Bài tham khảo số 3

“Phương ấy” ở 1 góc nhìn khác là một bài thơ về tình yêu, gửi cho một người mà Hoàng Nhuận Cầm say mê. Cô ấy tên Phương, một người con gái Hà Nội tài sắc. Chính Hoàng Nhuận Cầm nói về chuyện ấy, ở lớp đại học năm 1971, Cầm đã có một mối tình thơ mộng thuở sinh viên với một cô gái tên Th.


Trước hết, nói về một bài thơ chiến tranh. “Phương ấy”là bài thơ viết sau giải phóng, hay nói đúng là hồi ức của một người lính về mặt trận. Đó là hiện thực, nhưng là hiện thực của tâm trạng.


Chiến tranh, ở Trị Thiên, mà không chỉ Trị Thiên, hiện ra với tất cả sự khốc liệt của nó: Tất cả đều bị hủy diệt, đến cả những đồng cỏ cũng cháy, không còn sinh vật nào sống sót:


Một vùng đất không tiếng gà cất gáy.


Một bức thư cũng phải vượt qua bảy vòng lửa khói, đây là một con số ước lệ, nó có thể nhiều hơn nữa, nó có thể đã thấm máu giao liên trước khi đến tiền tuyến hay hậu phương. Chỉ còn người lính và súng đạn mà người lính thì cũng không thể nguyên vẹn với những vết thương đỏ ròng, phơi thịt, phơi xương. Sự khốc liệt của chiến tranh, sự rõ ràng của chiến tranh được nhà thơ miêu tả trong một câu thơ rất tượng trưng:


Vết thương đỏ, viên đạn thì sáng chói

Chiếc lá xanh kỳ lạ trút trong đời.


Câu thơ dồn tụ, rực lên những màu sắc tương phản, đa nghĩa. Vết thương đỏ lên đau đớn, mà đẹp đẽ, cao cả của sự hiến thân vì nước. Viên đạn sáng lên mang ý chí người lính, mang tất cả căm hờn, lý tưởng của người lính để bay về phía quân thù một cách trúng đích. Cái chết (lá xanh trút) như một sự cao cả, lại như một sự ngỡ ngàng, phi lý, kỳ lạ…


Có hai câu thơ rất nhẹ nhàng mà đau xót:


Chỗ Hiến nằm – giờ trời trắng heo may

Chỗ Thi ngủ – bình minh rơi tím đất


Hiến hay Thi hay Nam, Dũng, Quang, Cường… tên những bạn bè, đồng đội.


Nhưng Hiến và Thi đây cũng chính là nhà thơ Ca Lê Hiến (Lê Anh Xuân). Anh người gốc Bến Tre, theo gia đình tập kết ra Bắc, tốt nghiệp Khoa Sử, Đại học tổng hợp Hà Nội. Cuối năm 1964, vượt Trường Sơn vào miền Nam chiến đấu; hy sinh ngày 21 tháng 5 năm 1968 tại ấp Phước Quảng, Long An trong một trận càn của quân đội Mỹ ở tư thế như anh từng viết về người chiến sĩ Giải phóng quân trong bài Dáng đứng Việt Nam hai tháng trước đó, tháng 3-1968:


Anh ngã xuống đường băng Tân Sơn Nhứt

Nhưng Anh gượng đứng lên tì súng trên xác trực thăng

Và Anh chết trong khi đang đứng bắn

Máu Anh phun theo lửa đạn cầu vồng.

Chợt thấy anh, giặc hốt hoảng xin hàng

Có thằng sụp xuống chân Anh tránh đạn

Bởi Anh chết rồi nhưng lòng dũng cảm

Vẫn đứng đàng hoàng nổ súng tiến công


Thi là nhà văn Nguyễn Thi (1928-1968), tên khai sinh Nguyễn Hoàng Ca, quê Nam Định, tham gia kháng chiến tại Miền Nam trong quân ngũ, tập kết ra Bắc năm 1954. Năm 1962, đang làm việc tại Tạp chí Văn nghệ quân đội, ông tình nguyện vào Nam, hy sinh ở mặt trận Sài Gòn, trong cuộc Tổng tấn công Tết Mậu Thân năm 1968.


Trước Nguyễn Thi, ông lấy bút danh là Nguyễn Ngọc Tấn, tác giả của hai tập truyện ngắn đầy chất thơ và cũng đầy suy tư, trách nhiệm: Trăng sáng và Đôi bạn. Vào Nam, ông viết được hai tác phẩm nổi tiếng Người mẹ cầm súng và Ở xã Trung Nghĩa. Ngoài truyện, ông còn viết thơ, trong kháng chiến chống Pháp đã có những câu thơ thể hiện một trái tim dào dạt một tình yêu lớn:


Những mối tình bằng nước mắt

Có bao giờ phai nhạt em ơi

Hái tất cả mùa xuân trên mặt đất

Anh làm thơ yêu tặng một con người.


Phương ấy, là phương của những người tài năng nhất, anh dũng nhất. Ai không nhớ thì thôi, còn người lính thì không bao giờ quên được, không bao giờ phản bội, quên ơn những ai đã đổ máu vì Tổ quốc, vì cuộc sống hòa bình.


Sự khốc liệt của chiến tranh do đế quốc Mỹ gây ra không hủy diệt được tất cả. Ở đây còn sự bất tử. Đây là sự bất tử của tình yêu trong lòng người lính:


Tiếng mùa mưa hồn hậu đến bên tôi

Tiếng thương nhớ không lời trên tóc mẹ

Tiếng Tổ quốc trên môi khi đạn xé

Tiếng cuối cùng khi khẩu súng nắm trên tay…


Và khi trở về, sống trong thời hậu chiến, sự bất tử ấy là trách nhiệm với cuộc sống, với đồng đội:


Phương ấy còn ở mãi trong tôi

Ngỡ nâng lấy tay mình, ngỡ như người biết nói

Phương ấy ơi! Suốt đời như dấu hỏi

Trên hai vai tuổi trẻ – trước chân trời.


Như trên đã nói, “Phương ấy” là người con gái tên Phương. Người con gái ấy ở phố Phan Bội Châu, mang tâm hồ Hà Nội và học Văn. Cầm yêu. Đương nhiên. Người con gái ấy có yêu Cầm không? Điều này tôi không biết rõ, và chính Cầm cũng không biết rõ “Là cái phương chưa rõ cả mặt em”. Nhưng chắc chắn cô ấy đã rất quý Cầm, yêu bài thơ và cuộc đời của những người lính chống Mỹ.


Tôi có cảm giác rằng, là thực hay tưởng tượng, trong một đêm trong suốt, Cầm đã “áp ngực vào Phương ấy”. Và Phương đã cảm nhận được từ trái tim, từ lồng ngực trai trẻ, đầy thổn thức của Cầm cả một cuộc chiến tranh và tâm hồn người lính; cả quá khứ, hiện tại và tương lai đồng hiện. Tất cả những câu thơ đều là cảm nhận của Phương, miêu tả của Phương, tình yêu của Phương đối với Cầm và Tổ quốc.


Nay thì cả Cầm và Phương đều thành người thiên cổ. Đời người không dài, thậm chí chỉ là thoáng chốc, chỉ như ánh sao băng. Cầm đã ra đi như thơ anh từng dự báo:


Nhớ thu đến – Hạ đi trong trống trận

Tiễn tuổi thơ không một tiếng kèn

Đó hoa phượng, ôi mười năm hoa phượng

Rơi ngút ngàn trên những hố bom đen.

Anh bất ngờ rơi xuống giữa tay em

Mầu hoa trắng cuối cùng năm mười sáu

Những hừng đông nối nhau vào chiến đấu

Bao nốt trầm xa biếc lá me rơi…

(Dưới màu hoa rất đỏ)


Mong cho mọi lớp trẻ lớn lên, đều có một tình yêu đẹp, hồng lên cùng hoa phượng, xanh mãi thuở hoa niên, không chỉ trong khát vọng, trong dang dở như thế hệ chúng ta.

Hình minh hoạ
Hình minh hoạ
Hình minh hoạ
Hình minh hoạ

xoivotv | 90phut | mitom tv1 | xem lại bóng đá | banthang | Xoilac tv | xem lại bóng đá | thevang tv | bong da truc tiep | bongdatructuyen | xemlai |