Bài soạn "Phong cách Hồ Chí Minh" - Bài 4

Câu hỏi 1. Vốn tri thức văn hoá nhân loại của Chủ tịch Hồ Chí Minh sâu rộng như thế nào? Vì sao Người lại có vốn tri thức sâu rộng như vậy?

Gợi ý:

- Hồ Chí Minh là một danh nhân văn hoá thế giới. Người có một vốn tri thức về văn hoá nhân loại râ't sâu rộng. Người am hiểu sâu sắc về văn hoá các dân tộc và văn hoá thế giới. Sự hiểu biết về văn hoá thế giới hoà quyện với gốc văn hoá dân tộc đã tạo cho Người một nhân cách lớn, một lốĩ sô'ng bình dị rất Việt Nam, rất phương Đông nhưng đồng thời cũng rất mđi, rất hiện đại.

- Vốn tri thức văn hoá đó của Hồ Chí Minh có được là nhờ Người đã nắm vững nhiều ngôn ngữ như Anh, Pháp, Nga, Hoa,... Điều này đã tạo thuận lợi cho Người khi tiếp xúc với văn hoá nhiều nước trên thế giới, vốn tri thức văn hoá mà Người có được còn do Người đi nhiều nơi trong cuộc hành trình gian nan tìm đường cứu nước. Đến đâu Người cũng học hỏi, tìm hiểu văn hoá, nghệ thuật của đất nưđc đó, vùng đâ't đó. Sự tiếp xúc, tìm hiểu, học hỏi về văn hoá của Người rất sâu sắc. Người luôn có ý thức chọn lọc tinh hoa văn hoá nhân loại và không bị ảnh hưởng một cách thụ động.

Câu hỏi 2. Lối sống rất bình dị, rất Việt Nam, rất phương Đông của Bác Hồ được biểu hiện như thế nào?

Gợi ý:

Lối sông bình dị, rất Việt Nam, rất phương Đông của Hồ Chí Minh được thể hiện chủ yếu qua đời sống sinh hoạt vô cùng giản dị của Người.

- Nơi ở của Người chỉ là một ngôi nhà sàn nhỏ bé với những đồ đạc đơn sơ, mộc mạc: "chiếc nhà sàn nhỏ bằng gỗ”, "chiếc nhà sàn đó cũng chí vẻn vẹn có vài phòng tiếp khách, họp Bộ Chính trị, làm việc vù ngủ".

- Trang phục của Người rất bình dị (bộ quần áo bà ba màu nâu, chiếc áo trấn thủ, đôi dép lốp,...), tư trang ít ỏi (chiếc va li với vài bộ quần áo và vài vật kỉ niệm).

- Việc ăn uống của Người cũng hết sức đạm bạc, chỉ có những món ăn dân dã quen thuộc của quê hương (cá kho, rau luộc, cà muối, dưa ghém, cháo hoa,...).

Câu hỏi 3. Vì sao có thể nói lối sống của Bác là sự kết hợp giữa giản dị và thanh cao?

Gợi ý:

Lối sống giản dị và thanh đạm của Hồ Chí Minh chính là biểu hiện của vẻ đẹp tâm hồn rất mực thanh cao. Đó không phải là lối sống khắc khổ của cảnh nghèo khó; cũng không phải là cách tự thần thánh hoá, tự làm cho khác đời, khác người. Lối sống của Bác là lối sống theo một quan niệm thẩm mĩ: vẻ đẹp giản dị và tự nhiên. Nét đẹp của lối sống này chính là lối sống rất Việt Nam, cách sống cỏa các nhà hiền triết trong lịch sử dân tộc như Nguyễn Trãi, Nguyễn Bỉnh Khiêm,...

Câu hỏi 4. Nêu cảm nhận của em về những nét đẹp trong phong cách Hồ Chí Minh.

Gợi ý:

- Có sự kết hợp hài hòa, trọn vẹn giữa văn hóa dân tộc và văn hóa nhân loại.

- Có sự học tập không ngừng, tiếp thu có chọn lọc.

- Lối sống giản dị mà thanh cao trong mọi mặt: nhà ở, trang phục, ăn uống, tư trang.

Luyện tập:

Đọc kể lại những câu chuyện về lối sống giản dị của Chủ tịch Hồ Chí Minh:

Trong những năm kháng chiến chống thực dân Pháp, Bác Hồ sống và làm việc trên chiến khu Việt Bắc, Người luôn luôn giữ một nếp sống giản dị và thanh bạch. Đất nước giải phóng, hòa bình lập lại, trở về Thủ đô, là Chủ tịch nước nhưng Bác vẫn giữ nếp sống ấy.

Tại Phủ chủ tịch, Hà Nội, vào mùa hè nắng chang chang, trời oi ả, Bác vẫn đi bách bộ ra tận đình Hội đồng (Hội đồng Chính phủ hay họp ở ngôi đình cổ này) cách ba, bốn trăm mét. Mồ hôi ra ướt áo. Trời quá nóng bức, bác sĩ Lê Văn Mẫn đi bên cạnh quạt cho Bác. Lúc đầu vì chưa chuẩn bị nên bác sĩ mang theo quạt lông chim, Bác phê bình nhẹ nhàng: Chú làm như ở trong triều ấy. Thấy vậy, ông vội cất đi. Khi Bác đi qua bụi cọ ông nghĩ ra cách cắt mảnh lá cọ làm quạt, chắc Bác vừa ý.

Quạt lá cọ có cái tiện là nếu đầu tua rách thì cắt bớt đi. Ngày hôm sau ông đã có quạt lá cọ đi phe phẩy bên cạnh Bác. Sau khi đi bách bộ xong Bác bảo để quạt lại cho Bác. Về sau ở trong cơ quan xuất hiện rất nhiều quạt lá cọ. Bác sợ lạc mất quạt của mình nên châm thuốc lá vào quạt làm dấu. Bác cũng dùng quạt giấy, nhưng quạt giấy có nhược điểm là lúc mới có mùi hôi, khó chịu, lúc cũ hay gẫy nan. Theo ý Bác ông đã phải làm nẹp băng dính mấy nan gẫy rồi, nhưng Bác không chịu cho thay cái mới.

Bác ăn thanh đạm và vẫn giữ khẩu vị quê hương Nghệ An: dưa, cà, cá quả kho đường khô và chắc. Mỗi tuần Bác nhịn ăn chiều thứ năm. Không ai hỏi Bác tại sao, nhưng anh em đoán Bác muốn đồng cam cộng khổ với nhân dân lao động đang sống khó khăn.

Bữa sáng Bác ăn cháo hoặc phở. Buổi trưa Bác ăn hai miệng bát cơm với dưa và vài quả cà để cùng vào một chiếc đĩa con. Một đĩa thịt nhỏ xào và một bát canh chua. Khi dọn mâm mời Bác thường phải để thêm một bát con thừa. Vào ăn Bác dự liệu nếu ăn không hết thì Bác san canh sang bát con ấy để về sau người khác còn dùng được. Ăn xong tự Bác xếp lại đĩa to, đĩa con, bát to, bát con, để gọn trong mâm, đậy lồng bàn lại. Đồng chí phục vụ chỉ còn việc bê cả mâm đi. Bữa cơm chiều cũng tương tự như bữa cơm trưa.

Câu chuyện trên đây là bài học quý về tiết kiệm, về sự tôn trọng con người và đồng cảm với nhân dân lao động của Bác Hồ kính yêu.

(Trích theo sách: Chuyện kể của những người giúp việc Bác Hồ, Nxb. Thông tấn, H.2003, tr. 93).