H'Mông cộc là giống chó có nguồn gốc lâu đời tại vùng núi phía Bắc của nước ta, chúng được người dân tộc H'Mông thuần dưỡng và nuôi trong nhà từ cách đây rất lâu. Giống chó này được người dân dùng vào việc đi săn, hỗ trợ canh gác nhà cửa và tài sản. H'Mông cộc là giống chó có khả năng thích nghi với rất nhiều điều kiện sống khác nhau một cách nhanh chóng. Tuy so với chó Phú Quốc, H'Mông cộc ít được nhiều người biết đến hơn, đặc biệt là ở các tỉnh thành phía Nam. Nhưng với phong trào nuôi các giống chó bản địa ngày một tăng cao trong giới yêu chó Việt Nam, giống chó này đang dần được ưa thích trên khắp đất nước.

Ngày nay, do điều kiện kinh tế xã hội thay đổi, H'Mông cộc không còn được người dân dùng vào việc đi săn nữa nhưng chúng vẫn là một người bạn hỗ trợ trông nhà hay một tay bắt chuột tài ba và rất được đồng bào các dân tộc vùng núi phía Bắc yêu quý. Chúng cũng đang được lực lượng công an và bộ đội biên phòng tại các vùng biên giới phía Bắc huấn luyện làm chó nghiệp vụ và luôn hoàn thành rất tốt vai trò của mình.

Hình thể: H'Mông cộc là giống chó có kích thước trung bình với chiều cao trong khoảng từ 48 - 54cm và cân nặng khi trưởng thành khoảng từ 16 - 26kg. Chúng có phần đầu to, khuôn mặt hơi giống sói với cái mõm ngắn và rộng, kích thước tai tương đối so với phần đầu. Thân hình chúng nhiều cơ bắp, săn chắc, khung xương rộng. Bốn chân to nhưng gân guốc chứ không mập thịt. Khuôn ngực rộng, eo thon. Giữa chó cái và chó đực có khác biệt hình thể không lớn.

Lông: H'Mông cộc có lớp lông dày và thô cứng, không mềm mịn như nhiều giống chó khác. Độ dày của lông trong khoảng từ 2.5 - 4.5cm tùy vào các vùng trên cơ thể. Thường thì phần lông ở cổ là dài nhất và ngắn dần ở các phần đầu, tai, bốn chân.

Màu lông: H'Mông cộc có bộ lông thuần với các màu: hung đỏ, đen, trắng, hung nâu. Một số con có màu lông vện và đây là màu lông quý hiếm nhất. Những con có lông vện được cho là thông minh hơn những con có màu lông khác.

Đuôi: Đuôi là đặc điểm nổi bật nhất của giống chó này. Chúng có cái đuôi cộc bẩm sinh với chiều dài trong khoảng từ 3 - 15cm. Đuôi vểnh nhưng không dựng đứng.

H'Mông cộc là một giống chó rất thông minh và trung thành. Chúng có bản năng bảo vệ lãnh thổ cực kì cao. Khi có người lạ đến nhà, H'Mông cộc sẽ sủa vang để cảnh báo và nếu người lạ này lấy đồ vật gì trong nhà đi hay có các hành vi khả nghi, chúng sẽ lao đến tấn công ngay lập tức. Chúng đặc biệt cảnh giác và không bao giờ ăn thức ăn của người lạ.

H'Mông cộc có trí nhớ rất tốt, chúng có thể nhận biết phương hướng và nhớ đường cực kì chuẩn xác. Từng có chuyện một chú chó bị bán đi nhưng đã tự giật xích chạy trốn và đi hơn 10km để tìm đường trở về nhà. Khả năng nhớ đường của H'Mông cộc cũng là đặc tính rất được giới chơi chó tán thưởng.

Giống chó này cũng rất thân thiện với trẻ em và có thể chơi đùa cùng trẻ khá tốt. Tuy nhiên, cần chú ý khi cho chúng tiếp xúc với những đứa trẻ lạ. Do tính cảnh giác và bảo vệ lãnh thổ của giống chó này rất cao nên cần cho chúng mang dây xích khi đi ra ngoài và lưu ý đến chúng khi có khách đến nhà.

Khi mới mua chó về những ngày đầu, bạn cần chú ý quan sát tình trạng sức khỏe của chúng, đặc biệt là với chó con. Vì H'Mông cộc là giống chó sinh sống ở vùng cao nên khi đưa về các vùng đồng bằng chúng có thể bị sốc nhiệt, rối loạn tiêu hóa hoặc gặp các vấn đề về hô hấp. Nên cho chó con tiêm phòng sớm và đầy đủ để tránh các căn bệnh nguy hiểm.

H'Mông cộc có tính độc lập cao nên bạn không cần phải chăm sóc chúng quá nhiều. Chúng cũng rất dễ ăn, không kén chọn nên chi phí ăn uống không cao. Tuy nhiên, cần tránh cho chúng ăn các thức ăn nhiều dầu mỡ, gia vị... Thực phẩm tốt nhất cho chó H'Mông cộc là các loại nội tạng động vật (đã nấu chín) cùng ngũ cốc như gạo, bắp... Thỉnh thoảng nên cho chúng ăn thêm trứng hoặc uống sữa để bổ sung dinh dưỡng.

Vì bản tính độc lập của H'Mông cộc rất cao nên bạn cần huấn luyện từ nhỏ để chúng làm quen với các mệnh lệnh và có tính kỷ luật. Nếu có điều kiện, hãy đặt một vài vật cản trong khu vực nuôi để chúng tập leo trèo hoặc thường xuyên đưa chúng đi dạo để duy trì tình trạng sức khỏe tốt. Cho chúng tắm ít nhất một tuần/lần để vệ sinh lông và tránh các bệnh nhiễm trùng da.

Mức giá trung bình của chó H'mông cộc trên thị trường hiện nay trong khoảng từ 2 - 6 triệu đồng/con (chó con 2 tháng tuổi). Giá cả cao vì giống chó này mới chỉ được biết đến nhiều trong khoảng 5 năm trở lại đây nên số lượng vẫn còn khan hiếm.

Hiện nhiều đàn chó H'Mông cộc đang được phát triển một cách chuyên nghiệp từ những con giống tốt, các bạn có thể tìm mua H'Mông cộc tại một số địa chỉ sau:

• Trại H'Mông cộc Trần Danh Tuyên - Hà Giang
• Trại bảo tồn H'Mông cộc Ninh Hiệp
• Trại bảo tồn H'Mông cộc Ba Vì
• Trại chó H'Mông cộc Bắc Hà...