Bài soạn "Cây bút thần" số 5

A. KIẾN THỨC TRỌNG TÂM

Cây bút thần là truyện cổ tích về nhân vật có tài năng kì lạ, Cây bút thần với những khả năng, sức mạnh kì diệu của nó là chi tiết tưởng tượng, thần kì đặc sắc. Truyện thể hiện quan niệm của nhân dân về công lí xã hội, về mục đích tài năng nghệ thuật, đồng thời thể hiện ước mơ về những những khả năng kì diệu của con người.
Mã Lương thuộc kiểu nhân vật có tài lạ, luôn dùng tài năng để giúp đỡ mọi người, chống lại kẻ tham lam, độc ác... rất phổ biến trong truyện cổ tích. Trong truyện cổ tích Việt Nam có một số nhân vật tương tự Mã Lương như Thạch Sanh, Sọ Dừa...
Vì có tài lại ham mê học tập như vậy nên Mã Lương đã được tiên ông tặng cho cây bút thần có thể giúp em vẽ được những mọi vật sống động như ý muốn. Tuy nhiên, chỉ Mã Lương mới sử dụng được cây bút đó, điều đó cho thấy nghệ thuật chân chính chỉ có được trong tay những người tài năng, đức độ.

Tóm tắt truyện Cây bút thần
Mã Lương là một em bé thông minh,mồ côi nghèo khổ say mê học vẽ, vẽ giỏi,ao ước có một cây bút vẽ. Một hôm nằm mơ em được cụ già râu tóc bạc phơ cho chiếc bút thần bằng vàng. Mã Lương cảm ơn và vô cùng vui sướng. Có bút thần trong tay em vẽ các sự vật trở thành vật thật. Mã Lương vẽ chim, chim bay lên trời, vẽ cá, cá trườn xuống sông. Em vẽ cuốc, vẽ cày, vẽ đèn, vẽ thùng múc nước cho người nghèo.Tên địa chủ biết chuyện bèn sai đầy tớ bắt Mã Lương về vẽ cho hắn. Mã Lương kiên quyết không vẽ. Bị từ chối, hắn tức giận, đem giam Mã Lương vào chuồng ngựa và bỏ đói. Mã Lương vẽ bánh để ăn, vẽ lò để sưởi. Địa chủ tức giận sai đầy tớ giết Mã Lương để cướp bút thần. Mã Lương vẽ thang để trèo ra ngoài, vẽ ngựa để chạy trốn, vẽ cung tên bắn chết tên địa chủ cầm dao đuổi theo.Sau đó, Mã Lương vẽ tranh bán để kiếm sống. Vì sơ ý em để lộ cây bút thần. Tên vua tham lam, tàn ác bắt Mã Lương vẽ theo ý hắn. Mã Lương cũng không chịu, em thậm chí còn chơi khăm nhà vua. Vua tức giận cướp lấy cây bút thần nhưng hắn vẽ núi vàng thì thành ra núi đá, vẽ cả thỏi vàng thì thành ra con mãng xà toan nuốt chửng cả vua.Thấy không ăn thua, vua bèn xuống nước dỗ dành và hứa gả công chúa cho Mã Lương. Mã Lương được thả, em vờ đồng ý, rồi vẽ biển,vẽ sóng to gió lớn trừng trị tên vua tham lam, độc ác.Sau đó không ai biết Mã Lương đi đâu. Có người nói em đã trở về quê cũ nhưng cũng có người nói em đi khắp nơi, dùng cây bút thần để giúp đỡ những người nghèo,Mã đem tài năng vẽ cho người nghèo khổ.

B. BÀI TẬP VÀ HƯỚNG DẪN GIẢI

Câu 1: (Trang 85 - SGK Ngữ văn 6) Mã Lương thuộc một kiểu nhân vật rất phổ biến nào trong truyện cổ tích? Hãy kể tên một số nhân vật tương tự trong truyện cổ tích mà em biết.

Bài làm:
Mã Lương thuộc kiểu nhân vật có tài lạ, dùng tài năng của mình để giúp đỡ nhân dân. Kiểu truyện này rất phổ biến trong truyện cổ tích. Trên thế giới có nhiều truyện cổ tích có tài năng như vậy, ví dụ Alađanh và cây đèn thần, Aliaba và bốn mươi tên cướp. Truyện cổ tích Việt Nam có một số nhân vật tương tự Mã Lương như Thạch Sanh, Thánh Gióng...

Câu 2: (Trang 85 - SGK Ngữ văn 6) Những điều gì đã giúp cho Mã Lương vẽ giỏi như vậy? Những điều đó có quan hệ với nhau ra sao?
Bài làm:
Mã Lương có năng khiếu và đam mê hội họa. Hàng ngày đều chăm chỉ luyện tập, những bức tranh của em vẽ là do kiến thức thực tế hằng ngày mà em tiếp xúc.
Được thần ban cho cây bút để thổi linh hồn cho vật vẽ.
Như vậy tài năng của em có được trước là do sự cố gắng, nỗ lực của bản thân, đam mê thực sự với hội họa. Cây bút thần đã giúp cho tài năng ấy được tỏa sáng và giúp ích cho mọi người, đặc biệt là những người dân lao động.

Câu 3: (Trang 85 - SGK Ngữ văn 6) Mã Lương đã vẽ những gì cho người nghèo khổ và cho những kẻ tham lam? Hãy đánh giá ngòi bút thần của Mã Lương qua những gì mà Mã Lương đã vẽ.
Bài làm:
a. Với người nghèo
Mã Lương vẽ cuốc cày, đèn, thùng nước, để cho họ có những vật dụng sản xuất, sinh hoạt.
==> Mã Lương đã thể hiện tấm lòng nhân hậu giúp đỡ hết lòng những người cùng khổ. Đó là những người dân lao động lương thiện, chăm chỉ nhưng nghèo khó, không có công cụ lao độngb. Với tên địa chủ
Hắn rất tham lam độc ác, bắt Mã Lương để dụ dỗ dọa nạt, bắt vẽ cho mình để trở nên giàu có hơn. Vì vậy, Mã Lương đã vẽ cung tên bắn hắn
==> Nhằm trừng phạt kẻ giàu có mà vẫn còn tham lam, hung hăng, ác độc, không làm chỉ muốn hưởng thụ.c. Với nhà vua
Khi bắt buộc phải vẽ, Mã Lương đã làm trái yêu cầu của vua, Mã Lương vẽ cóc, gà trụi lông thay vì vẽ rồng, phượng.
Nhà vua cướp bút để vẽ nhưng cây bút thần chỉ hiệu nghiệm trong tay Mã Lương.
Mã Lương chấp nhận vẽ biển cả, vẽ thuyền cho vua đi để vẽ sóng dữ dội chôn vùi vua và triều đình tàn ác của y.
==> Mã Lương dùng bút thần để tiêu diệt, trừng trị những kẻ có quyền lực, tham lam, độc ác, chỉ biết bóc lột dân chúng và ăn chơi hưởng thụ

Câu 3: (Trang 85 - SGK Ngữ văn 6) Mã Lương đã vẽ những gì cho người nghèo khổ và cho những kẻ tham lam? Hãy đánh giá ngòi bút thần của Mã Lương qua những gì mà Mã Lương đã vẽ.
Bài làm:
a. Với người nghèo
Mã Lương vẽ cuốc cày, đèn, thùng nước, để cho họ có những vật dụng sản xuất, sinh hoạt.
==> Mã Lương đã thể hiện tấm lòng nhân hậu giúp đỡ hết lòng những người cùng khổ. Đó là những người dân lao động lương thiện, chăm chỉ nhưng nghèo khó, không có công cụ lao độngb. Với tên địa chủ
Hắn rất tham lam độc ác, bắt Mã Lương để dụ dỗ dọa nạt, bắt vẽ cho mình để trở nên giàu có hơn. Vì vậy, Mã Lương đã vẽ cung tên bắn hắn
==> Nhằm trừng phạt kẻ giàu có mà vẫn còn tham lam, hung hăng, ác độc, không làm chỉ muốn hưởng thụ.c. Với nhà vua
Khi bắt buộc phải vẽ, Mã Lương đã làm trái yêu cầu của vua, Mã Lương vẽ cóc, gà trụi lông thay vì vẽ rồng, phượng.
Nhà vua cướp bút để vẽ nhưng cây bút thần chỉ hiệu nghiệm trong tay Mã Lương.
Mã Lương chấp nhận vẽ biển cả, vẽ thuyền cho vua đi để vẽ sóng dữ dội chôn vùi vua và triều đình tàn ác của y.
==> Mã Lương dùng bút thần để tiêu diệt, trừng trị những kẻ có quyền lực, tham lam, độc ác, chỉ biết bóc lột dân chúng và ăn chơi hưởng thụ

Câu 3: (Trang 85 - SGK Ngữ văn 6) Mã Lương đã vẽ những gì cho người nghèo khổ và cho những kẻ tham lam? Hãy đánh giá ngòi bút thần của Mã Lương qua những gì mà Mã Lương đã vẽ.
Bài làm:
a. Với người nghèo
Mã Lương vẽ cuốc cày, đèn, thùng nước, để cho họ có những vật dụng sản xuất, sinh hoạt.
==> Mã Lương đã thể hiện tấm lòng nhân hậu giúp đỡ hết lòng những người cùng khổ. Đó là những người dân lao động lương thiện, chăm chỉ nhưng nghèo khó, không có công cụ lao độngb. Với tên địa chủ
Hắn rất tham lam độc ác, bắt Mã Lương để dụ dỗ dọa nạt, bắt vẽ cho mình để trở nên giàu có hơn. Vì vậy, Mã Lương đã vẽ cung tên bắn hắn
==> Nhằm trừng phạt kẻ giàu có mà vẫn còn tham lam, hung hăng, ác độc, không làm chỉ muốn hưởng thụ.c. Với nhà vua
Khi bắt buộc phải vẽ, Mã Lương đã làm trái yêu cầu của vua, Mã Lương vẽ cóc, gà trụi lông thay vì vẽ rồng, phượng.
Nhà vua cướp bút để vẽ nhưng cây bút thần chỉ hiệu nghiệm trong tay Mã Lương.
Mã Lương chấp nhận vẽ biển cả, vẽ thuyền cho vua đi để vẽ sóng dữ dội chôn vùi vua và triều đình tàn ác của y.
==> Mã Lương dùng bút thần để tiêu diệt, trừng trị những kẻ có quyền lực, tham lam, độc ác, chỉ biết bóc lột dân chúng và ăn chơi hưởng thụ

Câu 5: (Trang 85 - SGK Ngữ văn 6) Hãy nêu ý nghĩa của truyện Cây bút thần.
Bài làm:
Thể hiện quan niệm của nhân dân về công lý xã hội :
Những người lao động nghèo khổ và bị áp bức luôn yêu thương nhau và nhận được sự giúp đỡ, “ở hiền gặp lành”
Kẻ thống trị và cường quyền tham lam, độc ác nhất định bị tiêu diệt và trừng trị thích đáng.
Truyện còn thể hiện mơ ước và niềm tin vào những khả năng kì diệu của con người.
Thông qua truyện, dân gian cũng gửi gắp thông điệp: mỗi người cần có sự đam mê và nỗ lực cố gắng, nuôi dưỡng tài năng và trí tuệ của mình.