Bài soạn tham khảo số 4
Nội dung bài học
- Tóm tăt văn bản thuyết minh nhằm nắm và hiểu được những nội dung chính của văn bản đó, bản tóm tắt tắt cần ngắn gọn trung thành với văn bản gốc
- Muốn tóm tắt được văn bản thuyết minh cần xác định mục đích yêu cầu tóm tắt; đọc văn bản gốc để nắm vững đối tượng thuyết minh minh; tìm bố cục của văn bản; từ đó tóm lược thành các ý
I. Mục đích yêu cầu tóm tắt văn bản thuyết minh
II. Cách tóm tắt một văn bản thuyết minh
1. Trả lời câu hỏi
a. Đối tượng thuyết minh ở đây là một ngôi nhà sàn
- Đại ý của văn bản là thuyết minh về kiến trúc, nguồn gốc và những tiện ích của ngôi nhà sàn.
b. Có thể chia văn bản thành bố cục 3 phần
- Mở bài (từ đầu đến văn hoá cộng đồng): định nghĩa và mục đích sử dụng của ngôi nhà sàn
- Thân bài (tiếp đến bao giờ cũng phải là nhà sàn): thuyết minh về cấu tạo, nguồn gốc và công dụng của nhà sàn
- Kết bài (còn lại): đánh giá, ngợi ca vẻ đẹp, sự hấp dẫn của nhà sàn ở Việt Nam xưa và nay.
c. Viết tóm tắt văn bản nhà sàn
Nhà sàn là kiểu kiến trúc đặc biệt phổ biến ở miền núi Việt Nam và các nước Đông Nam Á, xuất hiện vào khoảng đầu thời đại Đá mới. Nhà sàn có mái che, dùng để ở, để hội họp, tổ chức sinh hoạt văn hóa cộng đồng. Nhà sàn có kết cấu gồm ba khoang: khoang lớn dùng để ở, hai khoang còn lại là “tắng quản” – dùng để tiếp khách, dành cho khách ở và “tắng chan” là nơi để rửa chân tay, chuẩn bị vật dụng đun nước, nấu ăn. Nhà sàn được làm từ khác vật liệu tự nhiên như gianh, tre, nứa, gỗ,…Kiểu thiết kế của nhà sàn rất phù hợp với những nơi có địa hình phức tạp, giúp tránh thú dữ và các loại côn trùng, bò sát có nọc độc. Nhà sàn đã trở thành một nét văn hóa đặc trưng cho các dân tộc miền núi Việt Nam, trở thành điểm hẹn hấp dẫn cho khách du lịch trong nước và cả thế giới.
2. Để tóm tắt một văn bản thuyết minh chúng ta có thể thực hiện các bước sau:
- Xác định mục đích yêu cầu của tóm tắt
- Đọc văn bản gốc để nắm vững đối tượng thuyết minh
- Tìm bố cục của văn bản
- Viết tóm lược các ý để hình thành văn bản tóm tắt
Hướng dẫn soạn bài
Câu 1 (trang 71 sgk Ngữ văn 10 Tập 2):
a. Đối tượng thuyết minh của văn bản trên gồm: tiểu sử, sự nghiệp của nhà thơ Ma-su-ô Ba-sô và những đặc điểm của thể thơ hai-cư.
b. Bố cục của văn bản
- Đoạn 1 (từ đầu đến M.Si-ki (1867 - 1902)): tóm tắt tiểu sử và giới thiệu những tác phẩm của Ma-su-ô Ba-sô.
- Đoạn 2 (còn lại): thuyết minh về đặc điểm của thơ hai-cư.
c. Đoạn văn thuyết minh
Thơ Hai-cư có số từ rất ít. Mỗi bài thơ đều được hình thành trên một tứ thơ nhất định, tả phong cảnh để khơi gợi xúc cảm của con người. Thơ Hai-cư ưa chuộng chấm phá chứ không miêu tả cụ thể, thấm đẫm tinh thần Thiền tông và tinh thần văn hóa phương Đông. Thơ Hai-cư là một đóng góp lớn của Nhật Bản vào kho tàng văn hóa nhân loại.
Câu 2 (trang 71-72 sgk Ngữ văn 10 Tập 2):
a. Văn bản trên thuyết minh về thuyết minh về một thắng cảnh nổi tiếng của Hà Nội: đền Ngọc Sơn.
- So với các văn bản thuyết minh ở phần trên:
+ văn bản này vừa khác ở đối tượng : một thắng cảnh
+ vừa khác ở nội dung: tập trung vào những đặc điểm kiến trúc,vẻ đẹp nên thơ của đền Ngọc Sơn đồng thời bày tỏ tình yêu, niềm tự hào đối với di sản văn hoá của dân tộc
b. Đoạn văn tóm tắt
Tháp Bút – Đài Nghiên là một biểu tượng của trí tuệ văn hóa dân tộc. Tháp Bút dựng trên núi Ngọc Bụi, mang hình dáng ngọn bút trỏ lên trời xanh, trên mình tháp có ba chữ son “tả thanh thiên” – viết lên trời xanh. Lối đi cạnh Tháp Bút dẫn tới Đài Nghiên. Đài Nghiên có hình tượng “cái đài” đỡ “nghiên mực” hình trái đào tạc bằng đá đặt trên đầu ba chú ếch với ý nghĩa răn dạy con người về tầm quan trọng của học hành, tri thức.
