Bài soạn "Danh từ" (tiếp theo) số 5

I. KIẾN THỨC CƠ BẢN
Danh từ chỉ sự vật gồm danh từ chung và danh từ riêng. Danh từ chung là tên gọi một loại sự vật. Danh từ riêng là tên riêng của từng người, từng vật, từng địa phương...
Khi viết danh từ riêng, ta phải viết hoa chữ cái đầu tiên của mỗi bộ phận tạo thành tên riêng đó. Cụ thể:
- Đối với tên người, tên địa lí Việt Nam, tên địa lí nước ngoài phiên âm qua Hán Việt: Viết hoa chữ cái đầu tiền của mỗi tiếng.
- Đối với tền người, tên địa lí nước ngoài phiên âm trực tiếp, không qua ăm Hán Việt: Viết hoa chữ cái đầu tiên của mỗi bộ phận tạo thành tên riêng đó; nếu bộ phận gồm nhiều tiếng thì giữa các tiếng cần có gạch nối.
• Tên riêng của các cơ quan, tổ chức, giải thưởng lớn, danh hiệu, huân chương... thường là một cụm từ. Chữ cái đầu của mỗi bộ phận tạo thành cụm từ này đểu được viết hoa.

II. HƯỚNG DẪN TÌM HIỂU CÂU HỎI
Câu 1. Điền danh từ trong câu sau vào bảng phân loại
Vua nhớ công ơn tráng sĩ, phong là Phù Đổng Thiền Vương và lập đền thờ ngay ở Làng Gióng, nay thuộc xã Phù Đổng, huyện Gia Lâm, Hà Nội.
(Thánh Gióng)
BẢNG PHÂN LOẠI
Danh từ chung: Vua, làng, tráng sĩ, xã, huyện, đền thờ, công ơn
Danh từ riêng: Hà Nội, Phù Đổng Thiên Vương, Gióng, Gia Lâm, Phù Đổng

III. HƯỚNG DẪN LUYỆN TẬP
Câu 1. Tìm danh từ chung và danh từ riêng trong câu sau
Ngày xưa/ở/miền/đất/Lạc Việt/cứ/nhu/bây giờ/là/Bắc Bộ/nước/ta/có/một/vị/thần/thuộc/nòi/rồng/con trai/thần/Long/Nữ/tên/là/Lạc Long Quân/
(Con Rồng, cháu Tiên)
+ Danh từ chung: Ngày xưa, miền, đất, nước, thần, nòi, rồng, con trai, tên.
+ Danh từ riêng: Lạc Việt, Bắc Bộ, Long Nữ, Lạc Long Quân.

Câu 2. Các từ in đậm dưới đây có phải là danh từ riêng không'? Vì sao?
a) Chim, Mây, Nước, và Hoa đều cho rằng tiếng hót kì diệu của Hoạ Mi đã làm cho tất cả bừng tỉnh giấc.
(Võ Quảng)
Nàng Út bẽn lẽn dâng lên nhà vua mâm bánh nhỏ.
(Nàng út làm bánh ót)
[...] Khi ngựa thét ra lửa, lửa đã thiêu cháy một làng, cho nên làng đó về sau gọi là làng Cháy.
(Thánh Gióng)
+ Các từ: Chim, Mây, Nước, Hoa, Hoạ Mi, út, vốn là danh từ chung - tên gọi một loại sự vật - nhưng trong trường hợp này lại là danh từ riêng vì được dùng để gọi tên của nhân vật trong truyện.
+ Cháy vốn là một động từ nhưng ở trong trường hợp này là danh từ riêng -> dùng để gọi tên địa phương.

Câu 3. Có bạn chép đoạn thơ sau của nhà thơ TỐ Hữu, mà quên viết hoa một số danh từ riêng. Em hãy viết lại các danh từ rỉểng ấy cho đúng.
Muốn sửa lại đúng lỗi của bạn chúng ta cần ghi nhớ quy tắc viết hoa, bài sửa:
Ai đi Nam Bộ
Tiền Giang, Hậu Giang
Ai vô thành phố
Hồ Chí Minh
rực rỡ tên vàng.
Ai về thăm bưng biền Đồng Tháp Việt Bắc, miền Nam, mồ ma giặc Pháp Nơi chôn rau cắt rốn của ta!
Ai đi Nam - Ngãi, Bình - Phú, Khánh Hoà
Ai vô Phan Rang, Phan Thiết
Ai lên Tây Nguyên, Công Turn, Đắc Lắc
Khu Năm dằng dặc khúc ruột miền Trung
Ai về với quê hương ta tha thiết
Sông Hương, Bến Hải, Cửa Tùng
Ai vô đó nói với đồng bào, đồng chí
Nói với nửa - Việt Nam yêu quý
Rằng: nước ta là của chúng ta
Nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà!