Bài tham khảo số 10

Cố hương là một trong những truyện ngắn tiêu biểu nhất của Lỗ Tấn in trong tập Gào thét (1923). Thông qua việc kể lại chuyến về quê lần cuối cùng và những suy ngẫm, rung cảm của bản thân trước sự thay đổi của cảnh vật và con người ở quê hương, tác giả đã kín đáo phê phán chế độ phong kiến hủ bại, đồng thời đề cập đến con đường giải phóng nông dân ra khỏi những ràng buộc vô hình, những nghiệt ngã của xã hội đương thời.

Nhân vật tôi trở về sau hơn hai mươi năm đã trở về thăm làng cũ với ý định từ giã nó lần cuối cùng. Làng quê trong ký ức của nhân vật tôi không giống với hình ảnh trước mắt. Những con người ngày xưa cũng đã đổi khác, cả về ngoại hình lẫn tính cách. Đặc biệt là người bạn thân thiết lúc thuở nhỏ - Nhuận Thổ đã không còn là cậu bé hoạt bát khi xưa. Nhuận Thổ của hiện tại là một người đàn ông khổ cực và thụ động.

Cuộc gặp gỡ và chia tay với những người trong làng diễn ra nhanh chóng. Nhân vật tôi và gia đình rời đi trong một buổi chiều ảm đạm. Tôi nghĩ đến tình bạn của cháu Hoàng với Thủy Sinh - con trai của Nhuận Thổ, với niềm hy vọng về một cuộc đời mới mà những đứa trẻ sẽ được sống tốt đẹp hơn.