Bài soạn "Hồi trống Cổ Thành" của La Quán Trung số 3

I. Tác giả, tác phẩm

1. Tác giả: La Quán Trung (các em tham khảo phần giới thiệu chi tiết về tác giả trong SGK Ngữ Văn 10 Tập 2).

2. Tác phẩm

* Xuất xứ: Văn bản Hồi trống Cổ Thành được trích từ hồi 28 trong tác phẩm Tam quốc diễn nghĩa của La Quán Trung.

* Thể loại: Tam quốc diễn nghĩa là một bộ tiểu thuyết được viết theo kết cấu chương hồi.

* Tóm tắt:

Đoạn trích Hồi trống Cổ Thành kể về việc Quan Công đưa hai chị dâu sang Nhữ Nam, kéo quân đến Cổ Thành gặp được Trương Phi. Nào ngờ, việc Quan Công hàng Tào Tháo bị Trương Phi hiểu lầm là bội nghĩa, đòi giết Quan Công. Để xua tan mối nghi ngờ, Quan Công đã chấp nhận ngay điều kiện Trương Phi đưa ra: Phải lấy đầu Sái Dương (viên tướng của Tào Tháo) trong ba hồi trống. Chưa dứt một hồi, đầu Sái Dương đã lăn dưới đất. Bấy giờ, Trương Phi mới hiểu được lòng dạ trung thực của Quan Công, rỏ nước mắt khóc, thụp lạy Quan Công.

* Bố cục:

Văn bản Hồi trống Cổ Thành có thể được chia làm 2 phần:

Phần 1: từ đầu -> “đem theo quân mã chứ!” : Trương Phi hiểu lầm Quan Công.
Phần 2: còn lại : Quan Công chém đầu Sái Dương, xóa bỏ hiểu lầm của Trương Phi, anh em đoàn tụ.

II. Hướng dẫn soạn bài

Câu 1:

Trương Phi nổi giận định đâm chết Quan Công là do:

Trương Phi là một con người cương trực nhưng tính tình lại nóng nảy, đối với kẻ thù, với người phản bội thì chỉ có thể nói chuyện bằng gươm đao. Trương Phi nghĩ rằng Quan Công hàng Tào Tháo cũng là theo giặc, là bội nghĩa, là phản bội anh em.

Câu 2:

Đặt nhan đề cho đoạn trích là Hồi trống Cổ Thành là bởi nó là một biểu tượng nghệ thuật:

Ý nghĩa:

Biểu dương cho tinh thần trung nghĩa của Trương Phi
Ca ngợi tình cảm anh em giữa Lưu, Quan, Trương
Đây là hồi trống thách thức, minh oan và đoàn tụ anh em

Câu 3:

Có ý kiến cho rằng “nóng như Trương Phi” còn là nóng lòng muốn biết sự thực, nóng lòng xác định phải trái, đúng sai, chứ không phải chỉ là nóng nảy do cá tính gàn dở. Em đồng ý với ý kiến trên. Bởi Trương Phi nóng nảy do cá tính gàn dở vì nhân vật thiếu bình tĩnh khi vừa biết tin báo đã múa xà mâu muốn đâm Quan Công. Nhưng khi mối nghi ngờ bất phân định, Trương Phi muốn Quan Công tự thanh minh cho mình bằng hành động mới thuyết phục. Đó là sự nóng nảy muốn biết sự thực, muốn xác định phải trái, đúng sai.

Câu 4:

Nói: Nếu không có chi tiết Trương Phi thẳng tay giục trống thì đoạn văn sẽ tẻ nhạt, mất hết ý vị Tam Quốc bởi vì:

Tam quốc diễn nghĩa là một tác phẩm mang màu sắc hùng tráng, mang âm hưởng của sử thi anh hùng, âm vang âm hưởng anh hùng ca chiến trận với những việc lớn lao, siêu phàm
Chi tiết Trương Phi thẳng tay giục trống chính là cao trào của truyện, nó giúp cho cuộc hội ngộ và giải oan mang màu sắc của một bản hùng ca
Hồi trồng giục đó vừa là thước đo tài năng của Quan Công, lại vừa thể hiện tính cách bộc trực của Trương Phi
Giúp cho đoạn văn thêm đậm đà không khí chiến trận và khí phách anh hùng, đậm đà ý vị Tam Quốc.

Luyện tập
Câu 1: Tóm tắt "Hồi trống Cổ Thành"
Đoạn trích Hồi trống Cổ Thành thuộc hồi 28. Quan Công đưa hai chị dâu sang Nhữ Nam, kéo quân đến Cổ Thành gặp được Trương Phi. Nào ngờ, việc Quan Công hàng Tào Tháo bị Trương Phi hiểu lầm là bội nghĩa, đòi giết Quan Công. Để xua tan mối nghi ngờ, Quan Công đã nhận ngay điều kiện Trương Phi đưa ra : Phải lấy đầu Sái Dương (viên tướng của Tào Tháo) trong ba hồi trống. Chưa đứt một hồi, đầu Sái Dương đã lăn dưới đất. Bấy giờ, Phi mới hiểu được lòng dạ trung thực của Quan Công, rỏ nước mắt khóc, thụp lạy Quan Công.

Câu 2: Tính cách của nhân vật Trương Phi được biểu hiện qua những chi tiết nào?
Tính cách nhân vật Trương Phi được biểu hiện :
- Cương trực, nóng nảy : Vay lương thực không được đã đuổi quan huyện, cướp ấn thụ, chiếm thành. Vừa hay tin Quan Công đến chẳng nói chẳng rằng mà xông ra muốn giết. Khi Tôn Càn và hai chị thanh minh chỉ như đổ thêm dầu vào lửa.
- Rất hiểu đạo lí “trung thần thà chịu chết chứ không chịu nhục” và lấy đó làm cơ sở bác bỏ những lời thanh minh.
- Cẩn trọng : Khi Sái Dương chết, Trương Phi còn nghi ngờ hỏi kĩ tên lính bị bắt.
- Biết hối lỗi và giàu tình cảm “rỏ nước mắt khóc, thụp lạy Vân Trường”.

Câu 3:
Sự khác biệt giữa tính cách Trương Phi và Quan Công :
- Quan Công trung nghĩa, khiêm nhường, vẫn nhũn nhặn xưng huynh đệ, cố gắng giải thích.
- Trương Phi nóng nảy vẫn thận trọng cũng khác hẳn sự giản đơn trong suy nghĩ hàng ngày.