Bài soạn tham khảo số 4
Nội dung bài học
- Khái niệm tóm tắt và tóm tắt văn bản nghị luận.
- Mục đích, yêu cầu của việc tóm tắt văn bản nghị luận.
- Các bước để tóm tắt một văn bản nghị luận.
Hướng dẫn soạn bài
II. Cách tóm tắt văn bản nghị luận
Câu 1 (trang 117 SGK Ngữ Văn 11 Tập 2)
Vấn đề nghị luận: Xã hội luân lí thật trong nước ta tuyệt nhiên không ai biết đến.
Câu 2 (trang 118 SGK Ngữ Văn 11 Tập 2)
Mục đích nghị luận:
- Đề cao tư tưởng tiến bộ xây dựng xã hội có pháp luật, có luân lý.
- Vạch trần thực tại đen tối của xã hội, hướng về một ngày mai tươi sáng của đất nước.
- Khẳng định cần xây dựng, truyền bá tư tưởng chủ nghĩa xã hội.
Câu 3 (trang 118 SGK Ngữ Văn 11 Tập 2)
Các luận điểm chính của đoạn trích được tác giả trình bày:
- Luận điểm 1: Luân lí xã hội ở nước ta tuyệt nhiên chưa có.
- Luận điểm 2: Thực trạng nước ta không có luân lý và nguyên nhân dẫn đến.
- Luận điểm 3: Tuyên truyền tư tưởng chủ nghĩa xã hội.
Câu 4 (trang 118 sgk Ngữ Văn 11 Tập 2)
Các luận cứ để sáng tỏ luận điểm trong bài:
- Luận điểm 1: Luân lí xã hội ở nước ta tuyệt nhiên chưa có:
+ So với những quốc gia có luân lí, người mình dốt nát hơn nhiều.
+ Tiếng "bè bạn" không thể thay cho luân lý.
+ Người mình không biết bênh vực, bảo vệ nhau.
- Luận điểm 2: Thực trạng nước ta không có luân lý và nguyên nhân dẫn đến:
+ Học trò (kẻ sĩ) ham chức tước, vinh hoa mà nịnh nọt, giả dối, không biết đến dân.
+ Vua quan tham nhũng, bòn rút nhân dân, phá nát đoàn thể.
+ Chính sách ngu dân được ban hành để dễ bề cai trị.
+ Dân mình không biết bảo vệ nhau, không biết đấu tranh cho quyền lợi.
- Luận điểm 3: Tuyên truyền tư tưởng chủ nghĩa xã hội.
+ Dân mình phải biết đoàn kết lại, xây dựng đoàn thể.
+ Tuyên truyền tư tưởng chủ nghĩa xã hội đến tất cả mọi người.
Câu 5 (trang 118 SGK Ngữ Văn 11 Tập 2)
Tóm tắt văn bản "Về luân lí xã hội ở nước ta".
Nước ta tuyệt không ai biết đến luân lí xã hội. Người nước ta không biết cái nghĩa vụ loài người ăn ở với loài người, nghĩa vụ của mỗi người sống trong cùng một nước với nhau nên dẫn đến tình trạng ai sống chết mặc ai, người này cũng chẳng quan tâm đến người khác nên luân lý xã hội chẳng thể tồn tại. Nguyên nhân là do thiếu ý thức đoàn thể, chưa biết giữ quyền lợi chung, chưa biết bênh vực nhau. Nhân ta từ xưa cũng đã có ý thức đoàn thể có điều này đã sa sút. Nước ta chưa có luân lý xã hội còn do bè lũ vua quan chỉ biết tham quyền vụ lợi, mua quan bán tước, chỉ muốn nhân dân nô lệ thì ngôi vua càng lâu dài, bọn quan lại càng phú quý. Chính vì thế nước Việt Nam muốn được tự do, độc lập thì trước hết dân ta phải có đoàn thể. Đất nước muốn có đoàn thể thì phải tuyên truyền xã hội chủ nghĩa.
Câu 6 (trang 118 SGK Ngữ Văn 11 Tập 2)
Đối chiếu, kiểm tra bài tóm tắt.
Luyện tập
Câu 1 (trang 118 SGK Ngữ Văn 11 Tập 2)
- Chủ đề nghị luận của đoạn trích "Tâm lý hướng tới sự thống nhất trong đa dạng của người In-đô-nê-xi-a": Sự đa dạng, phong phú nhưng có tính thống nhất của đất nước In-đô-nê-xi-a.
- Chủ đề nghị luận của đoạn trích "Kinh nghiệm viết một bài văn": Thể hiện tài năng của Xuân Diệu trong vai trò một nhà nghiên cứu, phê bình văn học.
Câu 2 (trang 119 SGK Ngữ Văn 11 Tập 2)
- Vấn đề nghị luận: Báo động tình trạng nước ngọt bị sử dụng lãng phí và nguồn nước đang ngày cạn kiệt, ô nhiễm.
- Mục đích nghị luận:
+ Nhắc nhở, kêu gọi ý thức tiết kiệm và bảo vệ nguồn nước quý giá.
+ Ý thức tầm quan trọng của nguồn tài nguyên nước.
- Các luận điểm chính:
+ Luận điểm 1: Nước là tài sản quý giá nhưng thường bị hủy hoại, lãng phí nhiều nhất.
+ Luận điểm 2: Phân tích và chứng minh: Nước sẽ không đủ đáp ứng trong tương lai khi dân số tăng, ô nhiễm do công nghiệp hóa, xã hội phát triển.
+ Luận điểm 3: Chứng minh bằng tình trạng thiếu nước và ô nhiễm nước trên thế giới.
+ Luận điểm 4: Kêu gọi bảo vệ nguồn nước.
- Tóm tắt
Gợi ý bản tóm tắt theo luận điểm đã đưa ra (bỏ qua luận điểm 3).
Cuộc sống càng hiện đại, nước càng trở thành tài sản bị lãng phí và hủy hoại nhiều nhất. Dân số tăng chóng mặt, công nghiệp hóa phát triển mạnh khiến nguồn nước bị ô nhiễm và không đủ để đáp ứng trong tương lai. Chúng ta cần sử dụng hợp lý, bảo vệ nguồn nước sạch vì tương lai mai sau.
