không còn nữa với hôm nay mà đã thay vào với những món sơn hào hải vị của thời đại mới nhưng món canh cua khi được thưởng thức, tôi vẫn thấy cả cuộc đời mẹ gửi vào đó nghi ngút mùi thơm của bát canh cua đồng lan tỏa đời tôi.
Mẹ tôi không còn nữa. Nhắc lại món canh cua đồng mẹ nấu cho chúng tôi ăn ngày xưa, mắt tôi cay cay vì thương mẹ. Suốt cuộc đời tần tảo nuôi con, khi về với đất mà miếng ăn ngon không được hưởng. Mỗi khi ăn bát canh cua, tôi lại thấy mẹ tôi đang lúi húi chế biến dưới bếp tranh nghèo món ăn ngày xửa ngày xưa ấy gợi thương, gợi nhớ đến nao lòng.
Bài của Phùng Văn Định
