Bài tham khảo số 3
Người xưa lấy câu: “Im lặng là vàng” làm bài học nhắc nhở con người về ý nghĩa của lời nói. Trên thực tế, trong dân gian ta đây là câu nói chỉ về sự im lặng, và nó luôn là vàng trong những trường hợp khó khăn. Tuy nhiên, trong các trường hợp nhất định thì câu này có thể sai. Vậy chính xác câu này có phải sai trong một trường hợp nhất định không, hay lúc nào cũng là đúng?
Đầu tiên, vàng là một món quý giá, kim loại quý mà người xưa ta thường so sánh với vàng. Điển hình như “Thời gian là vàng” hay “Im lặng là vàng”. Sự im lặng ấy còn phải đúng lúc đúng chỗ. Sẽ có một số người cho rằng quan niệm này là đúng. Nó đúng thì đúng nhưng cũng chỉ một vài trường hợp nhất định.
Thứ nhất là việc biết kiềm chế bản thân mình khỏi những cơn tức giận khi đang giận ai đó vì họ có thể xúc phạm, lăng mạ, chửi bới mình. Điều đó khiến ta tức giận, nhưng nếu biết kiềm chế cơn giận thì không có hậu quả đáng tiếc xảy ra như việc im lặng.
Bạn thấy rằng trong cuộc sống, có những lúc bạn đi trên đường thì bắt gặp một người nào đó có hành vi xúc phạm, chửi bới, lăng mạ mình, thì đột nhiên bạn lại quay qua mâu thuẫn với họ, nhưng trong lúc không kiềm được cơn tức giận thì bạn lại đổi hành vi là đánh nhau với người đó gây ra một hậu quả khó lường. Nhưng nếu bây giờ bạn im lặng thì sẽ không có chuyện gì xảy ra.
Khi im lặng, có nghĩa là bạn đang xây dựng cuộc sống hạnh phúc cho người khác cũng như bản thân, nó không gây ra sự đau buồn cho người khác, không gây ra sự chán nản, thiếu tinh thần hoặc khiến họ than phiền cuộc sống của chính họ. Nhờ sự im lặng đó mới khiến họ cảm thấy có động lực, họ cũng có thể coi mình là một phần của cuộc sống, một phần của đất nước và chính bản thân. Sự im lặng cũng thể hiện sự thông minh của bản thân.
Câu trên cũng biểu lộ rằng phải biết im lặng đúng lúc, không nên nói ra những điều sai lầm. Nếu không biết giữ im lặng, nghĩa là bạn đang bộc lộ các phẩm chất của bản thân, thể hiện sự dốt nát, ngu ngốc, hay sự huênh hoang, ngang ngược. Trong những trường hợp tranh cãi dẫn tới đánh nhau thì im lặng là cách tốt nhất để làm dịu đi mọi chuyện.
Sự im lặng thể hiện ra một con người chín chắn, biết cách cư xử hợp lý, cũng như thể hiện ra một con người biết suy nghĩ. Không mắc sai lầm ở đây nghĩa là chuyện bạn phát biểu ra một ý kiến, có thể người khác cho là đúng, nhưng có thể cho là sai bất kể là trường hợp gì đi chăng nữa. Cho nên khi phát biểu ý kiến, cũng phải phát biểu cho đúng hoàn cảnh, còn không thì nên im lặng để tránh sự ảnh hưởng tới bản thân hoặc tập thể. Tóm lại, im lặng trong những trường hợp trên có thể coi như đúng.
Nhưng bạn có biết, đôi khi im lăng là một điều tồi tệ. Nhiều người cũng có ý kiến đó là quan điểm sai. Nó sai ở chỗ này, thứ nhất là im lặng có nghĩa là bạn đang thể hiện sự hèn nhát của chính bản thân, không dám lên tiếng. Nó cũng thể hiện bạn đang tạo ra sự ích kỉ, vô cảm của mình đối với người khác, làm họ cảm thấy tổn thương như kiểu thấy chết mà không cứu. Sự im lặng của người tốt trước nghịch cảnh của người khác cũng chính là một việc làm xấu xa.
Sự im lặng cũng thể hiện tính hèn nhát như bạn ngồi trên xe buýt, có kẻ gian móc trộm tiền có thể của người thân mà bạn không dám lên tiếng vì sợ kẻ đó trả thù, chứng tỏ bạn đang rất hèn nhát cũng như nhu nhược. Nếu cứ im lặng như thế, có nghĩa là bạn tiếp tay cho những kẻ xấu, làm cho đạo đức suy thoái trầm trọng, xuống dốc không phanh.
Cho nên, câu nói đó chỉ nên dùng trong những trường hợp nhất định, không nên lúc nào cũng im lặng. Im lặng cũng thể hiện sự chín chắn, làm bạn cảm thấy trưởng thành, cư xử tốt. Nhưng nó cũng thể hiện sự ngu ngốc, hèn nhát, nhu nhược trong vài trường hợp như một người kế bên bạn quay cóp bài, bạn không khuyên bảo hay nói giáo viên mà cứ im lặng, điều này đồng nghĩa là bạn tiếp tay cho người đó, làm cho cái tật của họ cứ thế mà tái diễn.
Hay là bạn thấy một người làm việc xấu mà không lên tiếng như thấy họ buôn bán ma tuý mà không báo công an hay gì đó, đồng nghĩa là bạn tiếp tay cho kẻ xấu làm những hành vi sai trái đó, làm cho đạo đức đi xuống. Hoặc nếu bạn cứ vì lợi ích, vì đồng tiền mà làm những hành vi sai trái như buôn bán ma tuý, hàng lậu thì cũng đồng nghĩa bạn là kẻ xấu.
Sự lên tiếng cũng cần thiết trong những trường hợp cấp bách chứ không phải lúc nào cũng cứ im lặng như bạn thấy một người nào đó ăn trộm hay giật đồ một người nào đó, bạn báo cho công an thì cũng có nghĩa bạn là một người tốt, thể hiện rằng bạn chính là công dân có ích. Chính vì vậy, không nên lúc nào cũng im lặng như kẻ ngậm miệng ăn tiền, điều đó sẽ tiếp tay cho kẻ xấu, làm đạo đức xuống dốc không phanh.
Im lặng là vàng. Nó có đúng và cũng có sai. Nhưng phải biết im lặng đúng lúc, đúng chỗ thì nó mới có tác dụng. Đầu tiên là biết nói những lời đúng đắn, gọi là “lời hay”. Nói làm sao tạo thiện cảm với người ta, không nói những câu mang tính chất châm biếm hay xúc phạm người khác. Phải biết chia sẻ, cảm thông, động viên người nào đó khi họ khó khăn, không im lặng trong sự vô cảm.
Không nói ra những lời mà có thể khiến một người đang vui vẻ tự nhiên thay đổi sau đó. Vì không phải lời nói lúc nào cũng là đúng, cho nên nói cho thật khôn khéo, đừng nói ra những câu mang những tính chất như xúc phạm cha mẹ của người đó hay lăng mạ. Nó sẽ khiến người đó có cảm giác tức giận, ấm ức trong lòng và trong khoảng đó sẽ không kiềm chế được cảm xúc, rồi gây ra những hậu quả khó lường.
Im lặng thực sự là vàng. Nhưng cũng phải biết im lặng đúng lúc, đúng chỗ. Tuy nhiên, không phải lúc nào im lặng cũng là vàng. “Trong thế giới này chúng ta không chỉ xót xa vì những hành động và lời nói của người xấu mà còn cả vì sự im lặng đáng sợ của người tốt” (Martin Luther King)
