Bài văn thuyết minh tác tác phẩm "Lão Hạc" của Nam Cao số 7
Khi nhắc đến nhà văn Nam Cao, chắc hẳn bạn đọc đều sẽ nghĩ đến một nhà văn hiện thực xuất sắc. Tác phẩm tiêu biểu của ông bên cạnh Chí Phèo, còn có Lão Hạc - một truyện ngắn xuất sắc viết về người nông dân.
Nhân vật chính của truyện là Lão Hạc - một người nông dân lao động nghèo khổ, bất hạnh. Lão sống trong tuổi già cô đơn đầy lo nghĩ. Cả đời làm lụng vất vả, vợ chồng lão cũng chỉ tậu được mảnh vườn, nhưng mảnh vườn ấy cũng không giúp lão lo được hạnh phúc cho con. Anh con trai vì không đến được với người mình yêu mà bỏ lại lão sống một mình lủi thủi để đi đồn điền cao su. Lão xót xa cay đắng khi nhận ra đứa con cứ tuột dần khỏi tay mình “hình của nó người ta chụp, ảnh của nó người ta giữ, nó là người của người ta rồi chứ đâu còn là con của tôi nữa”. Và từ đấy lão sống một mình, bầu bạn với lão chỉ có con vàng.
Vợ chết, con đi xa, lão cô đơn làm sao. Đến ông giáo cũng cảm nhận được nỗi cô đơn của lão “già rồi mà ngày cũng như đêm, suốt ngày chỉ thui thủi một mình thì ai mà chả phải buồn”. Ấy vậy thiên tai, mất mùa khiến cuộc sống khó khăn, lão đành phải bán con Vàng - nguồn an ủi duy nhất lúc này của lão.
Cuộc sống của lão càng ngày càng túng thiếu chật vật. Già rồi, đến tuổi vui thú điền viên, được con cháu phụng dưỡng mà lão vẫn phải đi làm thuê làm mướn để kiếm sống. Nhưng ốm đau không chừa lão. Lão đã ốm một trận thừa chết thiếu sống đến hơn tháng trời. Lão kiên quyết không tiêu vào tiền của con, “lão tìm được món gì, ăn món ấy, khi bữa trai bữa ốc, khi củ khoai củ ráy”. Cuộc sống đã khổ ngày càng khổ hơn, bế tắc hơn.
Sống đã khổ, đến chết cái khổ cũng không buông tha lão. Ta hãy cùng Nam Cao bước sang nhà lão để chứng kiến những giây phút cuối cùng của đời lão “lão đang vật vã đầu tóc rũ rượi… hai mắt long sòng sọc… bọt mép sùi ra…”. Tác giả tả thực, tả tỉ mỉ từng cử chỉ, hành động của lão trước khi từ giã cõi đời. Cái chết của lão sao mà đau đớn, dữ dội, bất ngờ và bí ẩn đến thế.
Xót xa thay, thương cảm thay cho một kiếp người sống trong túng đói, dằn vặt, cô đơn, chết trong đau đớn vật vã. Sống trong khổ đau bất hạnh, nhưng Lão Hạc vẫn sáng lên vẻ đẹp của nhân cách. Lão thương yêu con trai. Lão luôn nhớ đến con. Đang nói chuyện với ông giáo về việc bán con Vàng, lão cũng nhắc đến con “thằng bé nhà tôi dễ đến hơn một năm không có thư từ gì đấy ông giáo ạ” nói chuyện với con vàng, lão cũng nhắc đến con. Có lẽ hình ảnh đứa con lúc nào cũng hiện lên trong nỗi nhớ. Lão trông mong từng ngày con trai trở về. Nhớ con bao nhiêu, lão chắt chiu dành dụm cho con bấy nhiêu. Đến khi ốm đau không làm được, phải tiêu vào tiền của con, lão dằn vặt “bây giờ tiêu một xu cũng là tiêu vào tiền của cháu”. Vì vậy, dù yêu quý con Vàng, lão cũng phải bán đi. Lão chấp nhận cuộc sống đắp đổi qua ngày chứ quyết không phạm vào tiền của con. Khi không vừa tự kiếm sống, vừa bòn vườn cho con, lão gửi ông giáo mảnh vườn để “con lão về thì nó nhận vườn làm”. Khi không còn tự kiếm sống được nữa thì lão tự kết liễu đời mình bằng bả chó. Lão đã chọn cái chết trong còn hơn sống đục.
Và ngay đến cả đám ma của mình, lão cũng gửi tiền lại hờ bà con làm ma cho. Một biểu hiện thật cao đẹp mà cũng thật chua xót của lòng tự trọng. Lão Hạc thà chết để giữ trọn đạo làm cha, nhân cách làm người, không thể đi ăn trộm như Binh Tư, không thể phạm vào tiền của con, lão đã âm thầm “dọn cho mình con đường sạch sẽ nhất để đi đến nhà mồ” (Văn Giá).
Một nỗi nghẹn ngào trào dâng khi ta hiểu rằng: con người cô đơn bất hạnh ấy đã sống bằng một tình yêu thương sâu sắc, bằng nhân cách cao thượng và chết đi trong ý thức tự trọng vô cùng lớn lao. Cái chết của lão là câu trả lời cho ai đó chỉ thấy vẻ bề ngoài “gàn dở bần tiện” hay chỉ làm bộ đạo đức giả. Lão Hạc - người nông dân bình thường, nhỏ nhoi, nghèo đói, nhưng từ lão lại tỏa ra ánh sáng rạng ngời của nhân cách.
Truyện xây dựng theo cốt truyện tâm lý, đi sâu vào miêu tả diễn biến tâm lí nhân vật. Xuyên suốt truyện, ta thấy từng suy tính, cân nhắc, lựa chọn của lão Hạc. Nào lão tính toán thời gian con đi, nào tính giá tiền từng bữa ăn của con Vàng, nào tính toán việc bán con Vàng, thậm chí “liệu đâu vào đấy cả” cho cái chết của mình.
Qua nhân vật Lão Hạc, nhà văn phơi bày hiện thực về số phận của người nông dân trong xã hội phong kiến đồng thời lên án gay gắt cái xã hội bất lương, vô nhân đạo ấy. Từ bi kịch về cái nghèo, về nhân phẩm của Lão Hạc, nhà văn đã thể hiện tiếng nói đồng cảm, trân trọng và nâng niu vẻ đẹp ở lão Hạc, giúp người đọc có niềm tin yêu vào con người. Truyện thể hiện tinh thần nhân văn, nhân đạo sâu sắc.
