Bài soạn tham khảo số 3

Hướng dẫn soạn bài

Câu 1 (trang 72 sgk Ngữ Văn 10 Tập 1):

- Diễn biến của truyện chia thành hai giai đoạn:

+ Từ đoạn truyện về cái yếm đỏ, sau đó là đoạn truyện Tấm đi hội đã phản ánh mâu thuẫn sâu sắc giữa Tấm và mẹ con Cám, xoay quanh các sự việc trong cuộc sống hàng ngày. Tấm bị mẹ con Cám bóc lột tất cả vật chất và tinh thần.

+ Đoạn còn lại liên quan đến cái chết của Tấm và sự hóa thân của Tấm cho thấy mâu thuẫn lúc này không chỉ đơn giản là mâu thuẫn gia đình, nó phát triển lên rộng hơn là mâu thuẫn xã hội, mâu thuẫn giai cấp.

- Từ diễn biến ấy ta có thể thấy rõ sự hình thành của hai tuyến nhân vật:

+ Tuyến mẹ con Cám: độc ác, tàn nhẫn, không từ thủ đoạn nào để giết Tấm

+ Tuyến nhân vật Tấm: từ một cô gái chỉ có những hành động phản kháng yếu ớt đã mạnh mẽ hơn, quyết liệt hơn để đấu tranh giành lại hạnh phúc.

Câu 2 (trang 72 sgk Ngữ Văn 10 Tập 1):

Tấm sau khi chết đi hóa thân thành các vật: chim vàng anh, hai cây xoan đào, khung cửi, quả thị => Sự hóa thân ấy đã cho thấy quan niệm về sự đồng nhất giữa người và vật, và sức sống mãnh liệt mà không thế lực nào có thể tiêu diệt được. Bên cạnh đó, nhân dân ta đã gửi gắm qua niệm: cái chết không phải là sự kết thúc, đặc biệt, những người chết oan ức vẫn sẽ đấu tranh ngay cả khi họ đã chết.

Sự hóa thân của Tấm còn cho ta thấy sự ảnh hưởng của thuyết luân hồi và thuyết nhân quả trong đạo Phật. Tấm “ở hiền” nên sẽ “gặp lành” bởi vậy nên sau bốn lần hóa thân Tấm đã được trở lại làm người. Có thể thấy tư tưởng này đã được nhân dân cải tiến, trở nên thiết thực hơn. Tấm tìm được hạnh phúc ở kiếp này chứ không phải ở thế giới bên kia hay một thế giới nào khác.

Câu 3 (trang 72 sgk Ngữ Văn 10 Tập 1): Hành động trả thù của Tấm đối với Cám:

Mâu thuẫn giữa Tấm và Cám gay gắt, quyết liệt, là vấn đề một mất một còn. Vậy nên, Tấm chỉ có hai lựa chọn một là trả thù Cám (Cám chết) hoặc là Tấm chết. Bởi vậy hành động trả thù của Tấm cũng có thể hiểu nó không còn chỉ là vấn đề trả thù nữa mà nó còn là vấn đề sinh tồn. Qua hành động trả thù của Tấm, nhân dân ta gửi gắm quan niệm: “ác giả ác báo”, “gieo nhân nào, gặt quả ấy”. Cám phải nhận sự trừng phạt thích đáng sau tất cả những gì Cám đã làm.

Câu 4 (trang 72 sgk Ngữ Văn 10 Tập 1): Bản chất của mâu thuẫn và xung đột trong truyện:

- Mâu thuẫn xung đột trong gia đình phụ quyền thời cổ (mâu thuẫn dì ghẻ - con chồng): nguyên nhân của mâu thuẫn này là vấn đề thừa kế gia sản và những quyền lợi khác giữa các thành viên trong gia đình.

- Mâu thuẫn giữa cái thiện và cái ác: cuộc đấu tranh giữa người lương thiện và kẻ gian ác, bất lương.

- Mâu thuẫn xã hội: mâu thuẫn về quyền lợi, địa vị, đẳng cấp xã hội. Tuy nhiên mâu thuẫn này còn khá mờ nhạt.

Luyện tập

Đặc trưng của truyện cổ tích thần kì trong truyện cổ tích Tấm Cám:

- Các yếu tố thần kì, hoang đường kì ảo:

+ Ông Bụt xuất hiện cứu giúp Tấm

+ Tấm hóa thân sau khi chết (cây xoan đào, chim vàng anh, khung cửi, quả thị)

- Phản ánh khát vọng về công bằng xã hội, cái thiện chiến thắng cái ác:

+ Cuộc đấu tranh và chiến thắng của Tấm phản ánh ước mơ của nhân dân

- Kiểu nhân vật chức năng:

+ Các nhân vật trong truyện không có nội tâm, hay diễn biến tâm lý sâu sắc. Nhân vật không có tính cách riêng.