Bài soạn tham khảo số 4
Phần I
Trước khi đọc
Câu 1 (trang 93 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Em biết những câu chuyện cổ nào của nước ta?
Phương pháp giải:
Các em tự trả lời theo hiểu biết riêng mỗi người.
Lời giải chi tiết:
Em biết những câu chuyện cổ của nước ta như: Tấm Cám, Sọ Dừa, Thạch Sanh…
Câu 2 (trang 93 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Em thích những nhân vật nào trong những câu chuyện đó? Vì sao?
Phương pháp giải:
Nhớ lại các phẩm chất của nhân vật trong truyện em vừa kể.
Lời giải chi tiết:
- Em thích những nhân vật như: cô Tấm, Sọ Dừa, Thạch Sanh,..
- Vì họ sống trong những hoàn cảnh khó khăn nhưng đều có những phẩm chất cao đẹp của những con người lao động hiền lành, chân thật, sống với lòng hiếu thảo, tình yêu tha thiết, mạnh mẽ đứng lên chống lại cái ác, cái xấu và sự chung thuỷ.
Phần III
Sau khi đọc
Câu 1 (trang 95 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Bài thơ được viết theo thể thơ nào? Cho biết dấu hiệu giúp em nhận biết ra thể thơ đó.
Phương pháp giải:
Em quan sát và đếm số chữ trong mỗi dòng
Lời giải chi tiết:
- Bài thơ Chuyện cổ nước mình được viết theo thể thơ lục bát, âm điệu nhẹ nhàng, mang màu sắc ca dao, dân ca.
- Dấu hiệu nhận biết:
+ Bài thơ được cấu tạo từ các cặp thơ lục bát.
+ Từ cuối cùng của câu lục vần với từ thứ 6 của câu bát tiếp theo.
Câu 2 (trang 95 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Qua bài thơ, em nhận ra bóng dáng của những câu chuyện cổ nào? Tìm từ ngữ, hình ảnh gợi liên tưởng đến những câu chuyện đó.
Phương pháp giải:
Đọc kĩ bài thơ.
Lời giải chi tiết:
Những từ ngữ, hình ảnh trong bài thơ đã giúp em liên tưởng đến những câu chuyện cổ đó là:
- "Ở hiền thì lại gặp hiền": liên tưởng đến chuyện Cây tre trăm đốt, Cây khế, Thạch Sanh
- "Thị thơm thị giấu người thơm": liên tưởng đến chuyện Tấm Cám
- "Đẽo cày theo ý người ta": liên tưởng đến chuyện Đẽo cày giữa đường.
Câu 3 (trang 95 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Chuyện cổ đã kể với nhà thơ những điều gì về vẻ đẹp của tình người?
Phương pháp giải:
Đọc kĩ bài thơ.
Lời giải chi tiết:
Chuyện cổ đã kể với nhà thơ vẻ đẹp và tâm hồn người Việt Nam từ ngàn đời nay. Đó là:
- Tình thương người bao la mênh mông và triết lí về niềm tin “ở hiền gặp lành”, “ác giả, ác báo” của nhân dân ta.
Ví dụ:
+ Anh trai cày hiền lành được Phật trao cho câu thần chú: "Khắc nhập! Khắc xuất" mà lấy được vợ đẹp, vợ hiền (Truyện "Cây tre trăm đốt”).
+ Người em cần cù được con chim phượng hoàng đền đáp "ăn một quả trà cục vàng" mà trở nên giàu có hạnh phúc; người anh tham lam mà chết chìm xuống đáy biển (Truyện "Cây khế").
+ Thạch Sanh được Tiên "độ trì" mà trở nên võ nghệ cao cường, có lắm phép thần thông biến hóa, đã giết chết Trăn tinh, bắn chết Đại Bàng, có đàn thần để lui giặc, được làm phò mã, rồi được làm vua; trái lại Lý Thông gian tham, độc ác, quỷ quyệt bị sét đánh rồi hóa thành bọ hung...
- Chuyện cổ nước mình còn hàm chứa những bài học quý báu, đó là bài học về đạo lí làm người: sống phải chân thật chân thành, phải chăm làm siêng năng, phải có trí tuệ đừng a dua. Tác giả gợi lên thật khéo truyện "Tấm Cám", truyện "Đẽo cày giữa đường", ...để nói về những bài học do ông cha gửi lại "đời sau".
Câu 4 (trang 95 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Chỉ còn chuyện cổ thiết tha
Cho tôi nhận mặt ông cha của mình
Tình cảm của nhà thơ với những câu chuyện cổ được thể hiện như thế nào qua hai dòng thơ trên?
Phương pháp giải:
Đọc kĩ hai dòng thơ trên và trả lời câu hỏi.
Lời giải chi tiết:
Câu thơ trên đã thể hiện thái độ biết ơn, trân quý của tác giả đối với truyện cổ. Nhờ những câu truyện cổ đậm chất dân gian mà tác giả hiểu và thương các cha ông ở thế hệ trước cùng những lời dạy và đạo lí làm người. Đó là những câu chuyện vừa nhân hậu vừa thông minh, chứa đựng những kinh nghiệm sống vô cùng quý báu của cha ông.
Câu 5 (trang 95 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Tôi nghe chuyện cổ thầm thì
Lời cha ông dậy cũng vì đời sau
Hai dòng thơ trên gợi cho em những suy nghĩ gì?
Phương pháp giải:
Đọc kĩ hai dòng thơ.
Lời giải chi tiết:
Hai dòng thơ cuối bài thể hiện lòng biết ơn của tác giả đối với những lời dạy có trong truyện cổ của cha ông. Đó là những lời dạy thấm đẫm nghĩa tình, mang đậm dấu ấn của một dân tộc bé nhỏ mà anh hùng, kinh tế chưa phát triển rực rỡ mà lòng người thì bao la nghĩa tình. Truyện cổ chính là lời dạy quý báu của cha ông dành cho con cháu đời sau sống cần nhân hậu, độ lượng, công bằng, thông minh, chăm chỉ.
Câu 6 (trang 95 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Vì sao với nhà thơ, những câu chuyện cổ "Vẫn luôn mới mẻ rạng ngời lương tâm"?
Phương pháp giải:
Nhớ lại những lời thơ và đưa ra đáp án phù hợp.
Lời giải chi tiết:
Với nhà thơ, những câu chuyện cổ "Vẫn luôn mới mẻ rạng ngời lương tâm" vì trải qua bao năm tháng, dù thời đại có phát triển như thế nào thì những lời dạy của cha ông xưa vẫn luôn vẹn nguyên giá trị. Đó là những câu chuyện thấm đẫm tình người, tình đời. Đó cũng là lý do vì sao nhân dân ta từ người trẻ đến người già, ai cũng yêu thích truyện cổ nước mình.
VIẾT KẾT NỐI VỚI ĐỌC
Viết đoạn văn (khoảng 5-7 câu) cảm nhận của em về đoạn thơ sau:
Đời cha ông với đời tôi
Như cong sông với chân trời đã xa
Chỉ còn chuyện cổ thiết tha
Cho tôi nhận mặt ông cha của mình
Phương pháp giải:
Viết đoạn văn đáp ứng hình thức theo yêu cầu và trình bày cảm nhận của em về nội dung và nghệ thuật của đoạn thơ.
Lời giải chi tiết:
Đoạn thơ để lại trong em vô vàn suy nghĩ. Đời cha ông với đời tôi là hai thế hệ đã xa. Hình ảnh so sánh công sông với chân trời không chỉ khiến lời thơ hàm súc mà dường như còn gửi gắm trong đó một nỗi niềm tiếc nuối cho thứ ta gọi là thế hệ. Khoảng cách thế hệ ấy có thể làm con người khác, con người đổi thay nhưng ở đó, ta vẫn thấy đẹp mãi, đẹp mãi đó là chuyện cổ. Chuyện cổ nghĩa tình yêu thương nhẹ nhàng, êm ả như lời dạy chân tình. Và mỗi người, "nhận mặt ông cha" nhưng sâu hơn thế là khám phá thế giới tâm hồn, tiếp nối thế hệ cha ông. Chúng ta, chúng ta của hôm nay sẽ trau dồi mình, sẽ nỗ lực và cố gắng ra sao để quê hương, để bài học trong chuyện cổ ấy mãi sáng ngời!
