Bài soạn "Sử dụng yếu tố miêu tả trong văn bản thuyết minh" số 1
I. Tìm hiểu yếu tố miêu tả trong văn bản thuyết minh
1. Đọc văn bản
2. Nhan đề văn bản: Cây chuối trong đời sống Việt Nam
a, Đối tượng thuyết minh là cây chuối trong quan hệ đời sống của người Việt Nam chứ không phải cây chuối thuần túy loài thực vật
b, Những câu trong văn bản thuyết minh về đặc điểm tiêu biểu của cây chuối: Cây chuối ưa nước… Cây chuối phát triển nhanh… Quả chuối là món ăn ngon
c, Câu văn có yếu tố miêu tả cây chuối, quả chuối:
- Thân chuối mềm vươn lên như những cột trụ nhẵn bóng, tỏa ra vòm tán lá xanh mướt che rợp vườn tược đến núi rừng
- Chuối mọc thành rừng bạt ngàn vô tận. Chuối phát triển rất nhanh, chuối mẻ đẻ chuối con, chuối con đẻ chuối cháu, cứ gọi là “con đàn cháu lũ”
- Chuối trứng cuốc - không phải quả tròn như trứng cuốc, mà khi chín vỏ chuối có những vệt lốm đốm như trứng cuốc
- Không thiếu những buồng chuối dài từ ngọn cây, uốn trĩu đến gốc cây
- Tác dụng: yếu tố miêu tả giúp người đọc hình dung cụ thể, sinh động đặc điểm cây chuối, công dụng, cách sử dụng sản phẩm từ cây chuối
3. Một số công dụng từ cây chuối
- Thân chuối còn non có thể xắt mỏng làm rau sống, một trong những loài rau không thể thiếu dùng làm rau sống ăn với cơm hến. Thân chuối già làm thức ăn cho lợn, heo
- Lá chuối tươi dùng để gói bánh, lá chuối khô dùng gói đồ cho các bà đi chợ
- Bắp chuối có thể ăn sống, luộc lên làm nộm hoa chuối rất ngon
II. Luyện tập
Bài 1 (trang 26 sgk ngữ văn 9 tập 1)
Bổ sung các yếu tố miêu tả vào bài văn thuyết minh:
- Thân chuối giống như cây viết nhẵn nhụi, sừng sững giữa trời
- Là chuối khô: khi lá chuối đã già chúng rũ xuống bám chặt lấy thân cây chứ không rụng và lìa xa như những cây khác. Ban đầu còn khô dần thành màu nâu nhạt.
- Nõn chuối mới ra xanh nõn nà, đẹp tựa bức phong thư còn kín
- Bắp chuối: màu đỏ tươi, có hình dáng như đốm lửa rực đỏ khoảng trời
- Quả chuối: cong cong như bàn tay nâng đỡ, đan cài vào nhau.
Bài 2 (trang 26 sgk ngữ văn 9 tập 1)
Yếu tố miêu tả:
+ Tách là loại chén có tai, chén của ta không có tai
+ Khi uống trà thì bưng hai tay mà
→ Những yếu tố miêu tả làm nổi bật hình ảnh loại chén (đối tượng được thuyết minh) và hình ảnh Bác Hồ
Bài 3 (trang 26 sgk ngữ văn 9 tập 1)
Một vài câu miêu tả trong văn bản “trò chơi ngày xuân”:
- “Những con thuyền thúng nhỏ mang theo các làn điệu dân ca… trầm tĩnh”
- Lân được trang trí công phu, râu ngũ sắc, lông mày bạc, mắt lộ to, thân hình có các họa tiết đẹp.
- Hai ông tướng (tướng ông, tướng bà) của từng bên đều mặc trang phục xưa lộng lẫy, có cờ đuôi nheo đeo chéo phía sau.
