Bản Thiên Hương - bản văn hóa du lịch cộng đồng

Làng văn hóa du lịch cộng đồng Thiên Hương nằm cách trung tâm thị trấn Đồng Văn khoảng 5 km về phía Đông bắc. Thôn là nơi cư trú của 43 hộ dân tộc Tày, Nùng, Giấy; trong đó dân tộc Tày chiếm đa số với trên 200 khẩu. Theo lời giới thiệu của Trưởng thôn Lương Đình Ninh, thì cộng đồng người Tày, Nùng đã sinh sống ở đây từ rất lâu đời. Hiện nay, các gia đình vẫn còn lưu giữ được nhiều nét văn hóa truyền thống đậm đà bản sắc của dân tộc mình, thể hiện trong các Lễ hội, trang phục, ẩm thực cũng như tập quán sinh hoạt hàng ngày.

Đến Thiên Hương, du khách sẽ có ấn tượng bởi một không gian xanh giữa bốn bề núi đá, mà nổi bật trong đó là quần thể cây đa cổ thụ có niên đại trên 100 tuổi nằm ngay đầu thôn. Tháng 5.2015, 4 cây đa trong quần thể được công nhận là cây di sản, có tuổi đời từ 700 – 750 năm tuổi. Ẩn mình giữa quần thể cây đa là Miếu thờ thần Lâm của người dân địa phương. Vào tháng 3 âm lịch hàng năm, khi những cây ngô, cây lúa đã lên xanh ngoài đồng ruộng, bà con dân bản trong làng lại nô nức chuẩn bị để cúng thần Lâm. Lễ vật cúng bao gồm nhiều sản vật địa phương và những món ăn truyền thống như thịt lợn đen, thịt gà địa phương, xôi nếp nương và các loại bánh do bàn tay khéo léo, đảm đang của người phụ nữ Tày, Nùng làm ra.

Vào ngày chính lễ, gái, trai, người già, người trẻ ai nấy đều dậy từ rất sớm, sửa soạn cho mình bộ trang phục truyền thống đẹp nhất, trên tay mang theo lễ vật đến khu vực miếu thờ. Lễ cúng Thần Lâm được diễn ra hết sức trang trọng, mang đậm những nét nguyên bản của một Lễ hội tâm linh của đồng bào nơi đây nhằm cầu cho bản làng một năm mưa thuận gió hòa, mùa màng tươi tốt, nhà nhà ấm no, người người mạnh khỏe. Sau khi thầy cúng hoàn thành phần nghi lễ, bà con dân dân bản sẽ thưởng thức ẩm thực ngay tại miếu thờ. Du khách sẽ được thưởng thức những món ăn truyền thống của người dân nơi đây, uống chén rượu ngô men lá Thiên Hương thơm lừng và hòa mình vào những làn điệu Then, Cọi, hát đối giao duyên mượt mà, sâu lắng.

Nhà trình tường là một nét văn hóa đặc sắc, tiêu biểu của Thiên Hương. Những ngôi nhà trình tường ở đây hầu hết đều là nhà cổ trên 100 năm, được dựng trên nền đất bằng phẳng, có thế tựa vào núi, tường nhà làm bằng đất nện, lợp mái ngói âm dương, các vì kèo và cửa được làm bằng gỗ. Nhà có 3 gian chính và 2 cửa ra vào. Xung quanh nhà có hàng rào đá chắc chắn và trồng nhiều cây như đào, mận, lê, tạo nên kiến trúc nhà ở độc đáo của đồng bào trên Cao nguyên đá.

Đến Thiên Hương để hòa mình vào nhịp sống thanh bình, yên ả của rẻo cao. Bước chân lên những ngôi nhà trình tường ấm áp nằm nép mình dưới chân núi Pố Lổ, bên bếp lửa ấm cúng cùng gia chủ thưởng thức những sản vật thôn quê bình dị và uống chén rượu ngô men lá thơm lừng, chắc chắn sẽ làm vương vấn bước chân du khách khi đã một lần đến với Thiên Hương...