Bài soạn tham khảo số 3

I. Trật tự trong câu đơn

Câu 1 (trang 157 sgk Ngữ Văn 11 Tập 1):

a, Nếu thay đổi trật tự phần in đậm ở trên thành: đó là một con dao rất sắc, nhưng nhỏ thì nội dung ý nghĩa và cấu tạo ngữ pháp của câu không sai. Nhưng đặt vào đoạn văn như vậy thì trật tự sắp xếp như vậy không phù hợp với mục đích của hành động: tác giả đoạn văn muốn nhấn mạnh mục đích đe dọa, uy hiếp bá Kiến của nhân vật Chí Phèo.

b, Nếu ta thay đổi vị trí của từ nhỏ cho cụm từ rất sắc thì cái ý mà tác giả muốn biểu đạt chẳng những không được nhấn mạnh mà còn bị giảm đi. Và như thế, cái mục đích hăm dọa của Chí Phèo đối với bá Kiến cũng không được làm nổi bật.

c, Đặt vấn đề sắp xếp lại trật tự từ trong đoạn văn trên của Nam Cao là không hợp lí, nhưng với tình huống khác, ngữ cảnh khác, thì sự sắp xếp ngược lại phù hợp.

Ví dụ, trong câu: Hắn có một con dao rất sắc nhưng nhỏ. Dao ấy làm sao chặt được cành cây này!

Như vậy, chúng ta có thể thấy, trong mỗi tình huống giao tiếp, cần xác định trọng tâm thông báo của câu từ đó mà có cách sắp xếp trật tự từ sao cho hiệu quả biểu đạt cao nhất.

Câu 2 (trang 157 sgk Ngữ Văn 11 Tập 1):

Trong hai cách viết trên, cách thứ nhất là phù hợp hơn.

Trong cách viết thứ nhất, cụm từ rất thông minh là trọng tâm thông báo, là luận cứ quan trọng để rút tới kết luận: “Thầy giáo đưa bạn ấy vào đội tuyển học sinh giỏi”. Viết như câu thứ hai không phù hợp với lập luận, không làm nổi bật trọng tâm mà người nói muốn nhấn mạnh.

Câu 3 (trang 158 sgk Ngữ Văn 11 Tập 1):

a, Một đêm khuya: đặt ở đầu câu làm trạng ngữ chỉ thời gian để đảm nhận chức năng nêu hoàn cảnh cho các sự kiện xảy ra sau đó. Còn trong câu tiếp theo, trạng ngữ chỉ thời gian (Sáng hôm sau) vừa có tác dụng như câu trước đồng thời vừa có tác dụng liên kết câu.

b, Trạng ngữ chỉ thời gian (Một buổi sáng tinh sương) lại đặt ở giữa câu, đằng sau hành động của một chủ thể (Một anh đi thả ống lươn). Chủ thể hành động được nêu trước, phần biểu thị thời gian đặt ở giữa bởi sự liên kết ý các câu trước đó đều tập trung vào việc người là người đẻ ra Chí Phèo.

c, trong trường hợp này, bộ phận chỉ thời gian (đã mấy năm) đứng ở cuối câu. Điều đó do có nhiệm vụ thông báo của nó quyết định: nó biểu thị phần tin mới, phần trọng tâm thông báo là thời gian Mị về làm dâu nhà Pá Tra.

II. Trật tự trong câu ghép

Câu 1 (trang 158 sgk Ngữ Văn 11 Tập 1):

a, Trong đoạn văn trên, vế in đậm đặt sau vế chính (Hắn lại nao nao buồn) vì vế chính trước còn liên hệ với câu trước đó (tiếp tục cung cấp những thông tin về dòng suy nghĩ của Chí Phèo), sau nữa vế in đậm gắn với câu sau, vì câu này chính là câu cụ thể hóa cho “một cái gì đó rất xa xôi”.

b, Trong câu ghép, vế chỉ nhượng bộ (tuy đối với chị cháu cũng như đối với quan huyện) được đặt sau để nhấn mạnh ý cũng như bổ sung một thông tin cần thiết.

Câu 2 (trang 159 sgk Ngữ Văn 11 Tập 1):

Để liên kết chặt chẽ với các câu văn đã cho thì vị trí để trống cần:

- Đặt trạng ngữ “Trong những năm gần đây” ở đầu vế câu đối lập với trạng ngữ “Trong các thời kì khác nhau trước đây” ở câu thứ 2.

- Giữa hai vế của câu ghép cần đặt vế “nó không phải là điều lạ” ở sau (vế trước là: “các phương pháp đọc nhanh đã được phổ biến khá rộng) vì đó là vế chứa thông tin quan trọng nhất và lại có tác dụng liên kết ý với các câu sau.

=> Do đó, cần lựa chọn đáp án C (Trong những năm gần đây, các phương pháp đọc nhanh đã được phổ biến khá rộng, nhưng nó không phải là điều mới lạ).