Bài soạn tham khảo số 4

I. Tác giả văn bản Hê-ra-clét đi tìm táo vàng

Thần thoại Hy Lạp không có tác giả cụ thể, đó là những chuyện kể được dân gian truyền miệng và ghi chép lại cho đến ngày nay.

II. Tìm hiểu tác phẩm Hê-ra-clét đi tìm táo vàng

• Thể loại: Thần thoại
• Xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác: Đoạn trích Hê-ra-clet đi tìm táo vàng được trích từ thần thoại Hy Lạp.
• Phương thức biểu đạt: Tự sự
• Người kể chuyện: Người kể chuyện ngôi thứ 3

Tóm tắt:

Tác phẩm kể về hành trình Hê-ra-clet đi tìm quả táo vàng. Công cuộc tìm kiếm quả táo vàng của chàng vô cùng khó khăn, chàng đã trải qua hàng loạt những khó khăn thử thách. Trên đường đi, chàng phải chiến đấu với cha con thần chiến tranh A-ret, nhờ sự giúp đỡ của thần biển Nê - rê, chiến đấu với gã thần biển độc ác An-tê. Với sự dũng cảm của mình, chàng đã cứu được thần Pro-me-te bị xiềng bởi thần Dớt. Nhờ sự giúp đỡ của thần Pro-me-te, chàng đã đã biết cách lấy quả táo vàng là phải nhờ thần A-lat. Hê-ra-clet giúp thần A-lat chống đỡ bầu trời và thần A-lat lấy quả táo vàng giúp Hê-ra-clet. Lấy được táo vàng về, thần Át-lát toan lừa Hê-ra-clet gánh luôn bầu trời giúp mình, nhưng Hê-ra-clet nhanh trí đã nhận ra âm mưu ấy và tương kế tựu kế, thoát khỏi cái bẫy, mang táo vàng trở về.

Bố cục

• Phần 1: Nguồn gốc và đặc điểm của cây táo vàng
• Phần 2: Cuộc chiến của Hê-ra-clét với gã khổng lồ độc ác Ăng-tê.
• Phần 3: Giải cứu thần Prô-mê-tê
• Phần 4: Hê-ra-clét tìm gặp thần Át-lát, gánh giúp bầu trời để cho thần đi lấy táo.

Giá trị nội dung:

• Ca ngợi tinh thần dũng cảm, quật cường, mưu trí của Hê-ra-clet
• Thể hiện tư duy phát triển của con người Hy Lạp

Giá trị nghệ thuật:

• Cốt truyện chất phác, ngây thơ, thể hiện tư duy sâu sắc của người cổ đại
• Các chi tiết kì ảo hoang đường sử dụng phong phú
• Nghệ thuật miêu tả nhân vật chi tiết, sâu sắc

III. Tìm hiểu chi tiết tác phẩm Hê-ra-clét đi tìm táo vàng

Nguồn gốc và đặc điểm của cây táo vàng

Nguồn gốc

• Ban đầu cây táo vàng có quả vàng vốn là của thần Đất Gai-a vĩ đại, mẹ của muôn loài
• Sau đó Gai-a đã đem cây táo vàng này tặng cho nữ thần Hê-ra nhân ngày nữ thần Hê-ra kết hôn với đấng phụ vương Dớt.
• Hê-ra mang cây táo vàng về trồng trong một khu vườn của mình, khu vườn này rất thâm nghiêm và cách nơi thần Át- lát đang giơ vai đội trời không xa.
• Hê-ra đã giao khu vườn cho con rồng La-đông và ba tiên nữ Nanh-phơ canh giữ để ngăn ngừa người lạ xâm nhập

=> Khu vườn được trông nom rất cẩn thận, nghiêm ngặt, khó có thể vào được.

• Cuộc chiến của Hê-ra-clét với gã khổng lồ độc ác Ăng-tê
• Cuộc chiến vô cùng quyết liệt
• Lần thứ nhất
• Ba lần quật Ăng-tê xuống đất tưởng đã chết nhưng thoáng cái hắn lại bật dậy

=> Không thể hạ gục được Ăng-tê vì hắn được thần Đất Mẹ Gai-a tiếp sức

Lần thứ hai

• Tìm được điểm mạnh của Ăng-tê và tiêu diệt chúng
• Lừa một miếng sơ hở, nhấc bổng chân khỏi mặt đất rồi xoay ngược đầu xuống dưới đất
• Ăng-tê lần này chết hẳn

=> Hera-clet là chàng trai thông minh, mưu trí, và có sức mạnh phi thường

Giải cứu thần Prô-mê-tê

• Chàng chứng kiến cảnh thần Dớt trừng phạt Prô-mê-tê đã động lòng thương xót, chiến đấu dũng cảm với đại bàng để giải cứu
• Prô-mê-tê bị thần Dớt sai lũ tay sai đóng đanh xiềng vào núi đá, sai đại bàng hàng ngày đến mổ bụng ăn gan, nhưng buồng gan đó là bất tử
• Chàng leo lên đỉnh núi, giương cung, buông dây, đại bàng ngã xuống đất và cởi trói cho Prô-mê-tê
• Để đèn ơn cứu mạng, Prô-mê-tê cho biết là Hê-ra-clet không thể tự mình hái được táo vàng mà phải nhờ thần Át-lát mới xong

=> Hê-ra-clet là người anh hùng có trái tim nhân hậu, không thể ngó lơ trước sự đày đọa, đau khổ của người khác

• Hê-ra-clét tìm gặp thần Át-lát, gánh giúp bầu trời một lát để cho thần đi lấy táo.
• Hê-ra-clet nhận lời đề nghị giơ vai gánh giúp bầu trời để thần Át-lat đi lấy táo vàng giúp

=> Việc làm rất nặng nhọc đối với người khỏe mạnh như chàng “ loạng choạng”, “ mồ hôi vã như tắm”

• Lấy được táo vàng về, thần Át-lat định lừa chàng gánh luôn cả bầu trời mãi mãi
• Hê-ra-clet nhận ra ý đồ xấu xa, đen tối nên đã nhanh trí thoát khỏi bẫy
• Trả lại gánh nặng bầu trời cho thần Át-lat và đem ba quả táo vàng trở về Mi-xen

=> Sự mưu trí, nhanh nhẹn, sức mạnh phi thường

Kết luận: Ý chí đấu tranh giành lại công bằng, sự quyết tâm, kiên định vượt lên trên tất cả những khó khăn, thử thách để đạt được mục tiêu cuối cùng.

Chuẩn bị

Yêu cầu (trang 13 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1 – Cánh diều):

Tóm tắt: Câu chuyện kể về hành trình Hê-ra-clét đi tìm táo vàng cho nhà vua Ơ-ri-xtê, một ông vua ốm yếu và hèn nhát. Chàng đã trải qua muôn vàn khó khăn: chiến đấu với thần Ăng-tê, giải cứu thần Prô-mê-tê, đánh lừa được thần Át-lát và lấy quả táo vàng. Những chi tiết hoang đường:

• Ăng-tê mỗi lần ngã xuống đất không chết mà được thần đất tiếp thêm cho sức mạnh.
• Lá gan của thần Prô-mê-tê bị chim moi lại mọc lại được.
• Thần Át-lát, Hê-ra-clét đỡ được cả bầu trời.
• Nhân vật chính: Hê-ra-clét (là con của thần Dớt; trong thần thoại Hy Lạp, Hê-ra-clét là hình tượng tiêu biểu cho sức mạnh thể chất và tinh thần của người anh hùng cổ đại với những chiến công phi thường: tiêu diệt quái vật, trừng phạt bạo chúa và những kẻ gian ác; Chàng là thuộc kiểu nhân vật anh hùng, là người thường nhưng có sức mạnh "sánh tựa thần linh".)
• Thông điệp: Câu chuyện gửi gắm thông điệp về sự dũng cảm, ý chí nghị lựa và trí thông minh của con người.
• Liên hệ: Trong cuộc sống, chúng ta luôn phải đối mặt với những khó khăn, thử thách bất ngờ, khi đó hãy dùng trí tuệ, lòng dũng cảm và ý chí nghị lực của bản thân để vượt qua.

Đọc hiểu

* Nội dung chính:

Văn bản “Hê-ra-clét đi tìm táo vàng” kể về hành trình đi tìm những quả táo vàng – chiến công thần kì cuối cùng của Hê-ra-clet

* Trả lời câu hỏi giữa bài:

Câu 1 (trang 15 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1 - Cánh diều):

Khu vườn có một con rồng tên là La-đông canh giữ, một con rồng có tới một trăm cái đầu.

Câu 2 (trang 15 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1 - Cánh diều):

Cuộc giao đấu giữa Hê-ra-clet với Ăng-tê diễn ra vô cùng quyết liệt. Ba lần Hê quật Ăng-tê ngã xuống đất, tưởng Ăng-tê chết hẳn thế mà chỉ thoáng một cái, Ăng-tê lại bật dậy, tiếp tục giao đấu với Hê-ra-clet

Câu 3 (trang 16 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1 - Cánh diều):

Thần Dớt cho lũ tay sai đao phủ đóng đanh xiềng Prô-mê-tê vào núi đá. Thần Dớt còn sai một con đại bàng mỏ quắm, móng nhọn, ngày ngày tới mổ bụng ăn gan Prô-mê-tê.

Câu 4 (trang 17 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1 - Cánh diều):

Hê-ra-clet nhận lời, ghé vai vào giơ lưng ra chống đỡ bầu trời. Một sức mạnh ghê gớm chưa từng thấy, đè lên vai và lưng người con trai của thần Dớt vĩ đại. Gân cốt trong người chàng như căng ra.

Câu 5 (trang 17 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1 - Cánh diều):

Cho thấy Hê-ra-clet là một người thông minh, nhanh nhẹn

Câu 6 (trang 18 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1 - Cánh diều):

Hình ảnh thần Át-lát giơ vai chống đỡ bầu trời

* Trả lời câu hỏi cuối bài:

Câu 1 (trang 18 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1 - Cánh diều):

• Phần 1: Kể về nguồn gốc và điểm đặc biệt của cây táo.
• Phần 2: Cuộc chiến đấu giữa Hê-ra-clét và Ăng-tê.
• Phần 3: Giải cứu thần Prô-mê-tê.
• Phần 4: Hê-ra-clét tìm gặp thần Át-lát, gánh giúp bầu trời cho thần đi lấy táo, và cuộc đấu trí với thần để dành được táo.

Các đoạn trích tóm tắt nội dung lược trích cho biết Hê-ra-clét đã phải trải qua những cuộc thử thách: giao đấu với hai cha con thần chiến tranh A-rét, đi tìm thần biến Nê-rê để hỏi đường, băng qua cực bắc, sa mạc, chiến đấu với những kẻ bắt chàng làm vật hiến tế.

Câu 2 (trang 18 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1 - Cánh diều):

Những chi tiết hoang đường:

• Ăng-tê mỗi lần ngã xuống đất không chết mà được thần đất tiếp thêm cho sức mạnh.
• Lá gan của thần Prô-mê-tê bị chim moi lại mọc lại được.
• Thần Át-lát, Hê-ra-clét đỡ được cả bầu trời.

Tác dụng

• Làm tăng tính chất của truyện thần thoại
• Câu chuyện thêm li kì, hấp dẫn
• Làm nổi bật sức mạnh siêu nhiên của các vị thần

Câu 3 (trang 18 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1 - Cánh diều):

Nhân vật Hê-ra-clet là người dũng cảm, thông minh và giàu nghị lực

• Dũng cảm: giao đấu với Ăng-tê, giương cung bắn đại bàng giải phóng cho Pro-mê-tê.
• Thông minh: lấy được quả táo vàng và khiến thần Át-lát mắc lừa
• Nghị lực: vượt qua bao khó khăn, thử thách nhưng chưa từng nản chí.

Câu 4 (trang 18 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1 - Cánh diều):

• Đoạn trích phản ánh nhận thức và cách lí giải của con người về nguồn gốc của loài người, nguồn gốc của lửa và lí giải tại sao bầu trời được chống đỡ.
• Ngày nay, câu chuyện vẫn còn sức hấp dẫn vì nó đưa ra những thông điệp ý nghĩa về lòng dũng cảm, sự kiên trì và trí tuệ của loài người.

Câu 5 (trang 18 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1 - Cánh diều):

Chi tiết Hê-ra-clet giương cung bắn đại bàng, chặt tung xiềng xích giải phóng cho Prô-mê-tê. Hê-ra-clet trong tư thế mạnh mẽ, ý chí quyết tâm đã cứu được vị thần ân nhân của loài người. Hành động đó xuất phát từ lòng dũng cảm và trái tim nhân hậu của chàng.

Câu 6 (trang 18 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1 - Cánh diều):

Thần Prô-mê-tê cũng là một biểu tượng văn hóa, đại diện cho bình minh của nền văn minh loài người: Đã tạo ra loài người đầu tiên bằng đất sét và giúp loài người rất nhiều