Bài tham khảo số 6
Hùng Vương thứ sáu khi về già, muốn tìm người nối ngôi. Nhà vua có hai mươi người con trai. Ai cũng đều tài giỏi nên vua không biết chọn ai. Giặc bên ngoài đã dẹp yên, nhưng nhân dân có ấm no thì ngai vàng mới ấm. Vua cho gọi các con lại, truyền rằng:
- Từ khi dựng nước đến nay đã có sáu đời vua. Giặc Ân nhiều lần xâm lược bờ cõi. Nhờ phúc ấm Tiên vương, đất nước đều đánh đuổi được. Nay ta đã tuổi cao, không sống mãi được.
Người nối ngôi ta phải nối được chí ta. Không nhất thiết phải là con trưởng. Các con hãy làm lễ vật dâng lên trời đất, dâng lên Tiên vương. Ai làm vừa ý ta, ta sẽ truyền ngôi cho.
Các hoàng tử sai người đi khắp nhân gian, tìm đủ của ngon vật lạ. Duy chỉ có Lang Liêu là không biết làm sao. Chàng là con thứ mười tám. Mẹ chàng trước đây bị vua cha ghẻ lạnh, ốm rồi chết. So với anh em, chàng là người thiệt thòi nhất. Từ xưa đến này, Lang Liêu chỉ biết chăm lo công việc đồng áng. Trong nhà chỉ có khoai, lúa mà hai thứ này thì lại tầm thường quá.
Một đêm, Lang Liêu nằm mộng thấy thần:
- Trong trời đất, không gì quý bằng hạt gạo. Chỉ gạo mới nuôi sống con người và ăn không bao giờ chán. Các thứ khác tuy ngon nhưng hiếm, mà không làm ra được. Vậy nên hãy lấy gạo mà làm bánh lễ Tiên vương.
Tỉnh dậy, Lang Liêu mừng lắm. Chàng bèn chọn thứ gạo nếp thơm lừng, trắng tinh. Hạt nào hạt nấy tròn mẩy đem vo thật sách. Sau đó, chàng lấy đậu xanh, thịt lợn làm nhân, dùng lá dong trong vườn gói thành hình vuông, nấu một ngày một đêm thật nhừ. Để đổi vị, chàng cũng lấy thứ gạo nếp ấy, đồ lên rồi nhã nhuyễn, nặn thành hình tròn.
Đến ngày, các hoàng tử đều mang đến biết bao là sơn hào hải vị, nem công chả phượng đến. Nhà vua xem một lượt rồi dừng lại trước chồng bánh của Lang Liêu. Vua tỏ ra rất vừa ý, liền hỏi chuyện. Lang Liêu đem giấc mộng thấy thần kể lại cho vua nghe. Nhà vua nghĩ rất lâu, rồi quyết định chọn thứ bánh của Lang Liêu lên tế thần.
Tế xong, vua họp mọi người lại nói:
- Bánh hình tròn là tượng trời, ta đặt tên là bánh giầy. Bánh hình vuông là tượng đất, thịt mỡ cùng với đậu xanh và lá dong tượng cầm thú, cỏ cây muôn loài, ta đặt tên là bánh chưng. Lá bọc bên ngoài ý chỉ đùm bọc, đoàn kết lẫn nhau. Lang Liêu dâng lễ vật rất vừa ý ta, nên sẽ nối ngôi ta.
Từ đấy, nước ta chăm nghề trồng trọt, chăn nuôi và có Tục ngày Tết gói bánh chưng, bánh giầy.
