Giun đất đỏ màu xám đỏ, nâu. Loài động vật thường thấy ở sau nhà, vườn... Giun đất là loài bản địa thuộc Châu Âu nhưng hiện nay chúng rất phong phú ở hầu hết mọi nơi trên Trái Đất kể cả Bắc Mỹ và cả Tây Á…

Thông tin mô tả:

• Tên thường gọi: Giun đất
• Tên khoa học: Lumbricus terrestris
• Lớp: Động vật không xương sống
• Chế độ ăn: Động vật mùn đất
• Cách sống: Sống theo đàn
• Tuổi thọ: Tối đa 6 năm
• Kích thước trung bình: Tối đa khoảng 35 cm
• Trọng lượng trung bình: khoảng 11 gam
• Tình trạng trong Sách Đỏ: Không được đánh giá (Not Evaluated)
• Số lượng hiện tại: chưa rõ

Thông thường, loài này chỉ dài khoảng từ 7 đến 8 cm, tuy nhiên kích thước của một số cá thể có thể đạt tới 35 cm. Cơ thể của giun đất chia thành nhiều đoạn nhỏ với phần đầu tiên là miệng. Xung quanh thân hình được bao phủ bởi một lớp lông ngắn, cứng, nhờ đó, chúng di chuyển và đào hang dễ dàng hơn. Nơi sống của loài này là đất và lá ẩm. Cơ thể của chúng gồm 2 lớp, lớp ngoài là cơ bắp bao bọc một đường tiêu hóa dài bên trong.

Trong quá trình đào hang, chúng ăn đất và các chất dinh dưỡng được chiết xuất ra từ những chiếc lá và rễ cây bị héo. Giun đất cũng góp phần rất quan trọng tới sự phì nhiêu của đất vì chúng vận chuyển chất dinh dưỡng và khoáng chất từ dưới lên trên mặt đất qua chất thải của mình. Đồng thời, cái hang dài giống như đường hầm của loài này cũng giúp đất được thoáng khí nữa. Mỗi ngày, một cá thể giun đất có thể ăn phần thức ăn nhiều bằng 1/3 trọng lượng cơ thể của nó.

Giun đất thường đi kiếm ăn vào buổi đêm. Còn ban ngày, chúng thích ẩn mình để thực hiện công việc đào đất – hang của loài này có thể sâu tới gần 2 mét.

Một đặc tính rất thú vị ở giun đất là khả năng phục hồi cơ thể sống. Nếu giun đất không may bị tách rời làm đôi, chúng vẫn có thể sống mà thiếu phần còn lại. Tuy nhiên, hai phần tách rời vẫn là của một cá thể. Giun đất tuyệt đối không thể tự tạo thành 2 cá thể mới khi bị tách rời.

Giun đất có khả năng tái tạo phân đoạn bị mất, tuy nhiên khả năng này phụ thuộc vào từng loài riêng biệt. Bên cạnh đó, nếu bị thương quá nghiêm trọng thì chúng cũng không thể nào sống sót được. Khác với những gì nhiều người lầm tưởng, nếu một con giun đất bị cắt đôi, chúng sẽ không mọc lại thành hai con giun mới. Lúc này, nửa thân trước chứa đầu giun có thể vẫn tiếp tục sống và tái tạo ra phần đuôi của nó. Thay vào đó, phân nửa còn lại chứa đuôi giun lại không thể tự mọc đầu và sẽ chết.

Giun đất có môi trường sống rất đơn giản, là một loại động vật thường sinh sống trong môi trường ẩm ướt, nương rẫy, ruộng đồng,…. Nói chung, tất cả những nơi có đất ẩm ướt sẽ có giun đất tự hình thành và phát triển. Đặc biệt, những nơi có nhiều mùn hữu cơ càng có số lượng giun đất dồi dào hơn.

Loài vật có chiều dài trung bình chỉ khoảng vài cm, cá biệt có một số cá thể Giun đất phát triển tới 35 cm. Cơ thể Giun đất được tạo thành từ các phân đoạn giống như vòng gọi là Annuli. Những đoạn này được bao phủ bởi các lông nhỏ, giúp Giun đất di chuyển và đào hố. Nhờ khả năng đặc biệt này, loài Giun đất có thể sống ở độ sâu 2 mét dưới lòng đất.

Phần đầu Giun đất chứa miệng. Khi đào hang, chúng nuốt đất vòng trong, hấp thụ chất dinh dưỡng trong đất, rễ cây… và phân hủy các chất hữu cơ. Vì vậy Giun đất có vai trò rất quan trọng trong nông nghiệp, chúng giúp cải thiện độ tơi xốp, thoáng khí, thoáng nước, cải tạo độ dinh dưỡng, cấu trúc trong đất và tăng năng xuất cây trồng. Một ngày Giun đất có thể ăn số lượng thức ăn bằng 1/3 trọng lượng cơ thể mình.

Qua quá trình nghiên cứu, các nhà khoa học đã tìm ra được khoảng 2500 loài giun đất. Chúng có cấu tạo chung là phần đầu có một vòng cơ phồng to giúp chúng có thể đào đất dễ dàng. Ngoài ra, phần đầu của giun đất thường tiết ra một chất nhờn tự nhiên để làm mềm đất và giảm ma sát.

Loài động vật này không hề có xương sống, thuộc vào ngành giun đốt, cấu trúc cơ thể của chúng tất đơn giản. Gần như 100% thức ăn của giun đất là các vi sinh có sẵn trong đất. Bề ngoài chúng có màu nâu, thân hình sợi dài như một chiếc đũa. Ngoài ra, nếu giun đất sống trong môi trường có nhiều rong rêu, cơ thể của chúng sẽ có màu xanh lá.

Đây là một loài động vật lưỡng tính với 1 bộ phận sinh dục vô cùng đặc biệt. Giun đất sẽ tự sử dụng bộ phận sinh dục trên để giao phối và sinh ra trứng. Tuy nhiên, chính bản thân giun đất không thể tự thụ tinh. Thay vào đó từng cặp giun đất sẽ thụ tinh cho nhau. Sau đó, trứng của giun đất có màu trắng thuần khiết, hình tròn và có độ đàn hồi rất tốt.

Tế bào da của giun rất mỏng, thường xuyên tiết ra chất nhờn để bảo vệ cơ thể và thích ứng với điều kiện chui rúc trong môi trường tối và ẩm thấp đo đó giun rất nhạy, phản ứng mạnh với ánh sáng, nhiệt độ và biên độ nhiệt độ cao, độ mặn và điều kiện khô hạn.

Giun đất là một nguồn thức ăn vô cùng bổ dưỡng đối với một số loại gia cầm, gia súc. Những loại gia cầm, gia súc có thể sử dụng giun đất làm nguồn thức ăn là gà, vịt, chim, lợn, ếch, trâu,… Trong giun đất có 70% là protein thô, không chứa tạp chất và chất độc hại. Lượng protein này có thể sánh ngang với protein có chứa trong thịt, cá. Thậm chí, trong thịt cá cũng không thể cung cấp đủ các chất cho vật nuôi như giun đất.

Ngoài ra, trong giun đất chứa khá nhiều axit amin giúp bổ sung các dinh dưỡng cần thiết để vật nuôi phát triển. Điều này giúp gia cầm, gia súc có được một nguồn thực phẩm sạch. Đồng thời, chủ đầu tư có thể tiết kiệm được một khoản chi phí rất lớn. Nguyên nhân là vì giun đất có thể tự hóa thành trong đất và phát triển rất mạnh mẽ. Bạn sẽ không phải bỏ phân, tưới nước,… mà giun đất vẫn sinh sôi rất nhiều.

Mặt khác, việc bảo quản giun đất để dùng dần cũng rất dễ dàng. Bạn chỉ cần để giun trong đất, chúng sẽ tự sinh sôi, phát triển và gia tăng số lượng. Chủ nuôi gia súc, gia cầm sẽ không bao giờ gặp tình trạng giun bị hư mốc, hết hạn như các loại thức ăn chế biến sẵn.

Giun đất là loài động vật dễ nhận biết nhất trong lưới thức ăn dưới đất và hóa ra cũng chính là một trong những loài quan trọng nhất với vườn tược. Theo nghiên cứu từ các nhà khoa học, giun đất có rất nhiều lợi ích cho thực vật và môi trường đất. Cụ thể như sau:

• Giun đất có thể làm tơi xốp cho đất, giúp độ giữ nước trong đất tốt hơn.
• Giun đất tạo cách khoảng không trong đất giúp rễ cây có thể tiếp xúc được với nhiều Oxi.
• Chất thải từ giun đất là một loại phân bón tự nhiên rất tốt cho cây trồng.
• Giun đất giúp cải tạo môi trường đất rất tốt. Các vùng đất bị tha hóa, ít dưỡng chất có thể được cải tạo nhờ giun đất.
• Phân của giun đất có thể giúp cây trồng tránh được một số loại sâu bọ có hại.

Nhờ các vai trò của giun đất như trên, rất nhiều người đã sử dụng loài động vật này trong việc nuôi trồng thực vật. Đặc biệt, nhiều người dân đã nuôi giun đất lấy phân để trồng cây nảy mầm. Điều này giúp khả năng nhân giống cây đạt được hiệu suất cao. Ngoài ra, những vùng đất bị khai thác nhiều năm không còn màu mỡ sẽ được nuôi giun đất để cải thiện.

Ít ai biết rằng, giun đất có thể được sử dụng làm thuốc chữa bệnh cho con người. Việc dùng trùn quế để làm thuốc không chỉ được áp dụng tại Việt Nam mà còn được sử dụng trên nhiều quốc gia trên thế giới. Các vị thuốc từ giun đất có thể điều trị những bệnh liên quan đến tim mạch, khớp, huyết áp,… Cụ thể, thuốc được chiết xuất từ giun đất giúp tăng cường tuần hoàn máu, ổn định huyết áp, điều hoà nhiệt độ cơ thể,…

Đối với trẻ nhỏ, thuốc từ giun đất sẽ giúp bé giảm tình trạng chán ăn, còi xương, lười ăn, suy nhược cơ thể, kén ngủ,… Từ đó, các bé sẽ nhanh chóng tăng cân, thèm ăn và ngủ ngon giấc. Đối với phụ nữ, thuốc từ giun đất sẽ giúp giảm sự co bóp tử cung và tình trạng giãn nở khí quản. Ngoài ra, bệnh hen suyễn, bệnh xơ vữa động mạch có thể sử dụng các loại thuốc chiết xuất từ giun đất.

Một vai trò rất ít người biết đến của giun đất là làm thực phẩm. Hiện nay, có rất nhiều quốc gia trên thế giới đã sử dụng giun đất để làm các món ăn hàng ngày. Đặc biệt ở Đài Loan, số lượng các món ăn sử dụng giun đất làm nguyên liệu đã lên đến 200 món. Ngoài ra, ở một số nước Châu Âu, giun đất được dùng chung với trứng ốp la để ăn sáng hàng ngày.

Khi sử dụng giun đất làm thức ăn, món ăn sẽ cung cấp một nguồn protein vô cùng dồi dào. Lượng vitamin là giun đất cung cấp gồm có A, B1, B2, C, E với nồng độ cao gấp 15 lần vitamin trong thịt cá. Chính vì có thể làm nên nhiều món thức ăn khác nhau, một quốc gia đã tạo thành đồ ăn đóng hộp từ giun đất.

Ở một số nơi, các loài giun đất được nuôi nhằm chế tạo phân bón hữu cơ cho cây trồng. Loài này cũng được bán rộng rãi trên toàn thế giới. Vào năm 1980, 370 triệu con giun đất đã được xuất khẩu sang Canada và Mĩ với giá trị lần lượt là 13 và 54 triệu đô la. Người Māori ở New Zealand có một món ăn tên là “Noke” được chế biến từ giun đất và chỉ được dâng cho người đứng đầu bộ tộc

Càng ngày, con người càng xả ra ngoài môi trường nhiều rác rải. Đồng thời, môi trường càng ngày càng tha hóa, thiếu chất dinh dưỡng trầm trọng. Điều này làm năng suất nuôi trồng của người dân giảm sút. Để giải quyết tình trạng trên, bạn có thể nuôi giun để cải thiện đất. Tại Nhật Bản, người dân đã dùng giun đất để xử lý hàng tấn rác thải mỗi năm.

Trên đây là một số thông tin giúp bạn đọc tìm hiểu về vai trò của giun đất. Đây là một loài động vật hiền lành, không những không gây hại mà còn mang đến nhiều lợi ích tích cực. Đặc biệt, những lợi ích mà giun đất mang lại được vận dụng nhiều nhất trong các lĩnh vực nông nghiệp. Nếu còn thắc mắc bất kỳ vấn đề gì, bạn đọc có thể truy cập chephamvisinh.vn để được giải đáp nhanh chóng nhất.

Quá trình sinh sản của giun đất: Giun đất thuộc loài động vật không xương sống, giống như các loài động vật thuộc Ngành Giun đốt, Giun đất sở hữu khả năng đặc biệt trong việc sinh sản. Mỗi cá thể Giun đất mang trong mình cả hai giới tính đực và cái, thực hiện giao phối thông qua “Bao sinh dục“. Tính lưỡng tính của Giun đất đặc biệt ở chỗ, khi giao phối thành công, Bao sinh dục sẽ chứa đầy trứng đã thụ tinh, tế bào này tích tụ trong kén. Sau giai đoạn mang thai từ hai tới bốn tuần, kén này sẽ nở ra các con Giun đất con.

Quá trình di chuyển của giun đất: Quá trình đi chuyển của giun đất gồm 3 bước:

1. Thu mình làm phông đoàn đầu, thun đoạn đuôi.
2. Giun chuẩn bị bò.
3. Dùng toàn thân và vòng tơ làm chỗ dựa, vươn đầu về phía trước.

Giun đất là tên gọi chung cho tất cả các loại trùn sinh sống trên địa cầu này. Trên thế giới hiện có khoảng 4.400 loài trùn đất khác nhau đã được định danh. Dựa vào kích thước và tập tính loài, chúng được phân thành 3 nhóm chính: EPIGEIC, ENDOGEIC và ANECEIC.

EPEIGEIC (giun đỏ hay giun ăn phân): Gồm các loài như Eisenia foetida, Eudrilus eugenie (nigerian), Perionyx excavatus (trùn quế)…. tập tính ăn của chúng thường là trên bề mặt đất với tất cả các loại chất hữu cơ, xác và chất thải động vật. Chúng phân huỷ chất hữu cơ nhưng không có vai trò cải tạo đất. Chính những tập tính ăn tạp như vậy nên nhóm trùn này thường thì cung cấp đạm rất cao, bên cạnh đó vì chúng thường sống trên bề mặt đất nên tiếp xúc với rất nhiều kẻ thù, vì thế mà trong cơ thể trùn chứa hàm lượng enzym rất cao. Đây là nhóm trùn dùng để làm thức ăn cho gia súc, gia cầm, thủy,hải sản… Bên cạnh đó, ngày nay ở các nước tiên tiến trên thế giới như: Canada, Mỹ, Úc, Nhật…người ta sử dụng nhóm trùn này để xử lý chất thải nông nghiệp và công nghiệp nhằm tránh gây ô nhiễm môi trường.

ANECEIC (giun mồi câu hay giun đào đất): Gồm các loài như Lumbricus, Polypheretima elongata, Lampito maruti…. Chúng sống theo hàng thẳng đứng trong lòng đất, có khi đào hang sâu trong lòng đất cả 3m. Chúng ăn cả chất hữu cơ và khoáng chất trong đất, sau đó thải phân trên khắp hang chúng đi. Vào ban đêm chúng lên trên mặt đất để ăn và bắt cặp, chúng có quai hàm rất lớn và nghiền nát tất cả các chất thải hữu cơ. Vì thế chúng rất có lợi cho việc cải tạo đất, bên cạnh đó, vì nhóm trùn này rất lớn nên người ta còn sử dụng làm mồi câu cá.

Endogenic (giun ăn khoáng): Gồm các loài như Pentoscolex sps. Eutopeius sps. Drawida sps… Đây là giống trùn có tập tính ăn các khoáng chất trong đất hơn là chất hữu cơ, chúng di chuyển hàng ngang trong đất vì thế chúng không có tác dụng trong phân hủy chất hữu cơ và thường xuyên di chuyển từ nơi này đến nơi khác. Giống trùn này cũng dùng để xử lý đất nhưng không tốt bằng Aneceic.

Ở Việt Nam, theo Trung tâm nghiên cứu động vật đất (Trường Đại học Sư phạm Hà Nội) thì chúng ta đã tìm ra trên 170 loài. Chúng phân bố rất rộng và có nhiều đặc tính khác nhau. Một số loài sống trong nước, còn đa số sống ở những nơi đất ẩm hoặc những chỗ có thảm thực vật dày. Có những loài rất nhỏ, cơ thể chỉ nặng khoảng 10 mg. Trong lúc đó, ở Australia có loài trùn đất khổng lồ dài tới 1,4m và nặng gần nửa cân! Tuy nhiên, điều mà bà con ta quan nhất là nên nuôi loài nào.

Vào những ngày mưa to hoặc những hôm trở trời, thường thấy có những con giun (trùn) lớn bò lên mặt đất. Chúng to bằng ngón tay út và dài như chiếc đũa. Đây là các bác “thợ cày” rất quý của chúng ta. Người ta gọi đó là giun khoang. Suốt ngày chúng đào bới trong đất để kiếm thức ăn. Hoạt động làm cho đất tơi xốp tạo nhiều biến đổi có lợi cho cây trồng. Cơ thể giun là một ống tròn, một đầu là miệng và đầu kia là hậu môn. Chúng ngoạm đất vào mồm rồi nuốt chửng. Khi đi qua ống tiêu hóa, các chất hữu cơ, chất mùn sẽ được chúng đồng hóa, hấp thụ. Sau đó, các chất còn lại sẽ bị tống ra ngoài qua hậu môn. Đó là phân giun (phân trùn – vermicast). Phân giun là một loại đất rất tốt. Chúng tơi xốp và giữ được ẩm. Mặt khác, các dạng phân lân và phân kali khó tiêu, sau khi đi qua bụng giun đã trở thành những dạng dễ tiêu mà cây hấp thụ được. Tuy nhiên, loài giun này chưa phải là đối tượng để nuôi. Các loài giun đất dùng để nuôi phải có hàm lượng đạm cao, có tốc độ sinh trưởng nhanh, sống được trong những điều kiện chật hẹp và mau chóng thích nghi với những môi trường mới.

Trong hàng nghìn loài giun, người ta chỉ tìm được 6 – 7 loài nên nuôi. Mỗi nước lại thích nuôi một loài riêng. Tuy nhiên, loài giun quế hay còn gọi là giun đỏ (Perionyx escavatus) được nhiều nơi ưa nuôi. Ở nước ta, chúng tôi cũng khuyến khích nên nuôi loài giun này. Hiện tại Trại trùn quế SFARM đã phát triển việc chăn nuôi giun quế ở quy mô công nghiệp, tạo ra nguồn phân giun ổn định phục vụ cho trồng trọt.

Khi ta thấy sự hiện diện của giun trong đất, đó là dấu hiệu cho thấy đất canh tác sạch, khỏe và phì nhiêu. Đối với loại đất màu mỡ, số lượng giun dao động tầm 300-500 con/m2. Càng có nhiều giun nghĩa là chất lượng đất tại khu vực đó rất tốt. Ngoài ra, mật độ giun trong đất lớn còn ngầm hiển thị các hoạt động sống tự nhiên của các sinh vật và vi sinh vật như vi khuẩn, vi nấm,… Hệ sinh vật đất giúp phân hủy chất hữu cơ làm đất giàu dinh dưỡng.

Giun còn làm đất tơi xốp, thoáng khí nên tác động trực tiếp đến sự phát triển của cây trồng, cấu trúc đất và chu trình cacbon. Lớp đất sẽ màu mỡ hơn nếu có sự hiện diện của giun.

Giun đất di chuyển và đào hang sống trong đất, do đó đất luôn được tác động tạo thành các khoảng trống, từ đó giúp cải thiện hệ thống thoát nước tự nhiên cho đất. Đất không được cày xới và có nhiều giun sinh sống thì khả năng thoát nước tốt hơn nhiều so với đất được canh tác.

Sự di chuyển linh hoạt của giun trong lòng đất đồng thời khiến các chất dinh dưỡng được tán đều và phân bổ rộng khắp khu vực.Thêm vào đó, việc giun thường xuyên di chuyển tạo thành những khe hở trong đất làm đất được tơi xốp, thoáng, không bị ứ nước, không khí trong đất được lưu thông hỗ trợ cây trồng hô hấp dễ dàng.

Phân và xác giun khi kết hợp với hạt đất có thể làm tái tạo keo đất, tăng khả năng giữ nước, lưu giữ độ ẩm và đồng thời góp phần tái tạo lớp đất mặt. Nếu gặp điều kiện sống thích hợp, trung bình giun sẽ thải ra khoảng 50 tấn phân/ ha, mỗi năm đủ để tạo thành một lớp đất sâu 5mm.

Nhờ khả năng di chuyển được trong đất nên đất được thoáng khí. Từ đó, những vi sinh trong đất sẽ phát triển mạnh và tạo cho đất một môi trường tương tác sinh học cao qua đó tiết chế được tác động xấu từ sâu bệnh hại sinh sống trong đất gây nên.

Khi bạn hiểu thêm về giun đất thì bạn cũng sẽ hiểu vì sao giun đất được xem là chìa khóa trong nông nghiệp hữu cơ. Vậy thì ta hãy cùng tìm hiểu thêm phương cách để bảo vệ và phát triển chúng.

Điều mà loài giun cần là cung cấp đủ cho chúng lượng sinh khối, nhiệt độ vừa phải và đủ ẩm. Do đó cần có 1 lớp thảm che phủ đất bằng các vật liệu che phủ hữu cơ hoặc trồng cây che phủ để tạo một lớp thảm thực vật, đồng thời cung cấp nguồn thức ăn cho giun đất. Cần nên hạn chế tối đa cày xới đất thường xuyên vì điều đó sẽ làm động đến môi trường sống của chúng, làm rối loạn sinh hoạt của các loài sinh sống trong đất cũng như làm giảm số lượng giun.

Giun rất sợ thuốc bảo vệ thực vật, khi các hóa chất này ngấm vào đất sẽ đồng thời làm giun nhiễm độc mà chết. Do đó cũng cần hạn chế tối đa việc sử dụng thuốc bảo vệ thực vật, có thể thay thế bằng các loại thuốc sinh học, không gây hại đến giun, hệ sinh vật đất và bảo đảm luôn cả sức khỏe con người.