Bài soạn tham khảo số 4
Câu 1 (trang 114 sgk Ngữ văn 12 Tập 1):
- Hoàn cảnh sáng tác
+ Cuối năm 1954, cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp của nhân dân ta thắng lợi.
+ Trung ương Đảng và chính phủ rời chiến khu Việt Bắc về thủ đô Hà Nội sau 9 năm kháng chiến gian khổ, trường kì.
+ Tố Hữu đã viết bài thơ Việt Bắc để ghi lại tình cảm và mối quan hệ gắn bó khăng khít, nghĩa tình sâu nặng giữa nhân dân Việt Bắc với cái bộ và chiến sĩ cách mạng.
- Sắc thái tâm trạng của bài thơ: bâng khuâng bồn chồn, bịn rịn lưu luyến của nhân vật trữ tình trong cuộc chia tay.
- Lối đối đáp: cách xưng hô mình- ta
Câu 2 (trang 114 sgk Ngữ văn 12 Tập 1):
- Thiên nhiên Việt Bắc
+ Thiên nhiên Việt Bắc hiện lên mang vẻ đẹp vừa gần gũi, vừa nên thơ quê hương cách mạng.
+ Vẻ đẹp đa dạng theo thời gian, không gian khác nhau: sương sớm nắng chiều trăng khuya...
+ Đặc biệt là "bức tranh tứ bình" của Việt Bắc qua bốn mùa:
• Mùa đông: Rừng xanh hoa chuối đỏ tươi......
• Mùa xuân: Ngày xuân mơ nở trắng rừng.....
• Mùa hạ: Ve kêu rừng phách đổ vàng......
• Mùa thu: Rừng thu trăng gọi hoà bình......
+ Thiên nhiên có sự gắn bó với con người:
• Cảnh làng bản ấm cúng
• Cảnh sinh hoạt kháng chiến ở chiến khu
• Cảnh thơ mộng, ân tình
• Cảnh sinh hoạt đặc trưng của Việt Bắc
- Con người Việt Bắc
+ Trong hồi tưởng, nhà thơ nhớ đến những con người Việt Bắc, trên cái phông chung của núi rừng: có người đan nón, cô em gái hái măng,....
+ cuộc sống thanh bình êm ả của con người nói đây:
Nhớ sao tiếng mõ rừng chiều
Chày đêm nện cối đều đều suối xa
+ Cuộc sống vất vả, khó khăn trong kháng chiến nhưng chan chứa tình yêu thương:
Thương nhau chia củ sắn bùi
Bát cơm sẻ nửa chăn sui đắp cùng.
Câu 3 (trang 114 sgk Ngữ văn 12 Tập 1):
- Khung cảnh hùng tráng của Việt Bắc trong chiến đấu được khắc họa đầy ấn tượng:
+ Cả dân tộc chất chứa căm thù thực dân đế quốc: Miếng cơm chấm muối, mối thù nặng vai.
+ Thiếu thốn gian khổ nhưng vẫn đầy lạc quan: Gian nan đời vẫn ca vang núi đèo
+ vẻ đẹp của rừng núi đã cùng ta đánh giặc:
+ khung cảnh hùng tráng của bức tranh Việt Bắc xuất quân: Những đường Việt Bắc của ta.......
- Vai trò của Việt Bắc:
+ là chiếc nôi của cách mạng và kháng chiến
+ nơi nuôi dưỡng, đùm bọc, che chở cho cán bộ chiến sĩ từ những ngày đầu của cách mạng và sau này là kháng chiến chống Pháp.
Câu 4 (trang 114 sgk Ngữ văn 12 Tập 1):
- Hình thức nghệ thuật đậm đà tính dân tộc được thể hiện trong đoạn trích
+ Thể thơ lục bát truyền thống của dân tộc.
+ Kết cấu đối đáp trong ca dao, dân ca, giao duyên.
+ Hình thức đối đáp: đậm đà phong vị ca dao, dân ca, chủ âm mà ngọt ngào, tha thiết.
+ Giọng điệu tâm tình, ngọt ngài, quyến luyến của bài thơ.
Luyện tập
1. Nét tài hoa của Tố Hữu trong việc sử dụng cặp xưng hô ta- mình
- Đại từ xưng hô “ta– mình” quen gặp trong ca dao, quen thuộc trong cách xưng hô của các lứa đôi ngày xưa.
- Hai đại từ ấy có sự hoán đổi cho nhau, khó tách rời, tuy hai mà một, tuy một mà hai
- Tố Hữu tự phân thân để giãi bày tâm trạng của tình yêu thương trên quê hương đất nước
2. Dựa vào phần soạn bài trên đề bình giảng, có thể bình giảng bộ tranh tứ bình, vẻ đẹp con người Việt Bắc,...
