Bài soạn "Ôn tập về văn bản thuyết minh" số 6
I. ÔN TẬP LÍ THUYẾT
Câu hỏi 1. Văn bản thuyết minh có vai trò và tác dụng như thế nào trong đời sống ?
Gợi ý
Văn bản thuyết minh là kiểu văn bản thông dụng trong mọi lĩnh vực đời sống xã hội. Nó có vai trò quan trọng và có tác dụng thiết thực trong việc cung cấp tri thức, thổng tin về đặc điểm, tính chất, nguyên nhân… của các hiện tượng và sự vật trong tự nhiên, xã hội bằng phương thức trình bày, giới thiệu, giải thích.
Câu hỏi 2. Văn bản thuyết minh có những tính chất gì khác với văn bản tự sự, miêu tả, biểu cảm, nghị luân ?
Gợi ý
– Văn bản tự sự là kể lại, thuật lại sự việc.
– Văn bản miêu tả là vẽ lại cảnh vật, sự việc bằng ngôn ngữ một cách sinh động.
– Văn bản biểu cảm thể hiện suy nghĩ, tình cảm, cảm xúc của người viết.
– Văn bản nghị luận là loại văn bản mà người viết dùng lập luận, lí lẽ, dẫn chứng để trình bày một quan điểm, một tư tưởng nào đấy.
– Văn bản thuyết minh là giới thiệu sự vật, hiện tượng, giúp người đọc hiểu rõ đặc điểm, tính chất, nguyên nhân của sự vật, hiện tượng đó.
Câu hỏi 3. Muốn làm tốt bài văn thuyết minh, cần phải chuẩn bị những gì ? Bài văn thuyết minh phải làm nổi bật điều gì ?
Gợi ý
– Muốn làm tốt bài văn thuyết minh, người viết cần phải có thực tế về đối tượng thuyết minh, phải trực tiếp quan sát kĩ đối tượng; tìm các tư liệu liên quan đến đối tượng.
– Bài văn thuyết minh phải làm nổi bạt đặc điểm, tính chất, nguyên nhân, giá trị, tầm quan trọng… của các hiện tượng và sự vủt được thuyết minh.
Câu hỏi 4. Những phương pháp thuyết minh nào thường được chú ý vận dụng ?
Gợi ý
Những phương pháp thuyết minh thường được vận dụng : nêu định nghĩa, giải thích, liệt kê, nêu ví dụ, dùng số liệu, so sánh, phân tích, phân loại…
II. LUYỆN TẬP
Bài tập 1. Hãy nêu cách lập ý và lập dàn bài với các đề bài sau :
a) Giới thiệu một đồ dùng trong học tập hoặc trong sinh hoạt.
b) Giới thiệu một danh lam thắng cảnh ở quê hương em.
c) Thuyết minh vể một văn bản, một thể loại văn học mà em đã học.
d) Giới thiệu cách làm một đồ dùng học tập (một thí nghiệm).
Gợi ý
– Đề (a) : Phải giới thiệu được đặc điểm, cấu tạo, cách sử dụng, tác dụng của đồ dùng…
– Đé (b) : Phải giới thiệu vị trí, miêu tả quang cảnh chung, miêu tả khu vực…
– Đề (c) : Ví dụ giới thiệu về văn bản, phải cho biết đó là văn bản gì, số trang, các phần, nội dung,…
– Đề (d) : Về một đồ dùng học tập, phải giới thiệu vật liệu, cách làm, thứ tự làm, thành phẩm…; vể một thí nghiệm, phải giới thiệu sự chuẩn bị, tiến hành, kết quả…
Bài tập 2. Tập viết đoạn văn theo các đề bài sau :
a) Giới thiệu một đồ dùng trong học tập hoặc trong sinh hoạt.
b) Giới thiệu một danh lam thắng cảnh ở quê hương em.
c) Thuyết minh về một văn bản, một thể loại văn học đơn giản (như văn bản để nghị, báo cáo, thể thơ lục bát…).
d) Giới thiệu một loài hoa (như hoa đào, hoa mai…) hoặc một loài cây (như cây chuối, cây na…)
e) Thuyết minh về một giống vật nuôi.
g) Giới thiệu một sản phẩm, một trò chơi mang bản sắc Việt Nam (như chiếc nón lá, chiếc áo dài, trò chơi thả diều…)
Gợi ý
Bài tập không yêu cáu viết hết cả bài. Có một số để bài trong các đề trên đà được gợi ý ở bài tập 1, em có thể chọn một nội dung để viết thành một đoạn văn.
Ở đề (d), em có thể giới thiệu các loài hoa khác, loài cây khác ngoài những loài hoa, loài cây được nêu trong để bài.
Ở đề (g), em có thể giới thiệu sản phẩm hoặc trò chơi khác ngoài những loài hoa, loài cây, sản phẩm hoặc trò chơi được nêu trong đề bài.
