Bài văn tham khảo số 7

“Nhà thơ Tố Hữu: Một trái tim, một hồn thơ Cách mạng” - đó là nhan đề một bài viết hết sức sâu sắc tưởng nhớ ngày mất của nhà thơ tài hoa của văn học hiện đại Việt Nam. Thực vậy, thơ Tố Hữu, mà đặc biệt là thơ ca viết về Cách mạng của ông đã khơi lên trong lòng người đọc biết bao nỗi niềm, cảm xúc. “Việt Bắc” sáng tác năm 1954 là một bài thơ rất nổi tiếng và giàu ý nghĩa viết về cuộc sống Cách mạng, con người Cách mạng của tác giả. Trong tác phẩm, cách sử dụng cặp đại từ “mình - ta” là một nét sáng tạo đã lưu lại trong tâm trí người đọc nhiều dấu ấn sâu sắc.

“Mình - ta” là cặp đại từ xưng hô quen thuộc trong những câu ca dao, dân ca đậm nồng, đằm thắm của dân tộc. Một cách tinh tế và đầy khéo léo, Tố Hữu vừa kế thừa và sáng tạo, cách tân để đưa cặp đại từ này vào trong tác phẩm của mình, biến nó trở thành một dấu ấn đặc sắc góp phần đem đến sự thành công cho bài thơ. Cả tác phẩm gồm 150 câu thơ với những cặp lục bát dạt dào cảm xúc như khúc ca ân tình được cất lên từ hai chủ thể “mình – ta” ý nói người ở lại và người ra đi, người đồng bào Việt Bắc và người cán bộ Cách mạng. Đoạn mở đầu bài thơ nhân vật trữ tình xưng “ta” gọi “mình”, là lời của người ở lại với người ra đi, là tình cảm thiết tha dạt dào người dân Việt Bắc dành cho cán bộ Cách mạng ngày chia tay:

“Mình về mình có nhớ ta

Mười lăm năm ấy thiết tha mặn nồng

Mình về mình có nhớ không

Nhìn cây nhớ núi nhìn sông nhớ nguồn”

Người ở lại đặt những câu hỏi tu từ chẳng phải để đợi chờ câu trả lời của người ra đi, mà dường như đó là những lời nhắc nhở đầy ân tình rằng dẫu có ra đi thì cũng sẽ luôn nhớ về Việt Bắc với trái tim thiết tha, mặn nồng yêu thương. Là đoạn thơ với lời người ở lại nên ở đây, “mình” được nhắc đến nhiều hơn “ta”. Đến với đoạn thơ thứ hai, lời đáp lại của người ra đi đã phần nào tạo nên sự cân xứng cho lối nói đối đáp quen thuộc trong ca dao:

“Tiếng ai tha thiết bên cồn

Bâng khuâng trong dạ bồn chồn bước đi

Áo chàm đưa buổi phân li

Cầm tay nhau biết nói gì hôm nay”

Ở đoạn thơ này, chữ “ta” và “mình” không xuất hiện trực tiếp nữa mà được nhà thơ thể hiện qua một loạt các hình ảnh giàu ý nghĩa biểu tượng: “tiếng ai tha thiết bên cồn”, “áo chàm”. Cặp đại từ “mình - ta” trong hai đoạn thơ thứ ba và bốn tiếp theo được tác giả sử dụng hết sức tài hoa và khéo léo. Chỉ trong đoạn thơ thứ ba, từ “mình” được sử dụng tới sáu lần trong sáu câu lục với nghĩa là người ra đi rời chiến khu, là người về với thủ đô:

“Mình đi có nhớ những ngày

Mưa nguồn suối lũ những mây cùng mù

…

Mình về có nhớ núi non

Nhớ khi kháng Nhật, thuở còn Việt Minh”

Mỗi lời người ở lại dành cho người ra đi đều gắn với từ “nhớ”, nhắc nhớ lại những kỉ niệm cực khổ nhưng đầy đáng nhớ thuở còn kháng chiến. Đại từ “mình” bỗng khiến cả đoạn thơ dạt dào một tình cảm thân thương, đầm ấm vô cùng. Ở những đoạn thơ tiếp theo, cặp đại từ “mình - ta” tiếp tục được nhà thơ vận dụng hết sức khéo léo và thành công, vừa tạo ra nhiều nét đặc sắc về âm điệu lời thơ, vừa góp phần làm nên sự sâu sắc cho ý nghĩa tác phẩm.

Chủ thể “mình” và chủ thể “ta”, cả hai như gửi gắm một phần trải nghiệm, một phần kí ức của người chiến sĩ, người nghệ sĩ Tố Hữu. Cặp đại từ “mình - ta” được đặt trong hình thức đối đáp vừa để khơi gợi tâm trạng, cảm xúc, vừa tạo ra một sự hô ứng đồng vọng của giai điệu tình cảm giữa “mình” và “ta”. Có những đoạn thơ, Tố Hữu khiến người đọc cảm tưởng như “mình” và “ta”, cả hai đang hoán đổi vị trí, chuyển hóa cho nhau khiến âm hưởng lời thơ dịu dàng, êm ái, thiết tha đậm nghĩa đậm tình. “Việt Bắc” bởi vậy mà bỗng trở thành tiếng nói của tình yêu, nhưng không phải là một tình yêu đôi lứa thơ mộng như trong ca dao, dân ca xưa, mà đó là tình yêu cao cả, lớn lao dành cho con người tổ quốc, cho quê hương đất nước, cho đồng bào gắn bó máu thịt, thủy chung. Phải chăng đó chính là một trong những nét sáng tạo đầy độc đáo của nhà thơ Tố Hữu trong bài thơ khiến cho tác phẩm này thêm giàu giá trị, ý nghĩa.

“Một khúc tình ca”, “Một bản anh hùng ca về kháng chiến và con người”, đó là những so sánh rất thật và rất sâu sắc về bài thơ “Việt Bắc” của Tố Hữu. Để tác phẩm nhận được những so sánh, đánh giá ấn tượng đó, nhà thơ không chỉ có khả năng quan sát, trải nghiệm, tích lũy vốn sống mà còn biết sáng tạo những cái mới hoặc kế thừa nét đẹp truyền thống để phát triển. Cách sử dụng đại từ “mình - ta” đã góp phần đem đến thành công cho tác phẩm cũng như khẳng định tài năng, sự tinh tế và khéo léo của tác giả.