Bài soạn tham khảo số 5
Giải câu 1 – Luyện tập (trang 37 SGK ngữ văn 10 tập 1)
Đọc đoạn văn sau và thực hiện những yêu cầu nêu ở dưới.
Giữa cơ thể và môi trường có ảnh hưởng qua lại với nhau. Môi trường có ảnh hưởng tới mọi đặc tính của cơ thể. Chỉ cần so sánh những lá mọc trong các môi trường khác nhau là thấy rõ điều đó. Để thực hiện những nhiệm vụ thứ yếu hoặc do ảnh hưởng của môi trường, lá mọc trong không khí có thể biến thành tua cuốn như ở cây đậu Hà Lan, hay tua móc có gai bám vào trụ leo như ở cây mây. Ở những miền khô ráo, lá có thể biến thàng gai giảm bớt sự thoát hơi nước như ở cây xương rồng hay dày lên và chứa nhiều nước như ở cây lá bỏng.
(Dẫn theo Tiếng Việt thực hành,
NXB Giáo dục, Hà Nội, 1997)
a) Phân tích tính thống nhất về chủ đề của đoạn văn (Chú ý tới ý khái quát nêu ở câu 1).
b) Phân tích sự phát triển chủ đề trong đoạn văn (Từ ý khái quát đến ý cụ thể qua các cấp độ).
c) Đặt nhan đề cho đoạn văn.
Trả lời:
a) Có thể coi đoạn văn như một văn bản nhỏ bởi:
– Nó có một chủ đề thống nhất. Chủ đề ấy tập trung ở câu văn mở đầu: “Giữa cơ thể và môi trường có ảnh hưởng qua lại với nhau.”
– Các câu tiếp theo của đoạn văn là các câu khai triển, làm rõ ý của chủ đề. Các câu này đã ra những dẫn chứng cụ thể về quan hệ của lá cây với môi trường trong việc duy trì sức sống của cây.
b) Phân tích sự phát triển của chủ đề trong đoạn văn:
– Câu 1: Câu chủ đề
– Câu 2: Câu phát triển ý cho câu 1
– Câu 3: Câu chuyển tiếp, vừa giải thích cho câu 2 và tạo tiền đề cho sự xuất hiện của các câu (4), (5)
– Câu 4: Nêu dẫn chứng 1 (cây đậu Hà Lan và cây mây)
– Câu 5: Nêu dẫn chứng 2 (Cây xương rồng và cây lá bỏng)
c) Có thể đặt tiêu đề cho văn bản là: Mối quan hệ giữa cơ thể và môi trường hoặc Sự ảnh hưởng của môi trường đến cơ thể sống,…
Giải câu 2 – Luyện tập (trang 38 SGK ngữ văn 10 tập 1)
Sắp xếp những câu sau đây thành một văn bản hoàn chỉnh, mạch lạc; sau đó đặt cho văn bản một nhan đề phù hợp.
(1) Tháng 10 năm 1954, các cơ quan trung ương của Đảng và Chính phủ rời chiến khu Việt Bắc trở về Hà Nội.
(2) Phần sau nói lên sự gắn bó giữa miền ngược và miền xuôi trong một viễn cảnh hòa bình tươi sáng của đất nước và kết thúc bằng lời ngợi ca công ơn của Bác Hồ, của Đảng đối với dân tộc.
(3) Nhân sự kiện thời sự có tính lịch sử ấy, Tố Hữu sáng tác bài thơ “Việt Bắc”.
(4) “Việt Bắc” là một đỉnh cao của thơ Tố Hữu và cũng là một tác phẩm xuất sắc của văn học Việt Nam thời kì kháng chiến chống thực dân Pháp.
(5) Phần đầu bài thơ tái hiện một giai đoạn gian khổ, vẻ vang của cách mạng và kháng chiến ở chiến khu Việt Bắc nay đã trở thành những kỉ niệm sâu nặng trong lòng người.
Trả lời:
– Có thể sắp xếp theo hai cách, thứ tự của các câu là:
+ Cách 1: Câu (1), (3), (5), (2), (4)
+ Cách 2: Câu (1), (3), (4), (5), (2)
– Có thể đặt cho văn bản trên tiêu đề là: Hoàn cảnh ra đời bài thơ “Việt Bắc”, Giới thiệu bài thơ “Việt Bắc”
Giải câu 3 – Luyện tập (trang 38 SGK ngữ văn 10 tập 1)
Viết một số câu khác tiếp theo câu văn dưới đây để tạo một văn bản có nội dung thống nhất, sau đó đặt nhan đề cho văn bản này.
Môi trường sống của loài người hiện nay đang bị hủy hoại ngày càng nghiêm trọng.
Trả lời:
Môi trường sống của loài người hiện nay đang bị huỷ hoại ngày càng nghiêm trọng. Hàng năm có hàng triệu tấn rác thải không phân hủy bị vứt bừa bãi khắp nơi làm ô nhiễm môi trường đất và nước. Việc làm này khiến đất đai không còn trồng trọt được, đầu độc và giết chết các sinh vật đang sống trong lòng đất và ở các nguồn nước, ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống của con người. Những cánh rừng ở đầu nguồn bị chặt phá bừa bãi khiến lũ lụt, lở đất ngày càng trở nên dữ dội hơn. Không chỉ vậy, bầu không khí của chúng ta cũng bị ô nhiễm nặng nề. Khí thải từ các nhà máy, các khu công nghiệp xả ra quá mức cho phép làm cho tầng ôzôn bị thủng, tăng hiệu ứng nhà kính, gia tăng thêm các bệnh về da và hô hấp cho con người.
– Có thể đặt tên cho văn bản là: “Ô nhiễm môi trường sống” hoặc Thực trạng môi trường sống hiện nay
Giải câu 4 – Luyện tập (trang 38 SGK ngữ văn 10 tập 1)
Đơn xin phép nghỉ học là một văn bản hành chính. Anh (chị) hãy xác định rõ những vấn đề sau đây:
– Đơn gửi cho ai? Người viết đơn ở cương vị nào?
– Mục đích viết đơn là gì?
– Nội dung cơ bản của đơn là gì? (xưng họ tên, nêu lí do xin nghỉ, thời gian nghỉ, lời hứa thực hiện đầy đủ các công việc học tập khi phải nghỉ học,…)
– Kết cấu của đơn như thế nào? (quốc hiệu, tiêu ngữ, ngày tháng năm, họ tên và địa chỉ người nhận, nội dung đơn, kí tên,…)
Hãy viết một lá thư đáp ứng những yêu cầu trên của văn bản hành chính.
Trả lời:
Xác định những nội dung của một đơn xin phép nghỉ học:
– Đơn thường gửi cho giáo viên chủ nhiệm lớp (hoặc có thể cho Ban Giám hiệu nhà trường nếu thời gian nghỉ học quá dài). Người viết đơn thường là học sinh hoặc sinh viên.
– Mục đích của việc viết đơn là: báo cáo việc nghỉ học và xin phép được nghỉ học.
– Nội dung cơ bản của đơn thường có:
+ Tên họ của người viết đơn.
+ Nêu lí do nghỉ học.
+ Thời gian xin nghỉ học (bao lâu?)
+ Lời hứa thực hiện đầy đủ các công việc học tập trong thời gian nghỉ học.
– Kết cấu của đơn:
(1) Quốc hiệu
(2) Ngày, tháng, năm viết đơn
(3) Tên đơn
(4) Họ tên, địa chỉ người nhận.
(5) Họ tên, địa chỉ lớp của người viết
(6) Nội dung đơn (lí do nghỉ học, thời gian xin nghỉ, lời hứa.
(7) Kí và ghi rõ họ tên
Viết một lá đơn đáp ứng yêu cầu của văn bản hành chính:
CỘNG HOÀ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập – Tự do – Hạnh phúc
…., Ngày…. tháng…. năm….
ĐƠN XIN NGHỈ HỌC
Kính gửi: Cô giáo chủ nhiệm lớp …, Trường THPT ….
Tên em là: …., học sinh lớp ….
Em viết đơn này xin trình bày với cô việc như sau: Hôm nay, thứ … ngày … tháng … năm …, em bị cảm không thể đi học được. Em làm đơn này kính xin cô cho em nghỉ buổi học hôm nay.
Em xin hứa sẽ thực hiện việc chép bài và học bài nghiêm túc và đầy đủ.
Em xin chân thành cảm ơn!
…., Ngày…. tháng…. năm….
Người làm đơn
