Bài soạn tham khảo số 1
1. Chuẩn bị
Trả lời câu hỏi trang 37 sgk Ngữ Văn 6 tập 1: Bài thơ có được chia khổ không? Gồm bao nhiêu khổ? Mỗi khổ có bao nhiêu dòng? Vần trong bài thơ được gieo như thế nào? Các dòng thơ được ngắt nhịp ra sao?
Trả lời:
- Bài thơ có được chia thành các khổ
- Gồm có 6 khổ
- Khổ 1, 5 có 2 dòng/ các khổ còn lại 4 dòng
- Vần trong bài thơ được gieo như sau: Tiếng thứ 6 của câu lục gieo xuống tiếng thứ 6 của câu bát, tiếng thứ 8 của câu bát được gieo xuống tiếng thứ 6 của câu lục tiếp theo.
- Các dòng thơ được ngắt nhịp 4/2 ở câu bát và 4/4 ở câu lục.
Trả lời câu hỏi trang 38 sgk Ngữ Văn 6 tập 1: Bài thơ viết về ai và về điều gì?
Trả lời:
- Bài thơ viết về người mẹ và tình cảm tha thiết giữa mẹ đối với con
Trả lời câu hỏi trang 38 sgk Ngữ Văn 6 tập 1: Bài thơ sử dụng các biện pháp nghệ thuật nào? Từ ngữ trong bài thơ có gì độc đáo? Việc sử dụng các từ ngữ và biện pháp nghệ thuật đó đem lại tác dụng ra sao?
Trả lời:
- Bài thơ sử dụng các biện pháp nghệ thuật như: Ẩn dụ, nhân hóa, điệp ngữ
- Từ ngữ trong bài thơ nhẹ nhàng, tình cảm, thân thương như lời hát ru
- Việc sử dụng từ ngữ và các biện pháp nghệ thuật khiến cho lời thơ thêm sâu sắc nhẹ nhàng, giàu hình ảnh biểu tượng, sự hi sinh, tình yêu thương của mẹ với còn đang thắm nồng, da diết
Trả lời câu hỏi trang 38 sgk Ngữ Văn 6 tập 1: Ai là người đang bày tỏ cảm xúc, tình cảm, suy nghĩ trong bài thơ? Người đó bày tỏ cảm xúc, tình cảm, suy nghĩ gì?
Trả lời:
- Người bày tỏ suy nghĩ tình cảm là người mẹ
- Bày tỏ suy nghĩ yêu thương, vỗ về, lo lắng cho đứa con thân yêu của mình.
Trả lời câu hỏi trang 38 sgk Ngữ Văn 6 tập 1: Đọc trước văn bản À ơi tay mẹ, tìm hiểu thêm về tác giả Bình Nguyên.
Tìm hiểu về tác giả Bình Nguyên
- Bình Nguyên: Tên thật là Nguyễn Đăng Hào.
- Sinh ngày 25 tháng 1 năm 1959. Quê quán xã Ninh Phúc, Tp Ninh Bình, tỉnh Ninh Bình.
- Sự nghiệp văn học: Ông vừa là nhà thơ vừa là Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Việt Nam. Hiện nay tác giả Bình Nguyên đang làm Chủ tịch Hội Văn học Nghệ thuật Ninh Bình. Nhà thơ của cố đô Hoa Lư này đã nhận tới hai giải “Thơ lục bát” (Giải A-2003; Giải Ba-2010) trên báo Văn Nghệ.
- Các tác phẩm tiêu biểu: Tập thơ Lang thang trên giấy (NXB Văn học - 2009) và Những ngọn gió đồng (NXB Hội Nhà văn - 2015).
Trả lời câu hỏi trang 38 sgk Ngữ Văn 6 tập 1: Em đã bao giờ được bà hoặc mẹ ru chưa? Hãy cảm nhận về lời ru ấy
Trả lời:
- Em đã từng được bà và mẹ ru khi đi ngủ như sau:
Con cò mà đi ăn đêm,
Đậu phải cành mềm lộn cổ xuống ao.
Ông ơi, ông vớt tôi nao,
Tôi có lòng nào ông hãy xáo măng.
Có xáo thì xáo nước trong,
Đừng xáo nước đục đau lòng cò con.
- Lời ru ấy giúp em đi vào giấc ngủ rất nhanh, là một giai điệu quen thuộc mà mỗi lần nghe được em đều nhớ tới người mẹ thân yêu của mình.
2. Đọc hiểu
a. Trong khi đọc
Trả lời các câu hỏi giữa bài:
Trả lời câu hỏi trang 38 sgk Ngữ Văn 6 tập 1: Nhan đề và tranh minh họa gợi cho em cảm nhận gì
Trả lời:
- Nhan đề và tranh minh họa gợi cho em về người mẹ thân yêu của mình cùng những lời ru ấm áp, ngọt ngào khi em còn thơ ấu.
Trả lời câu hỏi trang 38 sgk Ngữ Văn 6 tập 1: Chú ý các biện pháp tu từ, cách gieo vần và ngắt nhịp trong bài thơ
Trả lời:
- Bài thơ sử dụng các biện pháp nghệ thuật như: Ẩn dụ, nhân hóa, điệp ngữ
- Cách gieo vần trong bài thơ như sau: Tiếng thứ 6 của câu lục gieo xuống tiếng thứ 6 của câu bát, tiếng thứ 8 của dòng bát được gieo xuống tiếng thứ 6 của câu lục tiếp theo.
- Cách ngắt nhịp trong bài thơ như sau: ngắt nhịp 4/2 ở câu bát và 4/4 ở câu lục.
Trả lời câu hỏi trang 39 sgk Ngữ Văn 6 tập 1: Hãy chú ý các phép nhiệm màu từ tay mẹ được thể hiện trong các khổ thơ như thế nào?
Trả lời:
- Các phép nhiệm màu từ tay mẹ là chắn mưa xa, chắn bão qua mùa màng, thức một đời, chắt chiu dãi dầu.
Trả lời câu hỏi trang 39 sgk Ngữ Văn 6 tập 1: Những từ ngữ nào được lặp lại nhiều lần trong bài thơ?
Trả lời:
- Các từ À ơi, ru, bàn tay mẹ.
b. Sau khi đọc
Câu 1 trang 39 sgk Ngữ Văn 6 tập 1: Tìm hình ảnh, chỉ tiết thể hiện “phép nhiệm mầu” của bàn tay mẹ. Những dòng thơ nào nói lên đức hi sinh của người mẹ?
Trả lời:
- Hình ảnh thể hiện “phép nhiệm màu” của bàn tay mẹ là
+ Bàn tay mẹ chắn mưa xa
+ Bàn tay mẹ chắn bão qua mùa màng
- Những dòng thơ nói lên đức hi sinh của người mẹ
+ Bàn tay mẹ thức một đời
+ Mai sau bể cạn non mòn/ À ơi tay mẹ vẫn còn hát ru
+ Bàn tay mang phép nhiệm mầu/ chắt chiu từ những dãi dầu đấy thôi
+ Ru cho chỗ dột ngoại ngồi vá khâu
+ À ơi... mẹ chẳng một câu ru mình
Câu 2 trang 39 sgk Ngữ Văn 6 tập 1: Em nhỏ trong bài thơ được gọi bằng những từ ngữ nào? Cách gọi đó nói lên điều gì về tình cảm mẹ dành cho con?
Trả lời:
- Em nhỏ trong bài thơ được gọi bằng những từ ngữ như: Trăng vàng, trăng, Mặt Trời bé con
- Người mẹ gọi con bằng những hình ảnh đẹp đẽ, vĩnh cửu, luôn tỏa sáng như để thể hiện với bà người con chính là tình yêu là lẽ sống, ánh sáng của cuộc đời mẹ.
Câu 3 trang 39 sgk Ngữ Văn 6 tập 1: Trong bài thơ, cụm từ “à ơi” được lặp lại nhiều lần. Hãy phân tích tác dụng của sự lặp lại ấy.
Trả lời:
- Từ “À ơi” được lặp lại nhiều lần khiến cho câu thơ ngọt ngào, dịu dàng như một bài hát du, làm cho nhịp điệu bài thơ da diết, đầy cảm xúc
Câu 4 trang 39 sgk Ngữ Văn 6 tập 1: “Bàn tay mang phép nhiệm mầu/Chắt chiu từ những dãi dầu đấy thôi.”. Em có đồng ý với tác giả không? Vì sao?
Trả lời:
- Phép nhiệm màu là những điều phi thường, lớn lao những người mẹ với tình yêu thương con đức hi sinh cao thượng đã chịu đựng biết bao lam lũ vất vả để có thể lo lắng, che chở cho con mình trong bất cứ hoàn cảnh nào.
Câu 5 trang 39 sgk Ngữ Văn 6 tập 1: Hình ảnh “bàn tay mẹ” trong bài thơ tượng trưng cho điều gì?
Trả lời:
- Hình ảnh “bàn tay mẹ” tượng trưng cho những vất vả, lo toan đồng thời cũng bàn tay đó tượng trưng cho tình yêu vô bờ, âu yếm con mình.
Câu 5 trang 39 sgk Ngữ Văn 6 tập 1: Em thích khổ thơ nào nhất trong bài thơ? Vì sao?
Trả lời:
- Em thích nhất khổ thơ thứ 3.
2. Đọc hiểu
a. Trong khi đọc
Trả lời các câu hỏi giữa bài:
- Vì ở khổ thơ đó tình yêu thương mẹ dành cho con được thể hiện rất sâu sắc. Dù sau này “bể có cạn” “non có mòn” có muôn vàn khó khăn, thử thách, thì mẹ vẫn luôn bên cạnh dõi theo từng bước chân của con
