Bài văn tham khảo số 4
Vang bóng một thời gồm 11 truyện viết về một thời đã xa, nay chỉ còn vang bóng. Qua tập truyện này, nhà văn Nguyễn Tuân đã bày tỏ sự bất hòa sâu sắc đối với xã hội buổi giao thời cuối thế kỉ XIX, đầu thế kỉ XX ở nước ta và ca ngợi những nhà nho tài hoa không chịu vứt bỏ lương tâm, chạy theo danh lợi, vẫn giữ thiên lương cao đẹp. Một trong những nhân vật tiêu biểu nhất cho tư tưởng của nhà văn Nguyễn Tuân đó chính là nhân vật Huấn Cao trong truyện ngắn Chữ người tử tù. Huấn Cao là một nhân vật được xây dựng với hình tượng có tính cuốn hút mãnh liệt về khí phách, tâm hồn thanh cao và tài hoa hơn người.
Huấn Cao có tài viết chữ, viết thư pháp. Thư pháp (phép viết chữ, nghệ thuật viết chữ Hán) vốn là một thú cao nhã của người xưa, bên cạnh cầm, kì, thi, họa. Các nhà nho thuở xưa viết chữ để bộc lộ cái tâm, cái chí. Viết chữ thành một môn nghệ thuật được gọi là thư pháp. Có người viết chữ, thì có người chơi chữ. Người ta treo chữ đẹp ở những nơi trang trọng trong nhà để tỏ lòng trân trọng. Đó như một thú chơi tao nhã của tầng lớp trên. Huấn Cao là một người nghệ sĩ trong nghệ thuật thư pháp. “Tài viết chữ rất nhanh và rất đẹp” của ông nổi tiếng khắp một vùng tỉnh Sơn. Ngay cả viên quản ngục của một huyện nhỏ vô danh cũng biết “chữ ông Huấn Cao đẹp lắm, vuông lắm… Có được chữ ông Huấn Cao mà treo trong nhà là có một báu vật trên đời”. Cho nên, “sở nguyện của viên quan coi ngục này là có một ngày kia treo ở nhà riêng mình một câu đối do tay ông Huấn Cao viết”.
Để có được chữ ông Huấn Cao, viên quản ngục không những phải dụng công, phải nhẫn nhục, mà còn phải dũng cảm. Bởi vì biệt đãi Huấn Cao - một kẻ tử tù là việc làm nguy hiểm, có khi phải trả bằng tính mạng của mình. Nhưng chính cái tài hoa hơn người của ông khiến hắn bất chấp tất cả. Ta nhận thấy vẻ đẹp đầu tiên ở nhân vật Huấn Cao chính là vẻ đẹp của con người họa sĩ tài ba.
Không chỉ có tài mà Huấn Cao còn là một người có khí phách hiên ngang ngút trời. Điều đó được thể hiện trong hành động ông đã dám đứng lên chống lại một triều đình đang thối nát, mục ruỗng đầy những rối ren hại dân, hại nước. Khi bị triều đình bắt ông lại dám “bẻ khóa, vượt ngục” để có thể tiếp tục thực hiện những hoài báo, ý chí của mình. Huấn Cao mang tinh thần “uy vũ bất năng khuất” không cúi mình run sợ trước bất kì điều gì dù cho đó cps là gông cùm, xiềng xích, đòn roi hay cường quyền.
Ngược lại ông còn thể hiện thái độ coi thường trước những kẻ coi quyền cậy thế bằng chứng là việc ông không hề run sợ mà buông lời thậm tệ với tên Quản ngục vì nhầm tưởng hắn đến mua chuộc mình. Khí phách thanh cao càng ngời sáng hơn khi ông biết được tin ngày mai mình sẽ bị đưa về kinh xử chém. Lẽ thường, một người đứng trước cái tin ấy, đứng trước cái ngưỡng cái chết cận kề sẽ phải run sợ vô cùng tới mức tưởng như chết ngay rồi. Nhưng không ta lại thấy một ông Huấn rất điềm đạm, thanh thản mà “mỉm cười” bởi “đến cái cảnh chết chém, ông cũng chẳng sợ nữa…”. Có những suy nghĩ, hành vi thật phóng khoáng, Ông Huấn Cao vẫn thản nhiên nhận rượu thịt của viên quản ngục, coi như đó là một việc vẫn làm trong cái hứng sinh bình, dù đang bị giam cầm. Huấn Cao chính là một trang anh hùng nghĩa liệt.
Điểm sáng tiếp theo mà ta dễ dàng nhận thấy ở con người của Huấn Cao đó chính là: Ông là một người có “thiên lương” trong sáng và cao đẹp. Thiên lương đó được thể hiện ở sự tự trọng, coi khinh tiền bạc để bảo vệ cái đẹp. Huấn Cao là một người yêu thích cái đẹp, có tài viết chữ, yêu thích thư pháp nhưng không bao giờ vì vàng bạc, quyền uy mà ép mình cho chữ bao giờ. Ông chỉ cho những người biết yêu, am hiểu và thực sự trân trọng cái đẹp và “tính ông vốn khoảnh, trừ chỗ tri kỉ, ông ít chịu cho chữ”. Cho nên cả cuộc đời ông chỉ mời viết hai bộ tứ bình và một bức trung đường dành cho những người bạn thân của mình. Vẻ đẹp thiên lương của Huấn Cao còn thể hiện rõ ở chỗ ông coi trọng những tâm hồn luôn hướng tới cái đẹp. Huấn Cao đã rất cứng cỏi khi nghĩ rằng Quản ngục là kẻ đại diện cho quyền lực phi nghĩa. Hắn là kẻ tàn bạo không hơn không kém.
Nhưng khi biết viên Quản ngục có tấm lòng yêu chuộng cái đẹp đã dùng hết tấm lòng thành hắn có để xin ông chữ thì thái độ của ông khác hẳn. Ông đồng ý cho viên Quản ngục chữ và kèm theo nói những lời chân thành “ Ta cảm cái lòng biệt nhỡn liên tài…Thiếu chút nữa ta đã phụ mất một tấm lòng trong thiên hạ”. Điều đó thể hiện được sự vị tha, đầy cảm thông với người khác của ông. Huấn Cao không chỉ yêu và bảo vệ cái đẹp của nghệ thuật, ông còn luôn hướng tới bảo vệ cái đẹp của cuộc sống, của tâm hồn con người. Ông đã dành cho tên viên Quản ngục một lời khuyên rất chân thành, sẵn sàng chia sẻ những lời gan ruột chân thành với viên quản ngục trước khi vào kinh thành thụ án: "Ở đây lẫn lộn. Ta khuyên thầy quản nên thay chốn đi ở đây thiên lương khó giữ cho lành vững và rồi cũng đến nhem nhuốc mất cái đời lương thiện đi". Đó là sự ứng xử đáng trọng của một nhân cách cao cả.
Nhà văn Nguyễn Tuân đã vô cùng thành công khi xây dựng được hình ảnh nhân vật Huấn Cao. Đọc xong tác phẩm Chữ người tử tù không ai là không yêu mến trước một con người như thế, vừa tài ba khí phách ngút trời mà lại có tấm lòng cao đẹp.
