Biệt thự Cầu Đá
“Biệt thự Cầu Đá” (cùng một số công trình phụ trợ) được chính quyền bảo hộ Pháp xây dựng năm 1923, nhằm mục đích thiết lập một cơ sở hạ tầng - kiến trúc cho chiến lược nghiên cứu Biển Đông và khu vực Đông Nam Á. Biệt thự Cầu Đá được xây dựng để làm nơi ăn ở, làm việc cho các nhà nghiên cứu khoa học, các nhà hải dương học đến từ phương Tây; là tiền đề cho việc thành lập Hải học viện Đông Dương (sau này là Viện Hải dương học Nha Trang, thuộc tỉnh Khánh Hòa). Biệt thự Cầu Đá toạ lạc trên ngọn núi Cảnh Long (còn gọi là núi Chụt) nằm sát bờ biển, gần cảng Cầu Đá, hiện thuộc địa phận phường Vĩnh Nguyên, thành phố Nha Trang, tỉnh Khánh Hòa.
Quần thể công trình được xây dựng trên mỏm núi nhô ra phía biển với diện tích mặt bằng khoảng 12 ha, có độ cao 50m so với mực nước biển. 5 ngôi biệt thự toạ lạc trên 3 ngọn đồi cao được đặt bằng những cái tên rất lãng mạn, là 5 loài cây – hoa được trồng nhiều trong khuôn viên khu biệt thự. Biệt thự thứ nhất nằm ở ngọn đồi cuối cùng của mỏm núi nhô ra gần biển nhất có tên là “Les Agaves” – Xương Rồng, biệt thự thứ hai ở ngọn đồi tiếp theo về phía trong đất liền là “Les Frangipaniers” – Bông Sứ; ba biệt thự còn lại nằm trên ngọn đồi thứ ba lần lượt có tên là: “Les Bouguinvillés” - Bông Giấy, “Les Flamboyants” - Phượng Vĩ, “Les Badamniers” - Cây Bàng. 5 ngôi biệt thự được xây dựng với quy mô nhỏ, 2 tầng, kiến trúc mang phong cách cổ điển Pháp. Mỗi công trình có một dáng vẻ khác nhau song vẫn tương đồng, thống nhất và hài hoà với cảnh quan. Các công trình đều có hình khối đơn giản, trang nhã; trang trí vừa phải và tinh tế. Năm ngôi biệt thự được ví như những bông hoa đẹp bên vịnh Nha Trang.
Trong khoảng thời gian từ 1940-1945, vua Bảo Đại đã sử dụng các biệt thự Xương rồng và Bông sứ để nghỉ ngơi cùng gia đình, kết hợp làm việc. Vì đó, nơi đây còn có tên gọi là Dinh Bảo Đại - Nha Trang. Sau này biệt thự Xương Rồng được đổi tên thành "Nghinh phong" (đón gió), biệt thự Bông Sứ được đổi tên thành "Vọng nguyệt" (ngắm trăng); những cái tên mới này ít nhiều liên quan tới thói quen sinh hoạt trong quá khứ của vua Bảo Đại và hoàng hậu Nam Phương; và vẫn được giữ cho đến ngày nay.
Biệt thự Cầu Đá đã có gần một trăm năm tuổi. Mặc dù thời gian và những tác động của con người ít nhiều làm biến đổi, song về tổng thể, 5 ngôi biệt thự vẫn giữ được những nét đẹp nguyên bản của kiến trúc xưa; cùng cảnh quan thiên nhiên, xứng đáng là những bông hoa đẹp, tô điểm thêm nhan sắc của thành phố biển Nha Trang.
Địa chỉ: Vĩnh Hòa, TP. Nha Trang, Khánh Hòa
