Bánh đa Kế, Bắc Giang
Bánh đa Kế là một món ăn bình dị, dân dã, chứa đựng trong đó bao hương vị, đậm đà quê Bắc Giang. Những chiếc bánh đa với hình yên ngựa vàng bóng, vị thơm, béo của vừng đen, vị bùi bùi của lạc, vị thơm nhè nhẹ của gạo hòa lẫn với khoai lang, vị đậm đà của muối tinh... đã trở thành món quà không thể thiếu đối với du khách.
- Nhìn thoáng qua quy trình làm bánh thì thấy thật đơn giản nhưng không phải vậy. Để làm được những chiếc bánh ngon và đẹp mắt người dân trong làng Kế phải thức dậy lúc 3 giờ sáng, chuẩn bị gạo, tráng, nướng và phơi bánh. Mỗi công đoạn đều đòi hỏi sự khéo léo và tỉ mẩn. Đầu tiên là khâu chuẩn bị nguyên liệu, nguyên liệu chính để làm bánh đa Kế là loại gạo ngon, để lâu ngày, khi ấy nhựa gạo chuyển hoá thành một dạng thức khác, cô đọng và hoà tan vào những hạt gạo trắng trong. Người ta vo gạo rất nhẹ nhàng, làm sao cho vừa sạch lại vừa bảo đảm những bụi cám vẫn còn dính trên hạt gạo ấy. Sau đó đem gạo ngâm với nước, vớt ra để cho ráo nước rồi cho vào máy xay, tạo ra thứ bột mịn và trắng muốt. Sau khi chuẩn bị xong nguyên liệu, bột được đem tráng để thành hình hài chiếc bánh. Tuy tráng bánh đa có nhiều điểm tương đồng với tráng bánh cuốn nhưng đòi hỏi kỹ thuật cao hơn của người thợ lành nghề. Là loại bánh dùng để nướng nên khi tráng phải dày hơn. Bánh được tráng hai lần, sau khi lớp một chín nhưng vẫn còn ướt, lớp hai được trải đều ngay trên lớp một, tuy nhẹ tay nhưng đều và phẳng.
Trước khi đem phơi bánh đa, người ta rắc một lượt vừng đen cùng lạc sống giã giập lên trên. Kỹ thuật rắc vừng, lạc cũng đòi hỏi sự chuyên nghiệp, khi rắc người làm lấy tay nhúm lấy những hạt vừng rồi rắc đều lên trên mặt bánh đa, tập trung dày đặc nhất ở tâm bánh. Bên cạnh đó, có gia đình cho lạc giã giập hòa cùng bột nước đem tráng lên khuôn. Khi phơi bánh đa, người làng Kế đặt lên trên những tấm phên đan bằng nứa, phên phải phẳng phiu, kích thước không được nhỏ hơn bánh đa khi mang từ khuôn ra. Khi bánh se mặt và vẫn còn dẻo, phải kịp thời gỡ bánh cho khỏi dính vào phên, tránh bị vỡ, hoặc thủng, rồi mới lật bánh sang mặt bên kia và phơi tiếp cho đến khô. Khi khô bánh được bảo quản rất cẩn thận.Khâu khó nhất của chiếc bánh đa Kế chính là khâu quạt bánh.“Than để nướng bao giờ cũng phải là thứ than củi. Kỹ thuật nướng cũng đòi hỏi sự khéo léo. Không được quạt mạnh quá, than bốc lửa, bánh dễ cháy mà không chín. Đặc biệt, phải quạt đều tay, than đượm - “chín âm”. Những chiếc bánh sống qua đôi bàn tay khéo léo của người con gái làng Kế thoáng chốc phồng lên, giãn nở đều, chín rộp dần dần và cong lên khum khum như hình yên ngựa, từ từ chuyển sang màu vàng ruộm, vừng chín thơm lừng. - Bánh đa Kế là món dễ ăn, vị nhạt, có thể dùng với rất nhiều loại gia vị tùy theo sở thích như tương ớt, xì dầu, muối chanh ớt, ăn cùng với thịt chim câu băm nhỏ rang răm. Cắn một miếng bánh đa và nhâm nhi chén nước trà xanh, chắc chắn bạn sẽ được trở về không gian miền quê với hình ảnh những phiên chợ quê vùng trung du và đồng bằng Bắc bộ.
- Gọi là bánh đa Kế bởi món bánh này được làm ở làng Dĩnh Kế, thành phố Bắc Giang. Xưa kia, bánh đa Kế chỉ là món ăn dân dã ở vùng thôn quê. Ngày nay, bánh đa Kế xuất hiện cả trên những bàn tiệc sang trọng, những nhà hàng cao cấp.
Bánh đa Kế là một trong những sản phẩm làng nghề tiêu biểu của tỉnh Bắc Giang đã được chọn mang đi giới thiệu, triển lãm ở nhiều địa phương trong cả nước. Dưới bàn tay của người nghệ nhân Dĩnh Kế, món bánh đa tưởng chừng khô khốc ấy lại trở nên giòn tan, ngon khó lẫn vào đâu được. Ai đã từng được thưởng thức loại bánh đặc sản này, dù chỉ một lần là nhớ mãi bởi nó có một sức cuốn hút kỳ lạ.
