Bài tham khảo số 9
Trong thời kì đổi mới, có rất nhiều tác phẩm viết về cuộc sống sinh hoạt, lao động đầy vui tươi, hứng khởi của những người dân sống trong xã hội chủ nghĩa. "Người lái đò sông Đà" của Nguyễn Tuân có hình tượng trung tâm là ông lái đò cũng mang nét độc đáo, đầy bản lĩnh của người lao động tài hoa, phi thường.
Để làm nổi bật những phẩm chất ấy, nhà văn đã chọn miêu tả cảnh vượt thác của ông lái đò. Chỉ bằng một vài hành động, cử chỉ của nhà đò khi giao chiến với thác đá sông Đà, người đọc cũng sẽ cảm nhận được tinh thần dũng cảm, tài hoa của người lái đò trong cuộc chiến không cân sức giữa thiên nhiên và con người.
Ông lái đò đã ngoài 70 nhưng đã gắn bó với sông nước gần như cả cuộc đời. Vậy nên, ông am hiểu rất rõ về con sông Đà. Mỗi một khúc sông ông đều nhớ mặt, đọc tên được sự nguy hiểm, dữ dội của nó. Khi dòng sông bày ra ba vòng "trùng vi thạch trận" để thử thách nhà đò, ông không hề nao núng mà rất bình tĩnh vì ông đã thuộc nằm lòng "binh pháp của thần sông, thần đá". Đá lòng sông thì muôn đời ở đấy, không thay đổi chiến thuật. Vậy nên, ông lái đò cũng đã thông thạo "quy luật phục kích của lũ đá nơi ải nước hiểm trở này". Đối diện với "thạch trận" có rất nhiều cửa tử và cực hiếm của sinh, mỗi cửa sinh đều nằm ở những nơi khó xác định, dễ nhầm lẫn với cửa tử nhưng ông lái đò vẫn nhớ được chính xác các cửa sinh, cửa tử trên thác đá. Ông tìm ra chúng một cách dễ dàng và đi đúng hướng cửa sinh, giúp con đò vượt qua một cửa ải nguy khốn.
Trong trận chiến với thác đá sông Đà có rất nhiều hiểm nguy rình rập lấy người lái đò. Đây là cuộc chiến không cân sức giữa một bên là thiên nhiên to lớn, hùng vĩ, rợn ngợp và một bên là chiếc thuyền mỏng manh có ông lái đò đã qua bảy mươi. Thế nhưng, nhà đò vẫn dũng cảm đối mặt với những tình huống nguy cấp, khó khăn nhất. Khi mà "sóng thác đã đánh đến miếng đòn hiểm độc nhất" khiến ông bị thương, ông vẫn "cố nén vết thương, hai chân vẫn kẹp chặt lấy cuống lái, mặt méo bệch đi", đưa con thuyền vào đúng cửa sinh. Dù có bị đau thì ông đò vẫn cố hết sức để chiến đấu và giành lấy chiến thắng trong trận quyết chiến này. Từ đó, người đọc thấy được sự dũng cảm, gan dạ, kiên cường của người lái đò tưởng như rất bình thường nhưng lại mang tầm vóc của người anh hùng.
Trong cảnh vượt thác, những ngón nghề điêu luyện của ông lái đò còn khiến người đọc cảm thán về độ chính xác trong cách vượt qua từng vòng vây. Tác giả đã đặt nhà đò trong hoàn cảnh bắt buộc phải đối phó với "dòng thác hùm beo đang hồng hộc tế mạnh" để có thể cho thuyền đi tiếp. Từ hoàn cảnh đó, đôi tay khéo léo, linh hoạt của người chèo thuyền mới có dịp được bung hết tài năng. Giữa rất vô vàn cửa tử và số ít cửa sinh, người lái đò có thể lái đúng vào luồng bước cửa sinh. Ông cưỡi lên thác đá, "lái miết một đường chéo về phía cửa đá ấy". Từ "lái miết" đã miêu tả một đường lái chính xác, đẹp, mượt mà, điêu luyện đến đúng nơi mình cần. Dường như lúc này, con thuyền và nhà đò đã hòa làm một, cùng nhau đối phó với thác đá hung dữ chứ không phải là hai sự vật tách rời, chứa đựng nhau như trước nữa.
Qua cảnh vượt thác, ta có thể nhận thấy rằng ông lái đò là một người nghệ sĩ tài hoa trong công việc của mình. Nhà đò đã cực kì am hiểu dòng sông như am hiểu người bạn tri kỉ của mình. Ông thực hiện những thao tác lái nhanh nhẹn, điêu luyện để vượt qua thác nước sông Đà một cách đầy tự tin. Không những thế, người lái đò còn có thể xứng danh là người anh hùng dũng cảm, gan dạ trong trận chiến đầy khốc liệt, không cân sức với sông Đà hung bạo. Cả chất nghệ sĩ lẫn chất anh hùng đều được ẩn giấu trong hình hài của một người lao động bình thường đang ngày ngày cống hiến cho Tổ quốc.
Hình tượng người lái đò sông Đà trong cảnh vượt thác chính là một người dân bình thường, giản dị nhưng lại có những phẩm chất như gan dạ, kiên cường, dũng cảm và luôn luôn yêu mến, tự hào về công việc của mình. Qua đó, tác giả Nguyễn Tuân muốn ca ngợi những con người lao động chân chính, đóng góp sức mình vào công cuộc xây dựng và phát triển Tổ quốc.
