Bài soạn "Nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lí" số 6
I. TÌM HIỂU BÀI NGHỊ LUẬN VỀ MỘT VẤN ĐỀ TƯ TƯỞNG, ĐẠO LÍ
a. Văn bản trên bàn về vấn đề vai trò của tri thức trong đời sống.
b. Văn bản trên có thể chia làm ba phần:
- Phần 1 là đoạn đầu: Nêu vấn đề: Tri thức là sức mạnh.
- Phần 2 gồm đoạn thứ hai và thứ ba: Đưa ra các dẫn chứng, chứng minh tri thức là sức mạnh trong lĩnh vực kĩ thuật, trong cuộc cách mạng ở Việt Nam.
- Phần 3 gồm đoạn 4: Xác định thái độ của mọi người đối với tri thức. Đó là kết cấu 3 phần: mở bài, thân bài và kết bài.
c. Các luận điểm trong bài đều đúng đắn, rõ ràng.
+ Tri tliức là sức mạnh (Bê-cơn). Ai có tri thức người đó được sức mạnh (Lê-nin).
+ Tri thức đúng là sức mạnh (trong khoa học kĩ thuật).
+ Tri thức cũng là sức mạnh của cách mạng.
+ Tri thức có sức mạnh to lớn như thế nhưng đáng tiếc là còn không ít người chưa biết quý trọng tri thức.
d. Phép lập luận chủ yếu trong bài này là chứng minh.
e. Bài nghị luận về vấn đề tư tưởng đạo lí khác với bài nghị luận về một sự việc, hiện tượng đời sống là một đằng, từ sự việc, hiện tượng đời sống mà nêu ra những vấn đề tư tưởng, còn một đằng dùng giải thích chứng minh... làm sáng tỏ các tư tưởng, đạo lí quan trọng đối với đời sống con người.
Ghi nhớ:
- Nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lí là bàn về tư tưởng, văn hóa, đạo đức, lối sống... của con người.
- Yêu cầu nội dung của bài nghị luận này là phải làm sáng tỏ các vân đề tư tưởng đạo lí bằng cách giải thích, chứng minh, so sánh, đôi chiếu, phân tích... để chỉ ra chỗ đúng (hay chỗ sai) của một tư tưởng nào đó, nhằm khẳng định tư tưởng của người viết.
- Bài viêt phải có bố cục ba phần; có luận điểm đúng đắn, sáng tỏ; lời văn chính xác, sinh động.
II. LUYỆN TẬP
Trả lời câu hỏi
a. Văn bản Thời gian là vàng thuộc loại nghị luận về một tư tưởng, đạo lí.
b. Văn bản nghị luận về giá trị của thời gian.
Các luận điểm chính là câu chủ đề của từng đoạn là:
- Thời gian là sự sống.
- Thời gian là thắng lợi.
- Thời gian là tiền.
- Thời gian là tri thức.
Sau mỗi luận điểm là một dẫn chứng chứng minh thuyết phục cho giá trị của thời gian.
c. Phép lập luận trong bài chủ yếu là phân tích và chứng minh. Các luận điểm được triển khai theo lổì phân tích những biểu hiện chứng tỏ thời gian là vàng. Sau mồi luận điểm là dẫn chứng chứng minh cho luận điểm.
