Bài tham khảo số 1
Kim Lân được mệnh danh là nhà văn của người nông dân Việt Nam. Những tác phẩm của ông phần lớn viết về những người nông dân, tập trung khai thác cuộc sống khốn khổ cùng vẻ đẹp tiềm ẩn bên trong con người họ. Chất nhân đạo bàng bạc toả ra từ tác phẩm. Con chó xấu xí là một trong những truyện ngắn rất nổi tiếng, thể hiện khá đặc trưng cho văn phong của Kim Lân lạnh lùng nhưng ấm nóng. Tác phẩm đã gây ấn tượng đậm nét trong lòng người đọc và gửi gắm những bài học giá trị về cuộc sống.
Con chó xấu xí là một truyện ngắn được in trong tập truyện cùng tên của nhà văn, xuất bản năm 1962. Câu chuyện kể về con chó với vẻ bề ngoài xấu xí, được vợ của nhân vật xưng tôi mua ở ngoài chợ với giá ba hào, đem về “dọn” cho đứa con gái chưa đầy tuổi. Đây là một tác phẩm khá đặc biệt khi có nhân vật trung tâm là con chó xấu xí. Tuy vậy hình ảnh con chó chính là hình ảnh ẩn dụ cho số phận của con người trong xã hội. Mượn chuyện loài vật để nói về cuộc đời con người đồng thời còn răn dạy rất nhiều những bài học giá trị về cuộc sống, đó chính là sức hấp dẫn đến từ truyện ngắn này.
Như cái tiêu đề của nó, ngay từ đầu tác phẩm người đọc đã ấn tượng với ngoại hình đặc biệt của con chó xấu xí ấy “Cái mặt gục xuống, rớt rãi chảy ra, hai con mắt ướt nhoèn hai cục nhử trắng nhã. Cái lưng khòm khòm nổi lên từng đốt, từng đốt xương sống. Cái con chó khốn khổ ấy nó không còn đủ cả lông để che kín thân thể nữa” cái vẻ ngoài thảm hại của con chó đã gợi niềm thương cảm và xót xa ở người đọc. Con chó tội nghiệp đáng thương với đầy bệnh tật trên người, lông lá chẳng đủ, người lại gầy trơ xương, ăn thì bữa no, bữa đói nên trông càng thảm hại. Mọi con vật khác còn có một cái tên đằng này con chó này chả được đặt lấy một cái tên, cứ gọi êu êu là nó chạy ra, thật tội nghiệp biết bao. Hình ảnh con chó xấu xí phải chịu sự ghẻ lạnh của người đời chính là hình ảnh ẩn dụ cho những con người xấu xí, thấp hèn trong xã hội, luôn bị coi thường, xa lánh, không được hưởng chút quyền của con người. Những chi tiết đặc tả rõ nét, cận cảnh của nhà văn đã gây ám ảnh với người đọc về hình ảnh một con chó xấu xí đến mức không thể xấu hơn và càng lôi cuốn người đọc đi theo số phận đáng thương của nó.
Tuy vẻ bề ngoài xấu xí nhưng con chó ấy lại có “phẩm chất” tốt đẹp. Dường như nó ý thức được sự xấu xí của mình thế nên nó rất ngoan ngoãn, biết điều và rất trung thành với chủ “Còn con chó thì hình như nó cũng biết thân phận nó, biết tôi ghét nó, mỗi lần thấy bóng tôi từ xa, cu cậu đã lui lủi lỉnh đi chỗ khác. Nó cúi gằm mặt xuống, mắt lấm lét nhìn trộm” thế rồi giặc đến, cả gia đình nhà chủ bỏ xứ để trốn giặc và vì điều kiện chạy giặc vô cùng khó khăn nên không thể mang theo con chó ấy được. Nó bị bỏ lại, cột ở một xó vườn, mặc cho đói khát, kêu rên, không ai nhòm ngó đến nó, tình cảnh của nó thật đáng thương. Ấy thế mà nó vẫn không quên chủ, không trách chủ đã bỏ nó, vô tình với nó. Nó vẫn một mực trung thành với chủ.
Bẵng đi một thời gian nhân vật tôi trở về tìm nó, thấy chủ con chó mừng quýnh, lảo đảo với bộ xương gầy gò” Lúc ấy cả người nó chỉ còn có cái đuôi là còn ngó ngoáy được để mừng chủ và, cái lưỡi liếm liếm vào tay chủ. Khốn nạn con chó! Được gặp chủ nó mừng quá. Từ trong hai con mắt đờ đẫn của nó mấy giọt nước chảy ra” Đấy sau tất cả những sự việc đã xảy ra con chó vẫn trung thành hết mực với chủ, không bao giờ quay lưng hay phản bội chủ. Những giọt nước mắt chảy ra đó là những giọt nước mắt nhớ thương, đau khổ, tội nghiệp của con vật khi đã phải xa chủ lâu ngày. Nó không ngờ rằng lại có ngày hôm nay, chủ lại quay về tìm nó. Con chó thật trung thành. Thế mà vẫn có những người tuy vẻ bề ngoài không đến nỗi, lại có học thức như Nhược Dự lại là một tên phản bội quê hương, bạn bè, tính cách và phẩm chất còn thua một con chó. Sẵn sàng vì tư lợi mà nói xấu kháng chiến, nói xấu bạn bè mình. Cuộc đời đúng thật ngang trái.
Bằng tất cả sự trân trọng của mình với con chó xấu xí, Kim Lân đã xây dựng hình tượng một nhân vật đặc biệt trong văn học. Qua tác phẩm người đọc xúc động với số phận khốn khổ, nghiệt ngã của con chó. Đồng thời cũng thấm thía được sự thật cay đắng, ngang trái trong cuộc đời. Kim Lân đã phơi bày trên trang văn bằng ngòi bút lạnh lùng nhưng có sức tố cáo thật lớn.
