Bài soạn "Tào Tháo uống rượu luận anh hùng" số 5
I. LÍ THUYẾT TRỌNG TÂM
1. Lưu Bị nương nhờ Tào Tháo
- Việc vun xới, tưới tắm vườn tược à che mắt Tào Tháo.
à Tâm trạng: lo sợ Tào Tháo nghi ngờ, tìm cách cản trở, hãm hại.
- Khi Tào Tháo cho người mời đến phủ uống rượu:
+ Giật mình, lo lắng vì nghĩ Tào Tháo đã nghi ngờ mình.
+ Sợ tái mặt trước câu hỏi “nắn gân” của Tào Tháo.
+ Yên lòng khi biết rõ mục đích của Tào Tháo.
- Khi Tào Tháo bàn về anh hùng:
+ Nhún mình, một mực khẳng định mình ngu muội ko biết.
+ Khi bị hỏi dồn: khôn khéo lần lượt điểm những gương mặt đáng lưu ý: Viên Thuật (binh lương nhiều), Viên Thiệu (bốn đời làm tam công, bộ hạ nhiều tay giỏi), Lưu Biểu (uy danh khắp nơi), Tôn Sách (có sức khỏe, lại nhờ danh tiếng của bố), Lưu Chương (dòng dõi tôn thất)...
Cố giấu tư tưởng, tình cảm của mình.
+ Sợ đến mức rụng rời, luống cuống, đánh rơi cả đôi đũa đang cầm trên tay khi Tào Tháo khẳng định “Anh hùng thiên hạ bây giờ chỉ có sứ quân và Tháo mà thôi!”. Vì:
- Lưu Bị đang nương nhờ Tào Tháo, đang cố giấu mình, cố tỏ ra mình là người tầm thường.
- Câu nói đó cho thấy Tào Tháo đã đoán được chí hướng của Lưu Bị. Nếu Lưu Bị khẳng định sự thật ấy thì với bản chất tàn ác, nham hiểm, đa nghi và tham vọng bá chủ thiên hạ, Tào Tháo ko dễ để Lưu Bị sống sót nếu ko cũng cầm tù ông suốt đời.
Tính cách tiêu biểu của Lưu Bị qua đoạn trích trên: trầm tĩnh đầy bản lĩnh, khiêm nhường, khôn ngoan, kiên trì, nhẫn nại thực hiện chí lớn.
2. Tính cách nhân vật Tào Tháo
- Mục đích cho anh em Lưu- Quan- Trương ở nhờ, đối đãi như khách: tìm cách dò xét, dụ hàng, thu phục.
- Mục đích của việc bày tiệc rượu mời Lưu Bị uống và bàn luận về anh hùng: dò tâm lí, tình cảm, tư tưởng và ý chí của Lưu Bị.
- Cách nhìn thời thế và con người: thông minh, sắc sảo à tính cách: tự tin, bản lĩnh.
Những lời bình luận của Tào Tháo về anh hùng thiên hạ nhìn chung đều đúng và đúng cả với tương lai, hầu hết đám quân phiệt mà Lưu Bị nêu tên sau này đều bị Tào Tháo tiêu diệt hoặc thất bại.
- Quan niệm về người anh hùng:
+ Chỉ đề cao tài năng cá nhân “phải hơn đời, chí lớn tung hoành bốn phương”.
+ Không thấy được yêu cầu đạo đức đối với người anh hùng.
- Ý nghĩa của việc khẳng định trong thiên hạ chỉ có Lưu Bị và mình là anh hùng:
+ Thử “nắn gân”, dò xét tâm trạng thật của Lưu Bị để liệu cách cư xử.
+ Thể hiện bản lĩnh, sự đại lượng, biết người hiền của Tào Tháo.
à Tính cách tiêu biểu của Tào Tháo qua đoạn trích trên: bản lĩnh, tự tin đến mức tự cao tự đại, chủ quan, coi thường Lưu Bị.
II. GIẢI BÀI TẬP SÁCH GIÁO KHOA
Câu 1 (Sách giáo khoa Ngữ văn 10 tập 2 – trang 83)
Tâm trạng và tính cách của Lưu Bị khi phải ở nhờ Tào Tháo:
- Sợ Thào Tháo nghi ngờ sẽ tìm cách để hãm hại và cản trở.
- Lưu Bị cố gắng trấn tĩnh dấu đi tư tưởng , suy nghĩ và tình cảm của mình.
Câu 2 (Sách giáo khoa Ngữ văn 10 tập 2 – trang 83)
Qua cách đối xử của Tào Tháo với Lưu Bị và cách đánh giá những nhân vật anh hùng mà Lưu Bị đề xuất, tính cách của Tào Tháo bộc lộ ra là:
- Tào Tháo là người tham vọng, có tư tưởng muốn làm bá chủ thiên hạ: mưu cao, chí lớn, tài cao.
- Tào Tháo có bản tính gian hùng: có tài mưu lược nhưng mưu mô xảo quyệt, đa nghi, kiêu ngạo nên chủ quan bị Lưu Bị qua mặt.
Câu 3 (Sách giáo khoa Ngữ văn 10 tập 2 – trang 89)
Sự khác nhau giữa tính cách của Lưu Bị và Tào Tháo
Tào Tháo (gian hùng)
- Đang có quyền thế, có đất, có quân, đang thắng, lợi dụng vua Hán để khống chế chư hầu.
- Tự tin, đầy bản lĩnh, thông minh sắc sảo, hiểu mình, hiểu người
- Chủ quan, đắc chí, coi thường người khác.
- Bị Lưu Bị lừa, qua mặt một cách khôn ngoan, nhẹ nhàng.
Lưu Bị (anh hùng)
- Đang thua, mất đất, mất quân, phải sống nhờ kẻ thù nơi hang hùm, nọc rắn vô cùng nguy hiểm.
- Lo lắng, sợ hãi, cố che giấu ý nghĩ, tình cảm thật của mình trước Tào Tháo.
- Khôn ngoan, linh hoạt che giấu được hành động sơ suất của mình.
- Là người anh hùng lí tưởng của nhân dân Trung Hoa cổ đại.
Câu 4 (Sách giáo khoa Ngữ văn 10 tập 2 – trang 89)
Cách kể chuyện hấp dẫn được người đọc vì:
- Tình huống truyện gay cấn.
- Cách kể chuyện tự nhiên, kết thúc ngắn gọn, rõ ràng.
- Thái độ của tác giả bộc lộ rõ ràng.
- Lời thoại nhân vật sinh động, hấp dẫn.
