Bài soạn tham khảo số 2
I. Miêu tả và biểu cảm trong văn bản tự sự
Câu 1 (trang 73 sgk Ngữ Văn 10 Tập 1):
- Miêu tả: Bằng chi tiết, hình ảnh để làm nổi bật sự vật, sự việc, con người, phong cảnh… làm cho sự vật, sự việc… được hiện ra trước mặt.- Biểu cảm: Bày tỏ một tình cảm, cảm xúc, thái độ và sự đánh giá với đối tượng được nói đến. (Trực tiếp hoặc gián tiếp)
Câu 2 (trang 73 sgk Ngữ Văn 10 Tập 1):
So sánh với văn miêu tả và văn biểu cảm:
Giống nhau về cách thức nhưng ở văn tự sự chỉ là những cảm xúc xen vào trước những sự việc có tác động mạnh mẽ về tư tưởng, tình cảm.
Câu 3 (trang 73 sgk Ngữ Văn 10 Tập 1):
Hiệu quả của miêu tả và biểu cảm trong văn tự sự:
- Nhờ vào sự hấp dẫn của hình ảnh miêu tả để liên tưởng tới yếu tố bất ngờ trong truyện.
- Sự truyền cảm mạnh mẽ tư tưởng, tình yêu của tác giả.
Câu 4 (trang 73 sgk Ngữ Văn 10 Tập 1):
- Đoạn trích trên là văn bản tự sự vì có các yếu tố: nhân vật, sự việc, người dẫn chuyện.
- Yếu tố miêu tả: hiện thực cảnh ban đêm, tả trời ngàn sao.
- Yếu tố biểu cảm: diễn tả cảm xúc của nhân vật tôi khi ngồi cạnh Xtê – pha – nét.
- Các yếu tố miêu tả và biểu cảm giúp người đọc hình dung một cách sinh động về cảnh đêm sao thơ mộng, thể hiện tình cảm của chàng chăn cừu bên cô gái ngây thơ và thúc đẩy diễn biến cốt truyện.
II. Quan sát, liên tưởng, tưởng tượng đối với việc miêu tả và biểu cảm trong bài văn tự sự
Câu 1 (trang 75 sgk Ngữ Văn 10 Tập 1):
a. Liên tưởng
b. Quan sát
c. Tưởng tượng
Câu 2 (trang 75 sgk Ngữ Văn 10 Tập 1):
Miêu tả được hay, tốt cần quan sát đối tượng một cách kĩ càng, phát huy tích cực khả năng tưởng tượng và liên tưởng.
Câu 3 (trang 75 sgk Ngữ Văn 10 Tập 1):
Ý (d) không chính xác, vì khi sử dụng biểu cảm trong văn tự sự không thể chỉ tìm cảm xúc, rung động trong tâm hồn người kể.
III. Luyện tập
Câu 1 (trang 76 sgk Ngữ Văn 10 Tập 1):
a. Sử dụng ngữ liệu: đoạn trích kể lại cuộc chiến giữa Đăm Săn với Mtao Mxây
- Yếu tố miêu tả khung cảnh cuộc chiến hiện ra chân thật, sinh động
- Yếu tố biểu cảm thể hiện cảm xúc của các nhân vật, cộng đồng, cuộc chiến trở nên hoành tráng, dữ dội hơn.
b.
- Nhà văn không miêu tả trực tiếp mà tưởng tượng “nếu như ta…tinh xảo” và suy ngẫm “những chiếc lá…thô kệch).
- Những câu văn miêu tả khắc họa vẻ đẹp tự nhiên của mùa thu.
- Những câu văn biểu cảm mang đến cho người đọc những cảm nhận lạ lẫm, lí thú.
Câu 2 (trang 76 sgk Ngữ Văn 10 Tập 1):
- Sử dụng yếu tố miêu tả:
+ Tả về cảnh vật, sự vật trong chuyến đi.
+ Tả người bạn đồng hành.
+ Tả con đường.
- Sử dụng yếu tố biểu cảm để thể hiện tình cảm:
+ Tình cảm chung về chuyến đi.
+ Tình cảm về con người.
+ Tình cảm thiên nhiên.
Lưu ý: không được sa vào kể chuyện “suông” hoặc lạc sang kiểu bài thuần biểu cảm.
