Bài thơ: Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ
Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ
Thơ: Nguyễn Khoa Điềm
Em cu Tai ngủ trên lưng mẹ ơi,
Em ngủ cho ngoan đừng rời lưng mẹ.
Mẹ giã gạo mẹ nuôi bộ đội,
Nhịp chày nghiêng, giấc ngủ em nghiêng.
Mồ hôi mẹ rơi má em nóng hổi,
Vai mẹ gầy nhấp nhô làm gối,
Lưng đưa nôi và tim hát thành lời:
- Ngủ ngoan a kay ơi, ngủ ngoan a kay hỡi,
Mẹ thương a kay, mẹ thương bộ đội
Con mơ cho mẹ hạt gạo trắng ngần,
Mai sau con lớn vung chày lún sân...
Em cu Tai ngủ trên lưng mẹ ơi,
Em ngủ cho ngoan đừng rời lưng mẹ.
Mẹ đang trỉa bắp trên núi Ka–lưi
Lưng núi thì to, mà lưng mẹ nhỏ,
Em ngủ ngoan em, đừng làm mẹ mỏi.
Mặt trời của bắp thì nằm trên đồi,
Mặt trời của mẹ, em nằm trên lưng.
- Ngủ ngoan a kay ơi, ngủ ngoan a kay hỡi,
Mẹ thương a kay, mẹ thương làng đói.
Con mơ cho mẹ hạt bắp lên đều
Mai sau con lớn phát mười Ka–lưi...
Em cu Tai ngủ trên lưng mẹ ơi,
Em ngủ cho ngoan đừng rời lưng mẹ.
Mẹ đang chuyển lán, mẹ đi đạp rừng.
Thằng Mỹ đuổi ta phải rời con suối
Anh trai cầm súng, chị gái cầm chông,
Mẹ địu em đi để dành trận cuối.
Từ trên lưng mẹ em đến chiến trường,
Từ trong đói khổ em vào Trường Sơn.
- Ngủ ngoan a kay ơi, ngủ ngoan a kay hỡi,
Mẹ thương a kay, mẹ thương đất nước.
Con mơ cho mẹ được thấy Bác Hồ,
Mai sau con lớn làm người Tự Do...
25-3-1971
Bài thơ được sáng tác khi tác giả đang công tác ở chiến khu miền tây Thừa Thiên.
Nguồn: Thơ Nguyễn Khoa Điềm, tuyển tập 40 năm do tác giả chọn, NXB Văn học, 2012
Đôi nét về bài thơ "Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ":
Bài thơ "Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ" của Nguyễn Khoa Điềm là một tác phẩm nổi bật và giàu ý nghĩa trong nền thơ ca Việt Nam hiện đại. Được viết trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ, bài thơ không chỉ thể hiện tình yêu và sự quan tâm đối với thế hệ trẻ mà còn phản ánh sâu sắc tinh thần đấu tranh và hy sinh của dân tộc.
1. Nội dung và chủ đề
Tình yêu và sự quan tâm của mẹ: Bài thơ miêu tả tình yêu vô bờ bến của người mẹ đối với các em bé. Những hình ảnh trong bài thơ thể hiện sự chăm sóc, yêu thương của người mẹ đối với con cái, đặc biệt là khi các em bé phải lớn lên trong hoàn cảnh khó khăn của chiến tranh.
Cuộc sống và hy sinh trong chiến tranh: Nguyễn Khoa Điềm không chỉ miêu tả tình yêu của mẹ mà còn thể hiện bối cảnh của thời kỳ chiến tranh. Bài thơ làm nổi bật sự hy sinh và những khó khăn mà các bà mẹ phải chịu đựng khi nuôi dạy con cái trong hoàn cảnh khắc nghiệt.
Tương lai và hy vọng: Bài thơ cũng mang thông điệp về hy vọng vào tương lai. Mặc dù các em bé phải lớn lên trong hoàn cảnh khó khăn, nhưng tình yêu và sự chăm sóc của mẹ vẫn là nguồn động viên lớn lao, mang lại niềm tin vào một tương lai tốt đẹp hơn.
2. Hình ảnh và ngôn ngữ
Hình ảnh cụ thể và sinh động: Nguyễn Khoa Điềm sử dụng nhiều hình ảnh cụ thể để mô tả cuộc sống và tình cảm của các nhân vật trong bài thơ. Những hình ảnh như "em bé trên lưng mẹ," "cánh đồng," "ngọn đồi" được miêu tả một cách chân thực và sinh động, giúp người đọc cảm nhận rõ ràng bối cảnh và cảm xúc trong bài thơ.
Ngôn ngữ giản dị nhưng sâu lắng: Ngôn ngữ trong bài thơ rất giản dị và dễ hiểu, nhưng lại chứa đựng nhiều cảm xúc sâu lắng. Ông sử dụng các từ ngữ đơn giản để diễn tả những tình cảm và suy nghĩ phức tạp, làm cho bài thơ trở nên gần gũi và dễ cảm nhận.
3. Tính chất và cảm xúc
Tính chất lãng mạn và nhân văn: Bài thơ mang tính chất lãng mạn và nhân văn, với sự chú trọng vào tình cảm con người và những giá trị đạo đức. Nó thể hiện lòng nhân ái và sự quan tâm sâu sắc đối với những hoàn cảnh khó khăn mà người dân phải trải qua trong thời kỳ chiến tranh.
Cảm xúc chân thành và sâu sắc: Bài thơ thể hiện cảm xúc chân thành và sâu sắc về tình yêu của mẹ và cuộc sống của các em bé. Nguyễn Khoa Điềm khéo léo kết hợp các yếu tố cảm xúc cá nhân với bối cảnh xã hội rộng lớn, tạo nên một tác phẩm đầy cảm hứng và ý nghĩa.
4. Ý nghĩa và thông điệp
Sự tôn vinh đối với các bà mẹ: Bài thơ tôn vinh sự hy sinh và tình yêu vô bờ bến của các bà mẹ trong thời kỳ chiến tranh. Nó làm nổi bật vai trò quan trọng của các bà mẹ trong việc nuôi dưỡng và giáo dục thế hệ trẻ.
Lòng tự hào dân tộc và niềm tin vào tương lai: Bài thơ cũng truyền tải thông điệp về lòng tự hào dân tộc và niềm tin vào một tương lai tươi sáng hơn. Dù phải đối mặt với khó khăn, tình yêu và hy vọng vẫn là nguồn sức mạnh giúp vượt qua mọi thử thách.
Tóm lại: Bài thơ "Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ" của Nguyễn Khoa Điềm là một tác phẩm sâu sắc và ý nghĩa, phản ánh tình yêu và sự hy sinh của các bà mẹ trong thời kỳ chiến tranh, đồng thời truyền tải thông điệp về hy vọng và niềm tin vào tương lai. Với ngôn ngữ giản dị nhưng cảm xúc chân thành, bài thơ không chỉ chạm đến trái tim người đọc mà còn góp phần làm phong phú thêm nền thơ ca Việt Nam.
