Bài soạn "Luyện nói: Kể chuyện theo ngôi kể kết hợp với miêu tả và biểu cảm" số 6
A.YÊU CẦU
-Biết trình bày trước tập thể một cách rõ ràng, gãy gọn, sinh động về một câu chuyện có kết hợp với miêu tả và biểu cảm.
-Ôn tập vể ngôi kể.
B.GỢI Ý TRẢ LỜI CÂU HỎI, BÀI TẬP
1. Ôn tập vê ngôi kể
Hãy xem và ôn lại các nội dung nói về ngôi kể trong văn tự sự (kể chuyện) ở Ngữ văn 6, tập một bằng cách trả lời các câu hỏi sau:
a)Kể theo ngôi thứ nhất là kể như thế nào? Như thế nào là kể theo ngôi thứ ba? Nêu tác dụng của mỗi loại ngôi kể.
b)Lấy ví dụ về cách kể chuyện theo ngôi thứ nhất và ngôi thứ ba ở một vài tác phẩm hay trích đoạn văn tự sự đã học.
c)Tại sao người ta phải thay đổi ngôi kể?
Gợi ý
a)Kể theo ngôi thứ nhất: người kể trực tiếp kể ra những gì mình nghe, thấy, trải qua. Người kể theo ngôi này như là người trong cuộc, “mình kể chuyện mình”, có thể trực tiếp nói ra nhừng suy nghĩ, tình cảm của chính mình. Cách kể này làm tăng tính chân thực và sức thuyết phục của văn bản. Kể theo ngôi thứ nhất, người kể thường xưng “tôi”.
Kể theo ngồi thứ ba: người kể tự giấu mình đi, gọi tên các nhân vật bằng tên gọi của chúng. Cách kể này giúp người kể có thể kể một cách linh hoạt, tự do hơm.
>> Xem thêm: Bài 14 - Lặng lẽ Sa Pa (trích)
b)Văn bản Tôi đi học, Trong lòng mẹ được kể theo ngôi thứ nhất; còn văn bản Tức nước vỡ bờ, Chiếc lá cuối cùng được kể theo ngôi thứ ba.
c)Trong một truyện, người ta có thể thay đổi ngôi kể khi cần soi chiếu nhân vật, sự việc theo những điểm nhìn (sự quan sát) khác nhau hay tăng tính đa dạng, phong phú khi miêu tả sự vật, sự việc, con người…
2. Chuẩn bị luyện nói
Đọc đoạn trích sau và kể lại theo lời của chị Dậu.
Gợi ý
– Đoạn trích trên vốn được kể theo ngôi thứ ba (tác giả Ngô Tất Tố, giấu mình đi) khi chuyển sang ngôi kể thứ nhất tức là chị Dậu kể lại câu chuyện của mình thì lời kể, sự quan sát (điểm nhìn), cảm nghĩ đểu phải theo nhân vật chị Dậu. Do đó, một số từ ngữ cũng phải thay đổi như: “chị Dậu” thay bằng “tôi”, “anh Dậu" thay bằng “chồng tôi” hay “nhà tôi”; chuyển lời thoại thành lời kể và một số đoạn miêu tả, biểu cảm cũng phải được thay đổi cho phù hợp.
-Chẳng hạn, chúng ta có thể thay như sau:
Tôi sợ xám mật, vội vàng đặt con bé xuống đất, chạy đến đỡ lấy tay hắn:
-Cháu van ông, nhà cháu vừa mới tỉnh được một lúc, ông tha cho!
-Tha này! Tha này!Vừa nói hắn vừa bịch luôn vào ngực tôi mấy bịch rồi lại sấn đến để trói nhà tôi.
Lúc ấy, hình như tức quá không thể chịu được, tôi liêu mạng cự lại:
-Chồng tôi đau ốm, ông không được phép hành hạ!
Cai lệ tát vào mặt tôi một cái đánh bốp, rồi hắn cứ hấn vào cạnh nhà tôi.
Tôi tức quá nghiến hai hàm răng:
-Mày trói chồng bà đi, bà cho mày xem!
Rồi tôi túm lấy cổ hắn, ấn dúi ra cửa. Sức lẻo khoẻo của anh chàng nghiện như hắn chạy không kip với sức xô đẩy của tôi, hắn ngã chỏng quèo trên mặt đất, miệng vẫn nham nhảm thét trói vợ chồng tôi.
Người nhà lí trưởng sấn sổ bước đến giơ gậy chực đánh tôi. Nhanh như cắt, tôi nắm ngay được gậy của hắn. Hai người giằng co nhau, đu đẩy nhau, rồi ai nấy đều buông gậy ra, áp vào vật nhau. Hai đứa con tôi kêu khóc om sòm. Kết cục hắn yếu hơn tôi, bị tôi túm tóc lẳng cho một cái, ngã nháo ra thềm.
LUYỆN NÓI TRÊN LỚP
Kể lại câu chuyện trên theo ngôi thứ nhất cho cả lớp nghe. (Trong khi kể, chú ý các yếu tố miêu tả và biểu cảm.)
Gợi ý
-Khi kể, phân biệt lời thoại và lời dẫn chuyện.
-Kết hợp lời kể với động tác, cử chỉ, nét mặt, thái độ…
-Bám sát văn bản được kể theo ngôi thứ nhất.
