Bài tóm tắt tham khảo số 8
Truyện ngắn "Vợ chồng A Phủ" xoay quanh hai nhân vật chính là Mị và A Phủ, đôi vợ chồng người Mông ở vùng núi Tây Bắc. Mị là cô gái xinh đẹp, có tài thổi sáo, được nhiều trai làng say mê. Tuy sinh ra trong gia đình nghèo khó, bố mẹ lại có món nợ với nhà thống lí, Mị kiên quyết xin cha cho mình làm nương ngô trả nợ.
Nhưng một đêm mùa xuân, A Sử lừa bắt Mị về trình ma để làm vợ nó. Không chấp nhận kiếp con dâu gạt nợ, Mị định tự tử để tự giải thoát nhưng vì thương cha, cô đành vứt nắm lá ngón xuống đất và cam chịu cuộc sống địa ngục trần gian trong nhà thống lí. Ở đây, cô bị bóc lột sức lao động đến xương tủy, bị hành hạ cả về thể xác và tinh thần. Lâu dần, Mị trở nên dửng dưng, cam chịu, vô cảm. Cha Mị chết đi, Mị cũng không nghĩ đến chuyện tự tử nữa.
Một đêm tình mùa xuân, cảnh sắc Hồng Ngài cùng men rượu và tiếng sáo khơi dậy trong Mị những cảm xúc đã mất từ lâu. Cô nhớ về quá khứ tươi đẹp và muốn sửa soạn đi chơi như bao người khác, A Sử thấy vậy liền trói đứng cô vào cột bằng cả thúng dây đay và mái tóc dài của cô. Mị đau khổ nghĩ mình không bằng con trâu, con ngựa. Cũng đêm đó, A Sử đi chơi gây sự với trai làng bị A Phủ đánh trọng thương, Mị được cởi trói để chăm sóc chồng. A Phủ bị xử kiện, bị đánh đập và trở thành người ở gạt nợ cho thống lí.
Sau đêm đó, Mị trở về vô cảm, dửng dưng như trước. Mấy năm sau, một lần A Phủ mải bẫy nhím để hổ bắt mất bò của thống lí. A Phủ bị trói đứng vào cột, bị bắt nhịn đói nhịn khát suốt mấy ngày trời. Ngày nào Mị cũng ra sưởi lửa hơ tay nhưng không mảy may để ý gì đến A Phủ. Đến khi nhìn thấy dòng nước mắt của A Phủ, Mị hồi tưởng lại đêm năm nào mình cũng bị trói như vậy. từ thương mình đến thương người, Mị càng căm hận sự độc ác của cha con thống lí. Đỉnh điểm của tình thương, Mị lấy dao cắt dây trói giải thoát cho A Phủ nhưng nghĩ đến việc mình ở lại nhất định sẽ chết, Mị chạy theo bỏ trốn cùng A Phủ. Hai người đỡ nhau chạy trốn sang Phiềng Sa. Ở đây, họ thành vợ thành chồng và theo A Châu làm cách mạng, đánh Pháp bảo vệ quê nhà.
