Bài soạn "Sơn Tinh, Thủy Tinh" số 5
I. Tìm hiểu chung về bài Sơn Tinh Thủy Tinh
1. Khái niệm
Truyện truyền thuyết là loại truyện được kể với tính chất tưởng tượng, kỳ ảo, nhằm giải thích những hiện tượng thiên nhiên, sự vật, nhân vật lịch sử thể hiện ước mơ, mong mỏi của nhân dân
2. Tóm tắt truyện Sơn Tinh, Thủy Tinh
Hùng Vương thứ 18, có một nàng công chúa vô cùng xin đẹp tên là Mị Nương, nhà vua muốn kén rẻ cho nàng một người chồng thật xứng đáng. Một hôm, có hai chàng trai cùng đến cầu hôn, một người là thần núi Sơn Tinh, một người là thần Nước Thủy Tinh. Nhà vua vô cùng băn khoăn không biết chọn ai vì cả hai chàng trai đều vô cùng tài giỏi, đành ra một điều kiện:Hôm sau, ai mang sinh lễ đến trước ta sẽ gả con gái cho người đó. Lễ vật là: “Một trăm ván cơm nếp, một trăm tệp bánh chưng, voi chin ngà, gà chịn cựa, ngựa chin hồng mao, mỗi thứ một đôi”. Hôm sau, Sơn tính mang lễ vật tới trước và được đón Mị Nương về. Thủy tinh đến sau, không lấy được công chúa thì vô cùng nổi giận, đùng đùng dâng nước đánh Sơn Tính nhằm cướp được công chúa. Nhưng Thủy Tinh dâng nước cao tới đâu, Sơn Tinh dời núi ngăn nước tới đó. Thủy tinh thua đành rút quân về.
II. Soạn bài Sơn Tinh Thủy Tinh
1. Câu 1 trang 34 SGK tập 1
Bố cục truyện Sơn Tinh, Thủy Tinh
Đoạn một: Từ đầu cho tới “mỗi thứ một đôi”. Đoạn 1kể về chuyện Hùng Vương thứ 18 muốn kén rể cho con gái là Mị Nương, cả Sơn Tinh và Thủy Tinh cùng đến cầu hôn nàng. Nhà vua ra điều kiện kén rể
Đoạn 2: Tiếp cho tới “Thần Nước đành rút quân”. Cuộc giao tranh giữa hai vị thần. Kết quả của cuộc giao tranh thần Nước thua đành phải rút quân về
Đoạn 3: Còn lại. Kể về việc Thủy Tinh hằng năm vẫn nhớ thù cũ, dâng nước đánh Sơn Tinh nhưng đều gặp thất bại.
Truyện Sơn Tinh Thủy Tinh được gắn cùng thời đại vua Hùng Vương thứ 18, thời đại mở đầu trong lịch sử của Việt Nam, khi đất nước bắt đầu được hình thành.
2. Câu 2 trang 34 SGK tập 1
Trong truyện Sơn Tinh, Thủy Tinh nhân vật chính xuyên suốt toàn bộ cậu chuyện là: Sơn Tinh và Thủy Tinh
Hai nhân vật chính được miêu tả bằng những chi tiết nghệ thuật tưởng tượng kỳ ảo như sau:
Nhân vật Sơn Tinh: Chàng là người có thể: “vẫy tay về phía đông, phía đông nổi cồn bãi; vẫy tay về phía tây, phía Tây mọc lên từng dãy núi đồi”. Trong cuộc chiến với Thủy Tinh, chàng “dùng phép lạ bốc từng quả đồi, dời từng dãy núi, dựng thành lũy đất, ngăn chặn dòng nước lũ. Nước song dâng lên cao ba nhiêu, đồi núi dâng lên cao bấy nhiêu.”.
Nhân vật Thủy Tinh: Thủy Tinh có thể: “gọi gió, gió đến, hô mưa, mưa về”. Thần có thể “hô mưa, gọi gió làm thành giông bão rung chuyển cả đất trời, dâng nước sông lên cuồn cuộn…”.
Ý nghĩa tưởng tượng của những nhân vật trong truyện là:
Nhân vật Sơn Tinh: Thể hiện cho khát vọng chiến thắng thiên nhiên của nhân dân ta, mong muốn có được sức mạnh và ý chí khắc phục thiên tai của cha ông ta
Nhân vật Thủy Tinh: Là nhân vật tượng trưng cho thiên nhiên, mua bão. Sự xuất hiện của nhân vật này nhằm khắc họa những hiểm nguy, sự tàn phá của thiên nhiên đối với con người.
3. Ý nghĩa của truyện Sơn Tinh Thủy Tinh
Qua truyện cổ tích Sơn Tinh Thủy Tinh, câu chuyện được kể với nhiều yếu tố hoang đường, kỳ ảo, qua đó ông cha ta muốn giải thích nguồn gốc của thiên tai, lũ lụt. Qua đó, nêu cao ý chí, mong muốn chiến thắng thiên nhiên, chế ngự thiên tai của nhân dân ta
III. Luyện tập bài Sơn Tinh Thủy Tinh
1. Câu 1 trang 34 SGK tập 1
Muốn kể truyền đạt truyện Sơn Tinh Thủy Tinh chúng ta cần nắm vững nội dung câu chuyện, bố cục văn bản và tính cách các nhân vật
Đoạn 1 và đoạn 3: Kể chuyện chậm rãi, hân hoan khi vua Hùng kén rể. Khi kết thúc trận đánh giọng chậm rãi.
Đoạn 2: Giọng kể chuyện mạnh mẽ hào hùng khi kể về cuộc giao chiến giữa hai vị thần.
2. Câu 2 trang 34 SGK tập 1
Qua truyện Sơn Tinh Thủy Tinh, ta có thể thấy chủ trương xây dựng, củng cố đê điều, nghiêm cấm nạn phá rừng, đồng thời trồng hàng triệu hecta dừng của nhà nước ra trong giai đoạn hiện nay là một quyết định vô cùng sáng suốt.
Nó cho thấy sự quan tâm của nhà nước trong việc ngăn chặn thiên tai, ngăn chặn lũ lụt nhằm bảo vệ cho sự an toàn của nhân dân.
3. Câu 3 trang 34 SGK tập 1
Một số truyện kể dân gian liên quan đến thời đại các Vua Hùng dựng nước mà em biết:
Bánh chưng bánh giầy
Thánh Gióng
Con rồng cháu tiên
Chử Đồng Tử
Vua Hùng đi săn
Vua Hùng dạy dân cấy lúa …
