Bài soạn tham khảo số 3

Chuẩn bị Soạn bài Xúy Vân giả dại

Câu 1 (trang 127 SGK Ngữ Văn 10 tập 1)

Đề bài: Giữa sự nở rộ của muôn vàn phương tiện nghe nhìn và các hoạt động giải trí hấp dẫn, bạn nghĩ như thế nào nếu ai đó đề nghị bạn bỏ chút thời gian xem một vở chèo cổ?''

Lời giải

Nếu có ai đó đề nghị bạn bỏ chút thời gian xem một vở chèo cổ, em sẽ rất hứng thú bởi đây là một loại hình nghệ thuật tồn tại từ lâu đời.

Câu 2 (trang 127 SGK Ngữ Văn 10 tập 1)

Đề bài: Bạn có thấy tò mò khi nghe đến tên lớp chèo Xúy Vân giả dại hay không? Hãy tận dụng các điều kiện hiện có của mình để xem lớp chèo này hoăc toàn bộ vở chèo Kim Nham.

Lời giải

Em có tò mò khi nghe đến tên lớp chèo Xúy Vân giả dại.

Đọc hiểu bài Xúy Vân giả dại

Trả lời câu hỏi giữa bài:

Câu 1 (trang 127 SGK Ngữ Văn 10 tập 1)

Đề bài: Hình dung khi thể hiện lời thoại này, diễn viên sẽ có động tác diễn xuất tương ứng như thế nào?

Lời giải

Hình dung: diễn viên sẽ biểu cảm gương mặt đau khổ, tự đánh vào mình để biểu lộ sự hối hận, trách móc bản thân.

Câu 2 (trang 128 SGK Ngữ Văn 10 tập 1)

Đề bài: Lời thoại này thể hiện trạng thái tâm lí gì của nhân vật?

Lời giải

Thể hiện sự xấu hổ, tự trách bản thân khi phụ tình Kim Nham để chạy theo gã phong lưu Trần Phương.

Câu 3 (trang 128 SGK Ngữ Văn 10 tập 1)

Đề bài: Chú ý cách nhân vật chèo xưng danh, tự giới thiệu trước khán giả

Lời giải

Cách nhân vật chèo xưng danh, tự giới thiệu: tôi, Xúy Vân, cô ả, phụ Kim Nham, say đắm Trần Phương, tài cao vô giá, hát hay, dại dột.

Câu 4 (trang 129 SGK Ngữ Văn 10 tập 1)

Đề bài: Hình ảnh vợ chồng quấn quýt xuất hiện ở đây có ý nghĩa gì?

Lời giải

Ý nghĩa: gợi lên khao khát về một cuộc sống hôn nhân hạnh phúc của Xúy Vân nhưng tiếc rằng, giờ không thể thực hiện được nữa.

Câu 5 (trang 129 SGK Ngữ Văn 10 tập 1)

Đề bài: Chú ý sự ý thức của nhân vật về chính mình

Lời giải

Sự tự ý thức của nhân vật về chính mình: Xúy Vân nhận ra lỗi lầm của mình, vừa xấu hổ, hối hận, vừa xót xa cho cuộc đời mình.

Câu 6 (trang 130 SGK Ngữ Văn 10 tập 1)

Đề bài: Lưu ý ngôn ngữ và cách liên hệ bất thường của người điên hoặc giả điên

Lời giải

Vì nghe lời dụ ngọt của Trần Phương, Xúy Vân đã giả điên để nhằm mục đích được Kim Nham bỏ. Sau này, khi đã được tự do, Trần Phương không còn màng tới Xúy Vân nữa khiến cô từ điên giả mà nên điên thật. Ngôn ngữ của đoạn này dần trở nên khó hiểu, không xác định được, có lẽ nhân vật Xúy Vân đang mất dần ý thức.

Trả lời câu hỏi cuối bài

Câu 1 (trang 131 SGK Ngữ Văn 10 tập 1)

Đề bài: Nêu nguyên nhân dẫn đến hành động giả dại của Xúy Vân.

Lời giải

Nguyên nhân: trong lúc chờ đợi Kim Nham dùi mài kinh sử, sống cuộc sống hôn nhân cô đơn khiến Xúy Vân khao khát một tình yêu mãnh liệt, rạo rực. Gặp gã phong tình Trần Phương, nghe lời dụ ngọt, Xúy Vân đã giả điên để mong được thoát khỏi Kim Nham, theo Trần Phương để đi đến hạnh phúc.

Câu 2 (trang 131 SGK Ngữ Văn 10 tập 1)

Đề bài: Trong lớp chèo Xúy Vân giả dại, đoạn lời thoại nào thể hiện rõ nhất “ngôn ngữ điên” của nhân vật? Vì sao bạn xác định như vậy?

Lời giải

Lời thoại: Nên tôi phải lụy đò,… / … Ai ơi giữ lấy đạo hằng chớ quên”.

Vì, xem xét cả đoạn trích thì đây là đoạn Xúy Vân đã bộc bạch hết những cảm xúc tủi thân, tủi phận, xấu hổ khi phạm phải sai lầm của nàng.

Câu 3 (trang 131 SGK Ngữ Văn 10 tập 1)

Đề bài: Hãy chọn phân tích một đoạn lời thoại để làm rõ những mâu thuẫn giằng xé trong nội tâm của nhân vật Xúy Vân.

Lời giải

Đoạn tự xưng danh của Xúy Vân đã thể hiện được những mâu thuẫn giằng xé trong nội tâm. Cô là cô gái đẹp, có tài, song lại phụ chồng để đi theo tiếng gọi con tim. Tiếc thay, đấy không phải là tiếng gọi lí tưởng, đó chỉ là lời kè bỡn của gã phong lưu đa tình Trần Phương. Chính sự cô đơn trong cuộc sống hôn nhân khiến cô đã có hành động sai lầm. Để rồi, giờ đây, vừa mang tiếng mình, vừa mang tiếng cả gia đình, bị hàng xóm láng giềng dị nghị, đàm tếu, cô chỉ có thể biến mình thành người điên thật để bớt xấu hổ, tủi nhục.

Câu 4 (trang 131 SGK Ngữ Văn 10 tập 1)

Đề bài: Đoạn lời thoại được thể hiện theo điệu “con gà rừng” cho biết những điều gì về cảnh ngộ đời sống cũng như niềm mong ước của Xúy Vân?

Lời giải

Cảnh ngộ uất ức, xót xa khi sống trong sự xấu hổ. Hành động của nàng không chỉ ảnh hưởng đến danh tiếng của bản thân mà còn gây ảnh hưởng đến tiếng tăm của gia đình, bị mọi người xì xào, quở trách. Nhưng đồng thời, nó cũng phản ánh được khao khát về một cuộc sống hôn nhân hạnh phúc, vợ chồng có nhau, chung sống êm đềm, không bị lẻ loi trong chính ngôi nhà đôi lứa trong tiềm tàng suy nghĩ của Xúy Vân.

Câu 5 (trang 131 SGK Ngữ Văn 10 tập 1)

Đề bài: Qua đoạn xưng danh của Xúy Vân, có thể nhận ra được những đặc điểm gì của sân khấu chèo (cách xưng danh, sự tương tác giữa người xem và người diễn…)?

Lời giải

Đặc điểm:

- Xưng danh: nhân vật tự giới thiệu bản thân.

- Sự tương tác: nhân vật không diễn thao thao bất tuyệt mà có sự tương tác với khán giả thông qua các câu hỏi tu từ, lời tự sự.

Câu 6 (trang 131 SGK Ngữ Văn 10 tập 1)

Đề bài: Nêu một số đặc điểm của ngôn ngữ chèo mà bạn nhận biết được qua đoạn trích (thể thơ quen dùng; chất liệu ca dao, dân ca;…).

Lời giải

Đặc điểm:

• Đan xen giữa nói và hát.
• Mượn chất liệu ca dao, dân ca để biến tấu.
• Sử dụng từ đa nghĩa.
• Câu thoại gợi hình.
• Giàu âm điệu.

Câu 7 (trang 131 SGK Ngữ Văn 10 tập 1)

Đề bài: Qua lớp chèo này, bạn hiểu thêm được những điều gì về đời sống văn hóa làng xã Việt Nam thuở xưa?

Lời giải

Đời sống văn hóa làng xã Việt Nam:

• Sống tập thể, chuyện nhà như chuyện làng.
• Tín ngưỡng ông Bụt, bà Nguyệt.

Câu 8 (trang 131 SGK Ngữ Văn 10 tập 1)

Đề bài: Xúy Vân giả dại để che giấu điều gì? Thử biện hộ cho hành động này của Xúy Vân?

Lời giải

Xúy Vân giả dại nhằm mục đích được Kim Nham bỏ, để tiến tới Trần Phương – gã phong lưu mà Xúy Vân mê đắm.

Trong hoàn cảnh của Xúy Vân khi không được chồng quan tâm, bận dùi mài kinh sử, cuộc sống hôn nhân cô đơn khiến cô không thôi khao khát sự hạnh phúc. Đây chính là nguyên nhân mà khi gặp được Trần Phương, như một làn gió mới thổi mát vào tâm hồn, khiến cô có quyết định giả điên như vậy. Chúng ta có thể thông cảm cho hành động này của Xúy Vân, xong trên thực tế, thì dù gì đi nữa, đây cũng là một hành động không thể chấp nhận được về mặt đạo đức.

Câu 9 (trang 131 SGK Ngữ Văn 10 tập 1)

Đề bài: Với văn bản lớp chèo Xúy Vân giả dại, ta chỉ cần khoảng 3 phút để đọc xong, nhưng để diễn trên sân khấu, cần tới gần 15 phút. Từ thực tế này, có thể rút ra được nhận xét gì về nghệ thuật chèo? (Gợi ý: chức năng của tích trò; tầm quan trọng của diễn xuất gồm hát, múa và các hình thức biểu cảm khác;…)

Lời giải

Nhận xét:

• Nghệ thuật chèo có sự đầu tư, người diễn phải thực sự hóa thân vào nhân vật để cảm cho hết những tâm tư, cảm xúc mà nhân vật muốn mang đến.
• Trong trình diễn, có thể lồng ghép, thêm bớt những nội dung khác để làm phong phú buổi diễn nhưng không làm mất đi tính nguyên văn của nó.

Kết nối đọc - viết

Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) trình bày suy nghĩ của bạn về nỗi niềm của nhân vật Xúy Vân được thể hiện qua lớp chèo Xúy Vân giả dại.

Lời giải

Qua lớp chèo Xúy Vân giả dại, nhân vật Xúy Vân hiện lên gợi trong em bao cảm xúc. Cô là người phụ nữ vừa đáng trách nhưng cũng thực sự đáng thương. Chơi vơi, cô đơn trong chính tình yêu, cuộc sống hôn nhân lẻ loi khi người chồng Kim Nham dùi mài kinh sử khiến Xúy Vân rạo rực, khao khát tình yêu, một bến bờ hạnh phúc. Cô gặp Trần Phương, như tấm phao cứu sinh, thỏa mãn hết sự thiếu thốn bấy lâu nay. Và rồi, cô giả điên để phụ tình Kim Nham, chỉ mong anh có thể bỏ cô để cô đi tìm Trần Phương. Đáng thương thay, khi đã tìm được tình yêu thì người đó lại là kẻ phong lưu, gã sở khanh có tiếng. Cô đau khổ vô cùng. Dù gì đi nữa, cũng phải thấy sự mạnh mẽ tiềm tàng trong Xúy Vân khi dám đi tìm tình yêu vào cái thời nữ phải theo khuôn phép, chuẩn mực. Để rồi, từ giả điên, cô thành người điên thật. Số phận oái oăm, bất hạnh vô cùng!