Bài soạn "Trích diễm thi tập" số 1

I. Đôi nét về tác giả
- Hoàng Đức Lương chưa rõ năm sinh, năm mất
- Nguyên quán: huyện Văn Giang, tỉnh Hưng Yên
- Trú quán: huyện Gia Lâm, Hà Nội
- Năm Mậu Tuất (1478) thi đỗ Tiến sĩ

II. Đôi nét về tác phẩm Tựa "Trích diễm thi tập"
1. Hoàn cảnh sưu tầm
Năm 1497 trong phong trào Phục hưng nền văn hóa dân tộc sau chiến thắng chống quân Minh xâm lược, tác giả đã viết lời tựa cho tập “Trích diễm thi tập”
2. Bố cục (3 phần)
- Phần 1 (từ đầu … không rách nát tan tành) : Nguyên nhân khiến thơ văn thất lạc
- Phần 2 (tiếp … chê trách người xưa vậy) : Thực trạng thơ văn nước nhà và tâm sự của tác giả
- Phần 3 (còn lại) : Giới thiệu về người viết và công cuộc sưu tầm “Trích diễm thi tập”
3. Giá trị nội dung
Bài tựa cho thấy niềm tự hào sâu sắc và ý thức trách nhiệm của Hoàng Đức Lương trong việc bảo tồn di sản văn học của tiền nhân, từ đó giúp chúng ta có thái độ trân trọng và yêu quý di sản văn học dân tộc
4. Giá trị nghệ thuật
- Cách lập luận chặt chẽ, sắc sảo
- Ngôn ngữ ngắn gọn, hành văn chân thực, tình cảm chân thành
- Sự kết hợp hài hòa giữa chất trữ tình và nghị luận

Câu 1 (trang 30 sgk ngữ văn 10 tập 2):

Những nguyên nhân khiến sáng tác thời xưa không được lưu truyền đầy đủ:

- Chỉ có thi nhân mới thấy cái hay, cái đẹp của thi ca, ít người quan tâm tới thơ ca

- Người có học bận rộn chốn quan trường, khoa cử, ít người quan tâm tới thơ ca

- Có người quan tâm tới thơ ca nhưng không đủ năng lực và kiên trì, thiếu tâm huyết

- Triều đình chưa quan tâm, đặt tên cho lí do này

Lí do thuộc về khách quan

- Thời gian hủy hoại sách vở: Trải qua triều đại lâu dài... tan nát trôi chìm

- Chiến tranh, hỏa hoạn làm sách vở mai một

b, Nghệ thuật lập luận

- Nghệ thuật liên tưởng, so sánh thơ văn như khoái trá, gấm vóc, sắc đẹp ngoài sắc đẹp

- Phương pháp lập luận quy nạp

- Dùng câu hỏi tu từ: Làm sao giữ mãi... được mà không

- Lập luận chặt chẽ, trình bày luận điểm rõ ràng, mạch lạc

Câu 2 (trang 30 sgk ngữ văn 10 tập 2):

Để hoàn thành “Trích diễm thi tập” Hoàng Đức Lương đã phải:

- Tìm hỏi để sưu tầm từ người đi trước

- Thu lượm thơ trên các vị hiện đang làm quan trong triều

- Biên soạn, chọn bài hay, chia sắp xếp từng loại

→ Tác giả đặt tên sách là Trích diễm, 6 quyển, công việc đòi hỏi thời gian, công sức của người tâm huyết

Câu 3 (trang 30 sgk ngữ văn 10 tập 2):

Điều thôi thúc tác giả vượt khó khăn để biên soạn tuyển tập thơ:

- Niềm tự hào văn hiến dân tộc

- Ý thức trước những di sản bị thất lạc của cha ông

- Tinh thần độc lập tự chủ, ý thức tự cường trong văn học

- Ý muốn lưu truyền văn hóa cho đời sau nghiên cứu, tìm hiểu, gìn giữ, bảo vệ văn hóa

Cảm nghĩ về việc sưu tầm, biên soạn của Hoàng Đức Lương:

- Là công việc hết sức khó khăn, gặp nhiều trở ngại

- Công việc thể hiện ý thức trách nhiệm rất cao khi gìn giữ và phát huy những giá trị văn hóa của dân tộc

- Công việc có ý nghĩa lớn lao, về mặt tinh thần, đáng trân trọng

Câu 4 (trang 30 sgk ngữ văn 10 tập 2):

Trước Trích diễm thi tập, Nguyễn Trãi cũng từng đề cập đến nền văn hiến của dân tộc:

- Cả hai ý kiến đều phản ánh ý thức độc lập dân tộc, niềm tự hào về văn hiến dân tộc của nhân dân được khẳng định

LUYỆN TẬP

Có nhiều tác giả, nhà văn nhà thơ tự hào về nền văn hiến dân tộc

- Nam quốc sơn hà:

Sông núi nước Nam vua Nam ở

Rành rành định phận ở sách trời

- Bình Ngô đại cáo

Như nước Đại Việt ta từ trước

Vốn xưng nền văn hiến đã lâu.

Núi sông bờ cõi đã chia

Phong tục Bắc Nam cũng khác