Bài văn phân tích ca dao "Làm trai cho đáng sức trai" - Ngữ văn 10 số 5

Làm trai cho đáng sức trai

Khom lưng chống gối gánh hai hạt vừng.

Có thể thấy rằng đây là câu ca dao châm biếm phản ánh những kẻ siêng ăn, biếng làm, châm biếm một anh chàng có thể trạng yếu ớt, và như chẳng làm được việc gì ra hồn cả.

Câu ca dao trên cũng như đã vẽ nên một bức chận dung thật hài hước và thú vị. Chính bằng nghệ thuật phóng đại và có cả sự kết hợp với thủ pháp đối lập. Ta như thấy được chính người xưa thường ngợi ca sức trẻ, sức trai là phải dời non lấp bể. Và những đứa trẻ con hay hát bài đồng dao: Gánh gánh gồng gồng, gánh sông gánh chợ. Cao hơn nữa, đó còn chính là những phận sự của các trang nam nhi là gánh nợ nước non. Vậy mà dường như ở đây chàng trai yếu ớt một cách bất thường đến hài hước.

Có lẽ trong cuộc đời, có thể có những chàng trai yếu đuối nhưng không ai lại yếu đến mức đến nỗi mà chỉ gánh nổi có… hai hạt vừng. Một sự hài hước được thể hiện và đáng nói ở chỗ là anh ta phải khom lưng chống gối. Những hành động của anh chàng này như có nghĩa là phải ráng hết sức mới có thể gánh được. Ta như có thể thấy chính những tiếng cười vang lên từ những chi tiết đối lập ngoài sức tưởng tượng như thế.

Với việc thông qua những giọng điệu, tngười đọc người nghe cũng như có thể hiểu nội dung của câu ca dao theo hai nét nghĩa. Hình ảnh của người con trai trong bài ca dao trên chính là một thể trạng ốm yếu của anh chàng là do cha mẹ sinh ra. Và dường như anh ta lại không chịu rèn luyện để có được một thân thể cường tráng, khỏe mạnh chút nào. Điều thứ hai ở đây chính là chàng trai này quá lười biếng, nhu nhược, không có dũng khí trong cuộc sống, và cũng như đã không dám gánh vác những trọng trách lớn lao trong gia đình và ngoài xã hội. Có thể thấy rằng chính hạng đàn ông như vậy chỉ là gánh nặng cho mọi người mà thôi.

Người con trai là một trang nam tử, theo quan niệm của người xưa nếu xét về gia đình người con trai phải là trụ cột cho gia đình. Còn đối với xã hội thì phải có những chiến công hiển hách trên trận mạnh. Đó là những hình mẫu lý tưởng và đẹp đẽ mà tất cả “phận nam nhi” hướng đến. Như có ai đó đã từng nói rằng:

Đã mang tiếng sống trong trời đất

Phải có danh gì cho núi sông

Một trong những lý tưởng của một đấng nam nhi của thời đại. Nhưng phải luôn là một hình mẫu đẹp cường tráng, ngoài lý tưởng cao đẹp thì đi song hành với đó còn chính là một thể trạng tốt, có sức khỏe thì mới có thể lập được công danh mà có thể hiên ngang sống trong trời đất. Để không phải hổ thẹn. Nhưng trong bài ca dao này người con trai lại hiện lên thật hài hước đồng thời sau sự hài hước đó chính là những lời nhắn nhủ vô giá. Câu ca dao nói về người con trai yếu ớt, lấy hình ảnh của hai hạt vùng nhỏ bé mà khiến cho chàng trai phải “khom lưng” và “uốn gối” để có thể “gánh” hai hạt vừng. Câu ca dao cũng gây nhiều suy nghĩ cho người đọc, cũng như một lời nhắn nhủ cho những trang nam nhi xưa cũng như nay. Đó là “Làm trai cho đáng sức trai”

Câu ca dao đặc sắc, hài hước nhưng lại mang một bài học như nhắc nhở những nam nhi nên phải có lý tưởng, sức khỏe để có thể làm những chuyện có ích nước nhà.