Bài soạn "Lòng yêu nước" số 6

Tìm hiểu về tác giả, tác phẩm

1. Tác giả

- I-li-a Ê-ren-bua (1891 - 1967) sinh ra trong một gia đình Do Thái giàu có.

- Tham gia hoạt động cách mạng từ năm 1905.

- Ông là nhà thơ, nhà văn nổi tiếng, nhà hoạt động xã hội của Liên Xô (trước đây), là đại biểu tối cao Xô Viết tối cao Liên Xô các nhiệm kỳ 3 – 7.

- Từ năm 1950 là Phó chủ tịch Hội đồng hòa bình Thế giới.

- Hai lần ông được tặng Giải thưởng Stalin (1942, 1948).

- Năm 1952, ông được tặng Giải thưởng Lenin vì "sự nghiệp củng cố hòa bình giữa các dân tộc".

2. Tác phẩm

- Văn bản Lòng yêu nước thuộc thể loại tuỳ bút chính luận được trích từ bài báo “Thử lửa” viết vào cuối tháng 6 năm 1942. Đây là thời kì ác liệt nhất trong cuộc chiến tranh vệ quốc của nhân dân Liên Xô chống phát xít Đức xâm lược và cũng trong thời kì này, I. Ê-ren-bua đã viết hàng loạt bài báo ca ngợi tinh thần yêu nước của quân dân Xô Viết chống chủ nghĩa Phát xít.

- Nội dung chính của bài văn thể hiện tinh thần yêu nước tha thiết, sâu sắc của tác giả và những người dân Xô viết trong hoàn cảnh thử thách gay gắt của cuộc chiến tranh vệ quốc. Đồng thời bài văn đã nói lên một chân lí: "Lòng yêu nước ban đầy là lòng yêu những vật tầm thường nhất (...). Lòng yêu nhà, yêu làng xóm, yêu miền quê trở nên lòng yêu Tổ quốc".

- Bố cục của văn bản gồm 2 phần:

+ Phần 1 (từ đầu đến "...lòng yêu tổ quốc"): lí giải ngọn nguồn của lòng yêu nước.

+ Phần 2 (còn lại): biểu hiện lòng yêu nước trong chiến tranh.

3. Tóm tắt

Lòng yêu nước bắt đầu là lòng yêu những vật tầm thường nhất. Nhớ đến quê hương, người dân Xô viết ở mỗi vùng đều nhớ đến vẻ đẹp tiêu biểu của quê mình. Nỗi nhớ của người vùng Bắc, người xứ U-crai-na, người xứ Gru-di-a, người ở thành Lê-nin-grat không giống nhau nhưng lòng yêu nhà, yêu làng xóm, yêu miền quê của họ đều trở nên lòng yêu tổ quốc. Người ta càng hiểu sâu sắc hơn về tình yêu đó khi kẻ thù xâm lược tổ quốc của mình.

Đọc - hiểu văn bản

1 - Trang 108 SGK

Nêu đại ý của bài văn.

Trả lời:

Đại ý của bài văn: Tác giả lí giải lòng yêu nước bắt nguồn từ tình yêu với tất cả những sự vật cụ thể và bình thường nhất, gần gũi và thân thuộc nhất, đồng thời khẳng định: lòng yêu nước được bộc lộ đầy đủ và sâu sắc nhất trong những thử thách gay gắt của cuộc chiến tranh vệ quốc.

2 - Trang 108 SGK

Đọc đoạn văn từ đầu đến "...lòng yêu Tổ quốc" và hãy cho biết:

a) Câu mở đầu và câu kết đoạn.

b) Tìm hiểu trình tự lập luận trong đoạn văn.

Trả lời:

a) Câu mở đầu đoạn: “Lòng yêu nước ban đầu là lòng yêu những vật tầm thường nhất… có hơi rượu mạnh.”

Câu kết đoạn: "Lòng yêu nhà, yêu làng xóm, yêu miền quê trở nên lòng yêu Tổ quốc”.

b) Trình tự lập luận:

– Mở đầu tác giả nêu nhận định giản dị mang tính quy luật lòng yêu nước bắt nguồn từ những điều nhỏ bé, giản dị thường ngày.

+ Lòng yêu nước bắt nguồn từ những cái nhỏ tới cái lớn

– Tác giả đặt “lòng yêu nước” trong thử thách những cuộc chiến tranh vệ quốc để mỗi công dân Xô viết nhận ra vẻ đẹp thanh tú của quê hương:

+ Người Vùng Bắc

+ Người xứ U-crai-na

+ Người xứ Gru-di-ca

+ Người Matxcova

– Kết lại tác giả tổng kết rằng tình yêu nhà, yêu quê hương trở thành tình yêu Tổ quốc.

3 - Trang 108 SGK

Nhớ đến quê hương, người dân Xô viết ở mỗi vùng đều nhớ đến vẻ đẹp tiêu biểu của quê hương mình. Đó là những vẻ đẹp nào? Nhận xét về cách chọn lọc và miêu tả những vẻ đẹp đó.

Trả lời:

Nhớ đến quê hương, người dân Xô viết ở mỗi vùng đều nhớ đến vẻ đẹp tiêu biểu của quê hương mình:

– Người vùng Bắc:

Nghĩ tới cánh rừng bên dòng sông Vi-na hay miền Xu- cô- nô, … những đêm tháng sáu sáng hồng.

– Người U-crai-na:

Nhớ bóng thùy dương tư lự bên đường, cái bằng lặng của trưa hè vắng.

→ Nhớ những cảnh vật, những điều nhỏ bé quen thuộc trong cảnh sống yên bình.

– Người xứ Gru-di-a:

Ca tụng khí trời của núi cao, nỗi vui bất chợt, những lời thân ái giản dị

– Người ở thành Le-nin-grat:

Nhớ dòng sông Ne-va rộng và đường bệ, nhớ những tượng đồng tạc những con chiến mã lồng lên, nhớ phố phường

→ Nỗi nhớ, niềm tự hào về ngôn ngữ, vẻ đẹp, sự oai hùng của quê hương xứ sở.

– Người Mat-cơ-va:

Nỗi nhớ gắn với vẻ đẹp truyền thống, niềm tin mãnh liệt vào tương lai.

=> Vẻ đẹp riêng của từng vùng miền, mỗi vùng gắn với đặc trưng và vẻ đẹp riêng biệt của vùng đó.

Bài viết tạo nên tổng thể hài hòa đa dạng về tình yêu của người dân Xô viết dành cho mảnh đất nơi họ sinh sống.

4 - Trang 109 SGK

Bài văn nêu lên một chân lí phổ biến và sâu sắc về lòng yêu nước. Em hãy tìm trong bài câu văn thâu tóm chân lí ấy, ghi lại và học thuộc.

Trả lời

Chân lý phổ biến, sâu sắc về lòng yêu nước của bài văn: "Lòng yêu nhà, yêu làng xóm, yêu miền quê trở nên lòng yêu Tổ quốc; và không thể sống khi mất nước".

Soạn bài Lòng yêu nước phần Luyện tập

Câu hỏi: Nếu cần nói đến vẻ đẹp tiêu biểu về quê hương mình (hoặc địa phương em đang ở) thì em sẽ nói những gì?

Trả lời:

Nếu cần nói về vẻ đẹp quê hương mình:

– Giới thiệu về vị trí địa lý, đặc điểm về dân số, diện tích.

– Nêu truyền thống lịch sử, văn hóa.

– Điểm nổi bật về phong cảnh, con người.

– Thế mạnh trong công cuộc phát triển đất nước.

Ghi nhớ

Bài văn thể hiện tinh thần yêu nước tha thiết, sâu sắc của tác giả và những người dân Xô viết trong hoàn cảnh thử thách gay gắt của cuộc chiến tranh vệ quốc. Đồng thời bài văn đã nói lên một chân lí : "Lòng yêu nước ban đầu là lòng yêu những vật tầm thường nhất (...). Lòng yêu nhà, yêu làng xóm, yêu miền quê trở nên lòng yêu Tổ quốc”.