Bài soạn "Mẹ hiền dạy con" số 1
I. Đôi nét về tác phẩm: Mẹ hiền dạy con
1. Tóm tắtThầy Mạnh Tử lúc nhỏ hay bắt chước, nên người mẹ đã phải chuyển nhà tới ba lần (từ vị trí gần nghĩa địa chuyển đến gần chợ, rồi đến gần trường học) để có chỗ ở phù hợp với việc học tập của con. Mạnh mẫu giữ lời, tránh cho con hiểu lầm nhưng cũng rất cương quyết trong dạy con.
2. Bố cục (2 phần)
- Phần 1 (từ đầu đến “cắt đứt đi vậy”): Quá trình dạy con của bà mẹ
- Phần 2 (còn lại): Kết quả của quá trình dạy con
3. Giá trị nội dung
- Bà mẹ thầy Mạnh Tử là tấm gương sáng về tình thương con và đặc biệt là về cách dạy con:
+ Tạo cho con một môi trường sống tốt đẹp
+ Dạy con vừa có đạo đức vừa có chí học hành
+ Thương con nhưng không nuông chiều mà ngược lại rất kiên quyết
- Truyện nêu vai trò, sự ảnh hưởng của môi trường sống đối với sự hình thành và phát triển nhân cách của mỗi người
4. Giá trị nghệ thuật
- Xây dựng cốt truyện theo mạch thời gian
- Có nhiều chi tiết độc đáo, giàu ý nghĩa gợi xúc động trong lòng người đọc
Câu 1 (trang 152 sgk ngữ văn 6 tập 1) Sự việc Con Người mẹ
1. Bắt chước đào, chôn, lăn, khóc: Chỗ này không thể cho con ta ở được
2. Bắt chước cách nô nghịch, buôn bán điên đảo: Chỗ này cũng không phải chỗ con ta ở được
3. Bắt chước tập cách lễ phép, cắp sách vở: Chỗ này là chỗ con ta ở được đây
4. Hỏi người ta giết lợn làm gì: Nói đùa “để cho con ăn đấy” → mua thịt cho con ăn
5. Bỏ học về nhà chơi: Cầm dao cắt đứt tấm vải: “ Con đang đi học mà bỏ học thì cũng như ta đang dệt tấm vải này mà cắt đứt đi vậy”.
Câu 2 (trang 152 sgk ngữ văn 6 tập 1)
- Ý nghĩa của việc dạy con trong ba sự việc đầu: vấn đề về môi trường sống thuận lợi, phù hợp sẽ hình thành tính cách cho trẻ
- Ý nghĩa về cách dạy trong 2 sự việc sau: giáo dục lời hứa, sự trung thực là vô cùng quan trọng, đồng thời kiên quyết với việc hướng trẻ vào sự chăm chỉ, chuyên cần
→ Tất cả những điều này nhằm hình thành nhân cách cho trẻ
→ Tác dụng từ cách dạy của mẹ Mạnh Tử: có nhu có cương, dùng tình yêu thương và sự cứng rắn trong suy nghĩ để giúp con trở thành người có đạo đức, hiểu biết rộng.
Câu 3 (trang 153 sgk ngữ văn 6 tập 1) Mẹ của thầy Mạnh Tử:
- Có tấm lòng yêu thương con hết mực, vừa nghiêm khắc vừa hiền hậu.
- Chọn cho con môi trường sống tốt nhất.
- Giáo dục con lòng trung thực, tự trọng và chăm chỉ
Câu 4 (trang 152 sgk ngữ văn 6 tập 1) Mẹ hiền dạy con được xếp vào truyện trung đại vì:
- Cốt truyện đơn giản, nhân vật được miêu tả qua ngôn ngữ trực tiếp của người kể chuyện, qua hành động, ngôn ngữ đối thoại của nhân vật
- Là thể loại văn xuôi chữ Hán
- Nội dung có tính giáo huấn
LUYỆN TẬP
Bài 1 (Trang 153 sgk ngữ văn 6 tập 1)
Cảm nghĩ sự việc: Bà mẹ thầy Mạnh Tử đang ngồi dệt vải trông thấy con bỏ học về nhà chơi, liền cầm dao cắt đứt tấm vải đang dệt trên khung:
- Cảm phục thái độ kiên quyết, dứt khoát, sáng suốt
- Cách dạy con trực quan, vừa cứng rắn vừa mềm mỏng, để con tự suy nghĩ
Bài 2 (trang 153 sgk ngữ văn 6 tập 1)
Từ chuyện mẹ con thầy Mạnh Tử, có thể suy nghĩ về đạo làm con.
- Phải biết yêu thương cha mẹ, nghe những lời răn dạy phải trái của cha mẹ
- Phải biết tự giác suy nghĩ và quyết tâm cao độ trong học tập, tu dưỡng đạo đức.
Bài 3 (trang 153 sgk ngữ văn 6 tập 1)
Tử (chết):Tử trận (chết trên trận địa), bất tử (không bao giờ chết, mãi trường tồn), cảm tử (không sợ chết)
Tử (con): Hoàng tử, đệ tử, công tử